‘Ik zag voor het eerst in ­jaren weer een naakte vrouw’

Hugo Verkley dook in de bijzondere wereld van de sekszorg. ‘Bij sommigen draait het heel erg om seks en klaar­ komen, maar bij de meesten om intimiteit en samen iets prettigs ervaren.’

Zo’n vijf keer per week stapt Sofie haar voordeur in Den Haag uit met in haar handen een vouwfiets. Ze fietst naar het station en stapt in de trein. Naar Ede bijvoorbeeld, of Utrecht of een andere plaats in een straal van 100 kilometer van haar huis. Hoewel ze niet vaak chagrijnig is, probeert ze onderweg in een nog betere stemming te raken en luistert muziek. Meestal dance uit de jaren 90, zoals 2 Unlimited.

Terwijl ze naar buiten kijkt met haar oordopjes in, krijgt ze steeds meer zin in de aanstaande ontmoeting. Als ze aankomt bij het station van bestemming, pakt ze haar vouwfiets, stapt uit de trein en fietst f luitend naar het huis van de cliënt die haar heeft ingehuurd. Dan belt ze aan. Soms ruikt ze het aroma van aftershave al voordat de deur wordt geopend. Dan weet ze: de heer des huizes heeft zich voor deze speciale gelegenheid opgedoft. Haren keurig gekamd, baard geschoren en nette kleren aan. Sofie wordt als een dame ontvangen.

Soms ligt de cliënt al in bed, want dan is hij lichamelijk gehandicapt en niet in staat om haar welkom te heten. Dan heeft de verzorging hem al gewassen en klaargemaakt voor Sofie. Een enkele keer laat de persoonlijke hygiëne wat te wensen over en stelt Sofie voor eerst samen onder de douche te stappen. Daarna delen ze het bed.

Ik vind het onzin datje je als sekswerker zou moeten schamen voor wat je doet, dat je een afgelikte boterham bent. Ik krijg louter positieve reacties

Gewoon normaal zijn

Sofie werkt nu zes jaar als sekswerker in de zorg en geniet er ontzettend van. Voor ze sekswerker werd, was ze jarenlang f lexwerker in de reguliere zorg. De organisatie waarvoor ze werkte ging echter failliet, waarna ze op zoek ging naar ander werk. Ze besloot de stap te zetten naar de prostitutie, als escort. Geen vreemde stap voor Sofie, want al jaren leek het sekswerk haar wel wat. Ze houdt van aanraken, van intimiteit, samen zijn en seks. Daarmee geld verdienen leek haar de ideale baan.

Haar eerste klant als escort was een gehandicapte man, die haar wees op het bestaan van sekswerk in de zorg. Echt iets voor mij, dacht Sofie, die contact zocht met een organisatie die dat aanbiedt en al snel aan de slag kon. Een tijdje deed ze het escortwerk er ook nog bij, maar de laatste paar jaar richt ze zich volledig op het sekswerk in de zorg. De reguliere prostitutie draaide haar te veel om de daad zelf, terwijl het zorgende aspect haar juist zo aanspreekt. En dus stapt ze zo’n vijf keer per week goedgemutst op haar vouwfiets. Ze reist veel en heeft inmiddels een klantenkring opgebouwd van ongeveer vijftig mannen. De een bezoekt ze eens per maand, de ander een enkele keer per jaar. De jongste is 21, de oudste 88. Het merendeel bleu op seksueel gebied, door bijvoorbeeld een lichamelijke beperking of autisme. Een ander deel is gepensioneerd, eenzaam en verlangt naar aandacht. Een knuffel, een streling of puur seks. Meestal komt Sofie in de ochtend langs, als huisgenoten van de instelling naar dagbesteding zijn en het bezoek in alle rust kan plaatsvinden.

Het zijn bijna altijd fijne bezoekjes, die Sofie een voldaan gevoel bezorgen. ‘Cliënten willen ook gewoon normaal zijn,’ vertelt de kleine bebrilde vrouw met half lang haar en een olijk gezicht in haar woonkamer in Den Haag, op een dag dat ze niet op pad hoeft. ‘Als ze seks hebben, dan hebben ze het gevoel dat ze erover kunnen meepraten en dat ze onderdeel zijn van het normale leven.’

