‘Het is kut, maar we brouwen er het beste van’

En toen kwam corona. ‘Dat we sinds afgelopen maart een stuk minder fus­ ten verkopen, dat went. Maar dat het zo saai is, dit jaar... Geen reet aan!’

Wie op een bescheiden industrieterrein op Amsterdam-West enigszins verheugd de headquarters van Gebrouwen door Vrouwen binnenloopt, is de eerste keer misschien een heel klein beetje teleurgesteld. Geen brouwende vrouwen boven dampende bierketels. Sterker nog, er zijn helemaal geen brouwketels te vinden, niet één! De ondernemende zussen Do (34) en Tessel (32) de Heij brouwen dan wel hun eigen bier, in verschillende soorten en smaken, maar een eigen brouwerij hebben ze nog niet. ‘Weet je wat dat kost?!’

Gebrouwen door Vrouwen wordt gebrouwen bij brouwerij Jopen in Haarlem. Onder supervisie van ‘een kanjer van een vrouwelijke brouwmeester’, dat wel. Zo blijft het de enige pilsonderneming in Nederland die volledig door vrouwen wordt gerund, want een man loopt er op de biervloer niet rond. Op broer Frans na, die elke vrijdagmiddag de in- en verkoopcijfers dubbelcheckt.

Hoe was het barre coronajaar 2020 voor Gebrouwen door Vrouwen?

‘Dit had voor ons een groot feestjaar moeten worden. In plaats daarvan vervelen we ons inmiddels wel echt. We hebben geen burn-out, maar we zijn wel een beetje bored-out, zo langzamerhand.’

We hebben geen burn-out, maar we zijn wel een beetje broed-out, zo langzamerhand

Hoe begon het jaar 2020 voor jullie?

Do: ‘Ja, hartstikke goed! Net als elk jaar sinds we bezig zijn. We zijn in 2015 professioneel begonnen met het brouwen van ons eigen bier. Het is een uit de hand gelopen iets, ik ben ermee begonnen. Ik was altijd op zoek naar een volgende hobby. Dan weer salsadansen, dan weer kitesurfen, dan weer op Chinese les, o nee, toch maar Russisch... En toen kwam bierbrouwen.’

Want dat is écht iets voor vrouwen?

Do: ‘Natuurlijk! Waarom niet? Het is gewoon koken, in een keuken. In 2013 maakte ik voor het eerst bier, in mijn keuken en in de badkamer, drie hoog-achter in Amsterdam, twee kratjes per keer. Het duurt zes weken, dan kun je het resul- taat proeven. Als het vies was, gooide ik het weg. Als het lekker was, belden we onze vrienden. “Feestje, kom langs!” Hartstikke gezellig. Wij hou- den enorm van feestjes, van leuke dingen. Wij zijn niet zo van die bankzitters. In januari 2016 namen we allebei afscheid van onze vaste baan, ja spannend, en begonnen we Gebrouwen door Vrouwen. Sindsdien ging het allemaal goed, elke dag weer beter - en toen kwam corona...’

Hadden jullie maar nooit je vaste baan opgezegd...

Tessel: ‘Ik werkte in 2015 op het hoofdkantoor van Albert Heijn, als categorie-assistent. Als je wilt weten wat dat is, leg ik het uit. Do heeft informatiekunde gestudeerd. We hebben elkaar destijds aangekeken en aan elkaar gevraagd van:

“Gaan we het proberen?” Je eigen bier. Dat is natuurlijk wel heel vet. We zijn opgevoed door onze ouders met: je moet vooral doen waar je goed in bent en wat je écht leuk vindt. Albert Heijn is ook leuk, maar daar staan we nu in het schap. Eigenlijk zit ik dus nog steeds bij Albert Heijn...’ Tessel lacht.

Do: ‘Dat ons bier ook in flesjes in de supermarkt en bij de slijterij te koop is, is nu wel een groot deel van onze redding.’

Tessel, serieus: ‘Terwijl jij dat heel lang niet wilde, Gebrouwen door Vrouwen bij AH.’

