Goed voornemen? Zo word je minstens 200 jaar oud

Onsterfelijk zijn, wie wilt dat niet? Aanhangers van de longevity-theorie beschouwen ouderdom als een ziekte. De dood is een keuze als je zo lang kunt leven als je zelf wil. 'Ik word minstens 200 jaar oud'.

Demonstratief opent de gespierde sportschoolhouder een medicijnendoosje en slikt een pil of twintig weg. Daarna draait hij een fles met C-60-olie open en neemt een slok. Boris Sala zweert bij dit jeugdelixer en laat het zelfs door zijn voltallige gezin innemen. Van vader Joep die boven hem woont tot en met zijn zoontje en dochter. Het schijnt dat C-60 (een ‘koolstofmolecuul’) het DNA repareert, de schade in je cellen herstelt en dus het verouderingsproces lam legt. Dit is nooit echt wetenschappelijk hardgemaakt omdat C-60 nooit op mensen is getest, maar Sala en zijn gezin zijn graag vrijwillige proefkonijnen. Sala – Nederlands kampioen indoorroeien – heeft het geduld niet meer om te wachten op een gedegen onderzoek en is zelf begonnen. ‘Ik word minstens tweehonderd jaar oud,’ zegt Sala met een stalen smoel. ‘Ik denk dat de wetenschap inmiddels zo ver is dat onsterfelijkheid in deze generatie een haalbaar vooruitzicht is.’

Ouderdom als ziekte

Er bestaat een term voor deze strijd tegen de klok: longevity. Boris Sala is zelfverklaard longevity-ambassadeur. Het is een aantrekkelijke gedachte om geen rekening meer te hoeven houden met de gemiddeld tachtig levensjaren die een mens ongeveer zijn toebedeeld. Je kan meer tijd doorbrengen met je geliefden, langer genieten van je pensioen, misschien zelfs iets gaan doen waar je nooit tijd voor had, zoals het schrijven van een boek. Veruit de meest charismatische longevityprofeet is de Britse wetenschapper Aubrey de Grey, verbonden aan de universiteit van Cambridge. Hij heeft met name bekendheid vergaard met zijn zeer populaire TED-talk over dit onderwerp. Met zijn lange, rossige haar en dito baard lijkt hij op een magiër uit een fantasiefilm die boven borrelende ketels toverdrank spreuken uitspreekt. De Grey wijdt zijn leven aan het verspreiden van de boodschap: ‘Beschouw en behandel ouderdom als een ziekte.’

Als de medische wetenschap ouderdom bestrijdt, dan bestrijden zij dus per definitie alle ziektes die met ouderdom hand in hand gaan. Kanker is zo’n ouderdomsziekte. Als je niet door een andere kwaal om zeep wordt geholpen, ontwikkel je als mens op een gegeven moment onvermijdelijk kanker. Ouderdom is niets anders dan cellen die zich niet meer herstellen. Zo zijn er legio ziektes en kwalen die te wijten zijn aan ouderdom. Noem ze maar op: kanker, hart- en vaatziektes, Alzheimer, artritis, spierafbraak. Als er een manier kan worden gevonden om ouderdom te stoppen en zelfs terug te draaien dan verminder je dus de kans op heel erg veel ziektes. Het is eigenlijk zo logisch en simpel dat je denkt: maar natuurlijk! Waarom hebben we dit niet eerder bedacht? Maar hoe bestrijd je ouderdom en waar zijn we op dit moment in de wetenschap?

Dikke muizen

In theorie allemaal leuk en aardig, maar wat staat er wetenschappelijk vast en wat is er vandaag de dag echt mogelijk? Meer dan je misschien zou denken. Om te beginnen: wetenschappers zijn erin geslaagd de oorzaken van het verouderen te vinden. In 2009 wonnen Elizabeth Blackburn, Carol Greider en Jack Szostak de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde nadat zij ontdekten wat de werking van telomeren op chromosomen is. Kortom, de oorzaken van het ouder worden. Het heeft alles te maken met DNA, cellen, chromosomen, enzymen, telomeren en mitochondriën en het effect van het een op het ander. Voor wie scheikunde heeft laten vallen op de middelbare school: als je ouder wordt, breken je cellen sneller af en herstellen ze zich niet meer. Jong zijn betekent dat cellen zich weer herstellen als ze beschadigd zijn, waardoor je er niet ouder uit komt te zien. Je kunt het zien als het harde stukje aan het einde van een veter. Zodra dat harde stukje is afgesleten, ontrafelt de veter en gaat hij kapot. Zo werken je cellen ook. Maar wat als die uiteinden van cellen beschermd worden en hersteld worden als ze kapot zijn? De kunst is dus om de uiteinden van die cellen ook op oudere leeftijd te beschermen.