Geen vetpot

Voor Sofie met de cliënt het bed deelt, vindt er een kennismakingsgesprek plaats. Dan worden de wederzijdse wensen en verwachtingen besproken. ‘Ik geef altijd aan dat ik niet wil tongzoenen. Meestal is er wel een klik en plannen we een afspraak in. De bezoekjes gaan vrijwel altijd goed, maar soms kan het lastig zijn om een cliënt met gedragsproblemen te bezoeken. Die kan over mijn grenzen heengaan, maar dat wordt meestal goed opgelost als ik geduldig uitleg waarom ik iets wel of niet wil.’ Een uur lang is Sofie te gast. Ze kletst wat met de man en heeft seks met hem, of is vooral aan het knuffelen. ‘Bij sommigen draait het heel erg om seks en klaarkomen, maar bij de meesten om intimiteit en samen iets prettigs ervaren. Ik ervaar ook echt zorgende liefde, net als ik dat had toen ik nog in de zorg werkte en knuffelde met een demente oude vrouw.’

Als ze haar kleren weer aan heeft en bijna vertrekt, geeft ze een bonnetje: 110 euro dient er voor een uur te worden overgemaakt. Daar gaan de reiskosten en belasting nog vanaf, waardoor Sofie voor haar bezoek meestal niet meer dan 60 euro overhoudt. ‘Het is geen vetpot, maar het is heel belangrijk dat ook mensen met een kleine portemonnee er gebruik van kunnen maken,’ vertelt Sofie, die tegen anderen heel open is over haar werk. ‘Ik vind het onzin dat je je als sekswerker zou moeten schamen voor wat je doet, dat je een afgelikte boterham bent. Als ik vertel wat ik doe, krijg ik louter positieve reacties. Mensen begrijpen meteen dat je iets voor de cliënt betekent, dat je waardevol werk doet. Ik heb een zoon van zestien. Hij wil er niet al te veel van weten, maar meer omdat het het seksleven van zijn moeder betreft en niet vanwege het werk. Verder boeit het me niet wat andere mensen ervan vinden. Ik vind het zelf niet echt normaal als je de hele dag met krijsende kinderen in een kinderopvang werkt, daar zou ik gestoord van worden. Mensen vinden misschien dat je gevoelens zou moeten hebben bij seksuele handelingen, maar die heb ik niet. Wel geef ik om mijn cliënten. Het is toch ook niet zo dat als ik in een restaurant betaal de kok niet oprecht is over zijn gerechten?’

Een ander gevoel van liefde ervaart Sofie als ze het bed deelt met haar vriend, die achter haar keuze staat om te werken als sekswerker. ‘Hij is ook erg pro-sekswerk en dat is voor mij heel belangrijk, anders had hij mijn vriend niet kunnen zijn. Ik ben geen seksmachine, maar heb veel liefde te verdelen. In de zorg wordt overal aan gedacht. Als de cliënten ook maar iets mankeren, wordt daar meteen wat aan gedaan. Dat kan eten en drinken zijn, dagbesteding of fysieke ongemakken. Maar hun seksuele behoefte is iets waarover amper wordt gepraat met de persoonlijk begeleider. Veel therapieën die de cliënten krijgen worden vergoed, maar het bezoek van een sekswerker meestal niet. Slechts een paar gemeenten vergoeden het, in de andere gevallen moet de cliënt het zelf betalen. Daarin zijn we echt een preuts land. Als je een beperking hebt is het als “normaal” mens al moeilijk om iemand te vinden, laat staan als je in een rolstoel zit of gedragsproblemen hebt. Ik hoop dat dit werk ooit onderdeel wordt van de reguliere zorg en dat de cliënten zich niet voor hun behoeftes hoeven te schamen of ze moeten wegstoppen. Iedereen heeft namelijk recht op seks.’