Do: ‘Ik dacht: o nee, o jee, dan worden de slijterijen boos. En dat kunnen we ons met ons mini-biermerk niet veroorloven. Uiteindelijk is er één slijter gestopt met het verkopen van ons bier.’ Tessel: ‘Als een van ons het niet wil, doen we het niet. Gelukkig is Do van gedachte veranderd, toen. Ze heeft het een jaar lang afgehouden. Ik heb ook wel een beetje gezeurd, misschien. Bij Albert Heijn is er elk jaar een zogenaamde product pitch-wedstrijd. Dan mag je je product komen laten zien, laten proeven. Kom je misschien in het schap. Mijn ex-collega’s zeiden steeds: “Jullie moeten meedoen, jullie moeten meedoen!” Gelukkig hebben we het uiteindelijk gedaan. We zijn inmiddels een van de best verkopende bijzondere bieren daar.’

Hoe zag jullie bieromzet eruit voor corona?

Do: ‘We groeiden elk jaar. Een beetje te hard, soms. Dan kwamen we weer in de cashflowproblemen. We brouwen bij een brouwer, die moet je meteen betalen. Je krijgt je geld van de supermarkten en de kroegen pas maanden later. Als je meer brouwt, moet je meer voorfinancieren.’ Tessel: ‘Een krediet bij de bank is belachelijk duur. Als je die al krijgt. We hebben het gelukkig binnen de kennissenkring op weten te lossen.’ Do: ‘We konden aan het eind van ieder boekjaar geen jacht kopen of zo, de marges op bier zijn niet zo groot, tussen de 20 en 30 procent, maar het ging allemaal prima, van 2015 tot en met 2019. En toen kwam corona. Ik heb er drie weken lang heel erg slecht van geslapen. Koppijn. Malen in de nacht. Ik heb echt gedacht van: hoe gaan we dit redden? En zelfs: gaan we dit wel redden?’ Tessel: ‘We hadden wel een geluk bij een ongeluk. Do kreeg in 2019 een baby. Toen hadden we hier, zo bleek, eigenlijk best veel personeel rondlopen. Ik moest dat even helemaal alleen managen en was daar minder goed in. Ik kreeg er stress van. Wist ik ineens zeker: dit wil ik niet meer. Toen hebben we dat op een goede manier opgelost. Door qua mensen heel rustig wat in te krimpen. Dat komt nu dus heel mooi uit. We hebben nu zeven mensen hier en tien in onze bar.’

Do: ‘Niet iedereen is in rotsvaste dienst. We hebben bijvoorbeeld meisjes, studenten, die in hun stad in de kroegen ons merk promoten. “In elk stadje een schatje,” noemen we dat. Tes en ik deden dat vroeger zelf, samen de kroegen langs, maar dan blijkt Nederland toch wel groot, ineens. Voordat je in Groningen bent. En je moet ook nog helemaal terug. En als je naar Groningen gaat, moet je ook naar Maastricht.’

Maar nu zijn de kroegen dicht...

Do: ‘Opnieuw. Dus daar is de omzet wéér weg.’

Tessel: ‘We hebben dus ook een eigen kroeg.’

Do: ‘Het Gebrouwen door Vrouwen-clubhuis.’

Tessel: ‘Een soort van flagshipstore.’

Do: ‘Een heel klein schattig barretje, hier in Amsterdam, op een drukke straat, op een hoek, met een terras in het zonnetje. Want je moet ons bier in de zon kunnen drinken. En de overnamesom bedroeg geen half miljoen euro zoals bij andere tenten. We hebben anderhalf jaar gezocht, gezocht en gezocht voordat we dit tegenkwamen. Een speld in een hooiberg.’

Tessel: ‘Veel mensen, zeg maar onze fans, willen graag bij ons langskomen. Ze bellen, ze mailen. Maar ja hier, in deze loods, is niet veel te zien. Ja, ons tosti-ijzer. Dus we dachten, we moeten een bar hebben. Dan kunnen we ook meteen veel leuke feestjes geven.’

Do: ‘In maart 2019 zijn we opengegaan.’

O jee...

Do: ‘Nee, nee, gelukkig juist! We kunnen dus de omzetcijfers over een jaar laten zien en dan kom je in aanmerking voor coronasteun vanuit de overheid. Daarom hoeven we ons om de kroeg niet zo heel erg veel zorgen te maken.’

Tessel: ‘We missen alleen wel heel erg de gezelligheid van die tent. Op vrijdag hebben we Getapt door Mannen. Het is ook een beetje een clubhuis voor vrienden. Maar toen we tijdens corona even opengingen... Je voelt je een soort verkapte BOA.

“Niet doen!” “Ga zitten!” De gastvrijheid was naar een nulpunt gedaald. Ik vond het energiezuigend. Kun je nog beter dicht zijn. We hadden onze boekpresentatie in de bar. Met drie mensen. Ik heb Do nog nooit zo chagrijnig gezien. Ze was niet te pruimen.’