Sinds deze ontdekking is de wetenschap aan het experimenteren geslagen. Op de universiteit van Philadelphia is onder leiding van dokter Ivona Percec een aantal jaren geleden een grote doorbraak geweest. Percec is muizen gaan klonen waarvan het brein in constante staat van hongersnood is geprogrammeerd, waardoor het lichaam in overlevingsmodus blijft en de muizen twee keer zo oud worden omdat de cellen niet verouderen. Percec kwam erachter dat calorierestrictie het verouderingsproces van muizen stopte en zelfs terugdraaide. Als het brein denkt dat het lichaam in hongersnood is, dan gaat het lichaam in een overlevingsstand. De cellen breken niet meer af om de organen te preserveren. Het effect op de muizen is dat oude muizen weer een volle vacht krijgen, de conditie komt terug en – niet onbelangrijk – het libido start weer op. Normale muizen van dezelfde leeftijd waren dik, grijs, kalend en in slechte conditie.

Wil je kanker? Wil je Alzheimer? Wil je hart- en vaatziektes? Wil je een mensonterend en pijnlijk sterfbed?

Voor God spelen

Het longevity-idee kent vele medestanders, maar ook tegenstanders. Een deel van de wetenschap verzet zich tegen antiaging omdat hiermee de natuurlijke balans en menselijke evolutie zou worden verstoord. Een van de argumenten is dat de mens niet is gemaakt om honderden jaren te leven. Sommige mensen werpen tegen dat ze helemaal niet zo lang willen leven. Gelovige types vinden dat mensen niet voor God moeten spelen, want de Heer bepaalt zelf wanneer jij aan zijn deur mag komen kloppen.

Criticasters noemen longevity immoreel, maar stel jezelf eens de volgende vragen: wil je kanker? Wil je Alzheimer? Wil je hart- en vaatziektes? Wil je dat je kinderen misschien eerder doodgaan dan jij? Wil je dat je ouders na een lang, pijnlijk ziekbed gehavend dit aardse bestaan verlaten? Wil je zelf een mensonterend en pijnlijk sterfbed? Wil je het risico lopen dat er misschien helemaal geen hiernamaals is, dat er na de dood helemaal niets blijkt te zijn en jij wordt gedegradeerd tot wormenvoer of een hoopje as? Zijn dat niet uitstekende argumenten om de dood zo lang mogelijk uit te stellen? De dood wordt een keuze als je zo lang kunt leven als je zelf wil. Doodgaan mag, maar hoeft niet.

De wetenschap is een gevolg van de menselijke evolutie, maar het stelt de mens ook in staat verder te evolueren, om grenzen te verleggen. We leven in een sleutelperiode van de mensheid. Nooit eerder hebben we ons zo razendsnel ontwikkeld. Duizenden jaren was er nauwelijks verschil in onze manier van leven. We verbouwden het land, we joegen op wild, verwarmden ons aan vuurtjes, bewogen ons voort te voet of op een dier. In de afgelopen honderd jaar zijn we de aarde over gaan vliegen, bewegen we ons razendsnel voort in auto’s en treinen, communiceren we via mobiele telefoons en computers. Alle informatie is met een druk op de knop toegankelijk, we genezen voorheen ongeneesbare ziektes, modificeren het menselijk lichaam waar nodig. Waarom zouden we niet onsterfelijk kunnen worden?

Weer twintig

Wat gebeurt er met de mensheid als we niet meer tachtig tot honderd jaar oud worden, maar tweehonderd jaar of misschien wel veel ouder? Het leven was door de eeuwen heen vrij strak ingedeeld. Je komt ter wereld, je gaat tot je achttiende naar school, misschien ga je werken of studeren, je maakt carrière en krijgt een gezin, je gaat met pensioen en daarna is het wachten geblazen tot Magere Hein je komt halen.

Maar wat als je in je leven meerdere carrières kan hebben, een leven waarin het normaal is om bijvoorbeeld na je zestigste een nieuw gezin te stichten, een leven waar je er met tachtig jaar net zo jong uitziet als je kleinzoon van vijfentwintig? Ooit gedacht: man, was ik maar weer twintig? Dat zou in de toekomt realiteit kunnen worden. Het is niet alleen wetenschappelijke intuïtie die de mensheid drijft. Het is ook ons overlevingsinstinct en het instinct om onze geliefden te beschermen.

Sportschoolhouder en zelfverklaard longevity- ambassadeur Boris Sala verloor vijftien jaar geleden zijn moeder aan maagkanker. Sindsdien is hij geobsedeerd bezig met iedereen van wie hij houdt zo lang mogelijk in leven te houden. Hij neemt al die supplementen niet alleen voor zichzelf. Hij neemt ze voor zijn vrouw en kinderen, en zij nemen het voor hem. Niemand wil zijn vader, moeder, vrouw en kinderen verliezen. Aubrey de Grey heeft een vrouw die twintig jaar ouder is dan hijzelf. De wetenschapper maakt er geen geheim van dat haar onvermijdelijke dood een grote drijfveer is voor zijn research. Zou het de liefde voor onze naasten zijn die ons onsterfelijk gaat maken?