Alles kwijt

Op 21 december 2001 verandert het leven van Rinse (75) voorgoed. De toenmalig schadeexpert voor een verzekeringsmaatschappij is aan het werk in zijn kantoorkamer, thuis in Nieuwegein. Rond een uur of drie valt hij plots van zijn bureaustoel. Hij slaagt er nog net in om de naam te roepen van zijn vrouw, die in een kamer ernaast is. Direct snelt zij naar Rinse toe, schrikt van haar gevallen man die roerloos op de grond ligt en belt direct een huisarts. Rinse probeert zich te bewegen, maar kan geen spier vertrekken. Ook de huisarts constateert dat het goed mis is en laat een ambulance aanrukken. Met loeiende sirenes wordt Rinse afgevoerd naar het ziekenhuis. Een herseninfarct, is al snel de conclusie. Het gevoel in de rechterkant van zijn lichaam komt wel weer terug, maar de andere kant raakt voorgoed verlamd.

Rinses vrouw ziet zichzelf niet achter een rolstoel lopen en vertelt hem vrij snel te willen scheiden. Hij verhuist ondertussen van een ziekenhuis naar een verpleeghuis, waar hij een kamer met zeven anderen deelt. Om zijn bed hangt een gordijn. De enige privacy die hij heeft. In een tijd van een paar weken is hij alles kwijt. Zijn werk, zijn vrouw, zijn huis. Rinse doet niets anders dan huilen. Toch krabbelt hij op. Hij leert leven met zijn lichamelijke beperking en probeert er het beste van te maken. Een groot gemis blijkt het hebben van liefde, van intimiteit. Jarenlang staat hij droog, en zijn verlangen naar een vrouw wordt groter en groter. Een escortservice bellen vindt hij te ver gaan en is bovendien voor hem onbetaalbaar.

Mag ik je overal aanraken?

Zes jaar geleden, net na de verhuizing naar een verpleeghuis in Utrecht, krijgt hij een tip van een mannelijke verpleger: er bestaat zoiets als sekswerkers in de zorg, mogelijk kan het iets zijn voor Rinse. De verpleger geeft hem een kaartje, kort daarop besluit Rinse te bellen om uit te vogelen wat de mogelijkheden zijn. Tijdens een persoonlijk kennismakingsgesprek spreekt hij zijn wensen uit. Hij zoekt een vrouw met niet te grote borsten met wie hij mag tongzoenen. Dat kan worden geregeld en een paar weken later komt Karin zijn kamer in. De verzorging heeft het bed van Rinse verschoond en hem gewassen, van onder de lakens kijkt hij gespannen toe wie er binnenkomt. Een kleine vrouw van een jaar of veertig met kort donkerblond haar, een leren jasje aan en een mooi formaat borsten. Ze loopt naar het bed van Rinse toe, kleedt zich uit en komt naast hem liggen.

Ze begint met hem te tongzoenen. Rinse weet niet wat hem overkomt. Jarenlang lag hij alleen in bed waardoor hij bijna niet meer wist hoe het is om een naakte vrouw tegen je aan te voelen en te zoenen. ‘Mag ik je overal aanraken?’ vraagt Rinse aan Karin. Ze knikt. Met zijn rechterhand streelt hij haar. Haar nek, haar borsten, haar vagina. Rinse vindt het geweldig. En Karin ook, merkt Rinse aan haar reactie. Ondertussen zoekt zij met haar hand naar zijn geslachtsdeel. Een erectie kan hij niet meer krijgen sinds zijn infarct en dus zit seks er niet in, maar dat kan de pret niet drukken. Hij vindt het een geweldige ervaring. Eindelijk voelt hij zich weer man en geliefd.

Op het moment dat je met iemand in bed ligt te vrijen, vergeet je dat het geld kost. Die rekening komt later wel

Als Karin is vertrokken, begeeft Rinse zich dagenlang in de wolken. Constant moet hij denken aan het bezoek. Een paar weken later besluit hij haar opnieuw uit te nodigen, en weer beleeft Rinse een geweldige ervaring. Een paar jaar laat hij Karin regelmatig langskomen. Hij begint meer te voelen voor haar dan een dame die op bezoek komt om het bed te delen en besluit na lang wikken en wegen om Karin uit te nodigen voor het kerstdiner in het verpleeghuis. ‘Betaal je me dan ook?’ vraagt Karin als Rinse haar zijn idee vertelt. Wat Rinse betreft is het een date en wordt er niet betaald. Karin zegt in haar agenda te kijken en Rinse een e-mail te sturen. Op die e-mail wacht Rinse nu nog steeds. ‘Ik begon meer te voelen voor haar, omdat ik helemaal niets had,’ vertelt de gedrongen man zittend in zijn rolstoel in zijn kleine tweekamerappartement op de vierde verdieping van een troosteloos verpleeghuis in Utrecht. Lange witte gangen met rollende ouderen die leeg voor zich uit staren, af en toe een verpleegster die een bord eten komt brengen en om de hoek van de kamer op het aanrecht zet. Alle dagen zijn hetzelfde, of het nu maandag, donderdag, kerst of nieuwsjaarsdag is.