We hadden onze boekpresentatie in de bar. Met drie mensen. Ik heb Do nog nooit zo chagrijnig gezien. Ze was niet te pruimen

2020 zou jullie grote, mooie, feestelijke 5-jarig jubileumjaar worden.

Do: ‘We hebben een boek geschreven over hoe-het-nu-allemaal-zo-gekomen-is. Hartstikke leuk. Bierrecepten erin. Hoe proef je bier? Wat hebben we geleerd? Wat hebben we verkeerd gedaan? Blunders. We zouden een groot feest gaan geven. Boek, 5-jarig bestaan, nieuwe bar, nieuw biertje, gaaf! Nou, dat liep dus allemaal nogal anders. De boekpresentatie was een digitaal feestje. Met drie mensen in de bar als live publiek. Ik dacht: is dit nou mijn grote feest?! Het had zo leuk kunnen zijn! Ik vond die boekpresentatie écht een confronterend moment. Rot-corona.’

Tessel: ‘Confronterend, maar het was ook wel leuk, je eigen boek in handen hebben. De boekpresentatie was saai, ja. Gelukkig heb ik net een taart in mijn gezicht gekregen.’

Do: ‘Die had ik gemaakt. We hebben ergens vandaag onze 10.000ste volger op Instragram.’

Tessel: ‘Eindelijk! We hebben er honderd jaar over gedaan.’

Do: ‘We halen het straks allemaal wel in hoor, die gemiste feestjes.’

Tessel: ‘Dan kunnen we er hopelijk om lachen. Dat we ooit werden verdrongen door het wc-papier en de pastasaus.’

Do: ‘De eerste twee weken in coronamaart werd er geen flesje Gebrouwen door Vrouwen bij de supermarkten afgeleverd. De vrachtwagens voor de retail zaten vol met Page en met Heinz. Als je ons dat afgelopen januari had gezegd...’

2020 is bepaald geen rock-’n-roll.

Do: ‘Kun je wel zeggen. Het zijn treurige tijden. We vervelen ons!’

Tessel: ‘Dit is toch je tijd weggooien? Dat vind ik het vervelendste. Al die saaie dagen die het je kost. Die dagen krijg je nooit meer terug. Echt jammer. Zo zonde. Daar kan ik echt zwaar de pest over in hebben.’

Dus jullie chagrijnen elkaar nu de tent uit?

Do: ‘Nee hoor. De sfeer hier is heel goed!’

Tessel: ‘Soms, als het erg stressvol is, dan wordt het soms een klein beetje kattig. Veel mensen zeggen, met zussen kan het drie kanten op. Of ze zijn elkaars beste vrienden. Of ze kunnen totaal niet met elkaar. Of ze zijn elkaars concurrenten.’

Do: ‘Wij gaan heel goed samen. Dat was vroeger ook al zo.’

Tessel: ‘Ja.’

Do: ‘Ja.’

Tessel: ‘Onze ouders zijn onze allergrootste fans, die zijn de beste ambassadeurs van Gebrouwen door Vrouwen die je je kunt wensen. Als we een event hebben, het begint om 15.00 uur, staan ze al om 14.15 uur voor je neus. Neem je de telefoon op, is het de kapper van onze moeder. “Ik hoorde van jullie moeder dat jullie zo’n gaaf bedrijf hebben!” Onze vader tegen al zijn vrienden: “Proef nu eens hoe ontzettend lekker dat bijzondere bier van onze dochters is!”’

Als Heineken morgen belt?

Do: ‘Dan nemen we niet op. Grapje.’

Tessel: ‘We hebben er geen behoefte aan.’

Do: ‘Aan een overname.’

Tessel: ‘Ook nu niet.’

Do: ‘Het is nog altijd veel en veel te leuk.’

Tessel: ‘Wij zijn samen de enige aandeelhouders van Gebrouwen door Vrouwen. Dat is fijn.’

Do: ‘We maken er het beste van. Ook nu, hoewel het wel heel kut is, natuurlijk. In de kroegen verdienen we niets meer, maar de retail, de winkels vangen dat gelukkig bijna allemaal op. Daar verkopen we meer. En onze onlinewinkel doet het goed. Bedrijven zijn digitaal gaan borrelen. Bestellen bij ons borrelpakketten. We blijven rijden naar PostNL. Vroeger hadden we bij wijze van spreken één bestelling per week, nu zijn het er vijftig per dag. Het is heel veel meer geworden.’