Hernieuwd zelfvertrouwen

De bezoekjes van Karin zorgden voor kleur in het leven van Rinse. ‘Ik had echt de hoop dat het meer zou kunnen worden. Niet dat ze daar enige aanleiding voor heeft gegeven, maar ik was zo naïef om dat te kunnen hopen. Ze leek het namelijk ook lekker te vinden, dat dacht ik op te merken uit hoe ze reageerde en aan de intensiteit waarmee we kusten. Ik wist ook wel dat ze een vriend had met wie ze in Amsterdam woonde, maar toch...’

Hoewel het einde van het contact met Karin niet was zoals Rinse had gehoopt, heeft hij er wel hernieuwd zelfvertrouwen door gekregen. Hij is fanatiek aan het daten op internet. ‘Ik wil zo graag dat er een vrouw in mijn leven komt om mee te wandelen of uit eten te gaan. Een stukje gezelligheid eigenlijk. Helaas zat dat er met Karin niet in. Ik hoop dit wel te vinden op internet. De ervaringen met Karin hebben me veel opgeleverd. Het was geweldig om die aandacht weer te krijgen. Op het moment dat je met iemand in bed ligt te vrijen, vergeet je dat het geld kost. Die rekening komt later wel. Soms vraag ik me af of ik Karin weer moet laten komen. Voor ik met haar een afspraak heb, ben je zo weer twee weken verder. Maar misschien lukt het me wel om daarvoor een date te regelen. Dat weerhoudt me er nu van om weer een afspraak te maken.’

Of Karin nu wel of niet nog een keer langskomt, Rinse zal haar nooit vergeten. ‘Op het moment dat ze in haar blootje voor me stond, zag ik voor het eerst in jaren weer een naakte vrouw. Dat was geweldig. Het heeft mijn behoefte ook groter gemaakt, want ik heb die genegenheid weer meegemaakt.

Op het bureau waarop de computer van Rinse staat, ligt nog altijd het kaartje dat hij jaren terug van de verpleger kreeg. Regelmatig laat Rinse het door zijn handen gaan. Zal hij Karin nog eens bellen of voorlopig toch inzetten op internetdaten? Rinse zoekt verder naar liefde. De hunkering blijft. 

De voornamen en ook de woonplaats van Sofie zijn om privacyredenen gefingeerd

ALTERNATIEVE RELATIEBEMIDDELING

Mensen die door een beperking of ouderdom niet zelfstandig tot seksualiteit kunnen komen, kunnen zich sinds 1982 wenden tot Stichting Alternatieve Relatiebemiddeling (SAR). De SAR heeft geen winstoogmerk en kan daardoor betaalbare tarieven rekenen.

Er wordt bemiddeld tussen cliënten en dienstverleners in heel Nederland en een deel van Duitsland en België. Om in aanmerking te komen voor een bezoek dien je een lichamelijke of geestelijke beperking te hebben of gepensioneerd te zijn. Een persoonlijk begeleider kan een afspraak maken.

Voordat het bed wordt gedeeld, vindt er een kennismakingsgesprek plaats waarin de verwachtingen en wensen worden besproken. Zo’n 25 mensen werken voor de SAR, Sofie is een van hen. Net als zij hebben de meeste dienstverleners een werkverleden in de zorg. Een enkeling is man, maar verreweg de meesten zijn vrouw. Ieder jaar neemt het aantal mensen dat gebruikmaakt van de SAR toe, tot momenteel ongeveer tweeduizend per jaar. Naast de SAR is er nog een aantal organisaties dat dezelfde diensten aanbiedt, echter zij rekenen over het algemeen een hogere prijs.