Tessel: ‘We hebben in elk geval één keer heel hard gelachen dit jaar. Dat was op het Boekenbal, in maart. We mochten ernaartoe, omdat er veel kaartjes over waren. Veel schrijvers durfden niet te komen. Corona...’

Do: ‘Rare ervaring! Er liepen heel veel mensen rond met hun neus in de lucht.’

Tessel: ‘Saaie, stoffige mannetjes.’

Do: ‘Wij hebben lekker gedanst.’

Tessel: ‘De hele avond! Werd het toch nog gezellig!’

Do: ‘Het is natuurlijk een ongekend kutjaar.’ Tessel: ‘Maar we brouwen er het beste van.’

Coronabier

Nog nooit vertoond in ons land: op zondag 15 maart sloten om 18.00 uur stipt alle kroegen (en restaurants) in Nederland. Alsof de Grote Drooglegging in de polder was begonnen – maar alcohol op zich had er niet zo heel veel mee te maken.

De boosdoener was covid-19. Om de verspreiding van het zeer besmettelijke coronavirus te remmen, wilde de overheid het aantal ‘reisbewegingen’ sterk verminderen. Daarom mocht Nederland niet meer naar het café. Het slot op de kroeg zou in eerste instantie tot en met maandag 6 april blijven zitten, maar de kroegen bleven dicht tot maandag 1 juni. Toen mochten ze weer even open, met maximaal dertig stamgasten binnen en een strenge anderhalve meter afstand tussen de tafeltjes. Op het terras mochten meer dan dertig mensen zitten als er plek voor was. Gelukkig voor de cafés werd het een mooie, lange zomer. Sinds woensdag 14 oktober 22.00 uur is de horeca weer gesloten, behalve restaurants en bars in hotels. Die mogen elke dag tot maar liefst 20.00 uur bier en wijn schenken. Olé. Op het moment dat deze Nieuwe Revu naar de drukker gaat, is nog niet bekend wanneer de reguliere horeca weer open mag.

Voor sommige bierbrouwers is de drooglegging een redelijke ramp. Terwijl het allemaal net zo lekker ging. In 2017 was het aantal brouwerijen in Nederland in tien jaar tijd ruim verviervoudigd (!), van negentig in 2007 tot 370 drie jaar geleden. Deze brouwers brouwden 11.935.305 hectoliter bier* (pils, speciaalbier, biermixen zoals Radler en alcoholvrij bier). In 2018 steeg het volume van de totale Nederlandse biermarkt ten opzichte van 2017 met 2,8 procent. In 2019 was de bierplas gegroeid tot 12.320.078 hectoliter (+ 0,4%).

Maar in 2020 zal de hoeveelheid gebrouwen bier dramatisch dalen, vooral bij Nederlandse brouwers die traditiegetrouw veel tapbier wegzetten zoals Heineken (het meest getapte biertje van Nederland) en Grolsch (runner-up, meest getapt in Twente en in de Achterhoek). Biermerken die relatief veel flesbier verkopen via de retail (supermarkten en slijterijen) zouden qua verkoop weleens behoorlijk kunnen plussen, nu we thuis moeten drinken. De dames van Gebrouwen door Vrouwen zien in elk geval een stevige plus van de losseflesverkoop. Toch hebben ook zij tapbier terug moeten halen, dat vernietigd moest worden. Lastig aan het weggooien van tappils is: is er al accijns over betaald ja of nee? Alcohol mag je alleen wegspoelen op locaties waar kan worden vastgesteld of er al accijns is afgetikt.

Opmerkelijk nieuws is er ook. Zo wordt het Mexicaanse biertje Corona niet minder, maar meer gedronken in 2020. Hoeveel meer precies wil Corona-brouwer AB InBev niet zeggen, maar het gaat om ‘hoge single digit groei’, oftewel een groei die ergens tussen de 5 en 10 procent ligt. Toch wil AB InBev er verder weinig over kwijt. ‘We hadden verwacht en ook gehoopt dat consumenten het bier niet zouden associëren met het virus,’ is het enige dat woordvoerder Wilco Heiwegen aan de Nederlandse pers kwijt wil. Een aandeel Heineken schommelde voor de pandemie rond de 105 euro. Inmiddels noteert het ruwweg 88 euro.

*Cijfers van vereniging Nederlandse Brouwers, voorheen het Centraal Brouwerij Kantoor.