Streek van de week: de kar van Frans

Nieuwe Revu bericht wekelijks over belangwekkend nieuws uit de regio. Deze keer gaan we naar het KVL-terrein in Oisterwijk. Waar vroeger, toen het er nog stonk naar gelooide dierenhuiden en rottend vlees, een man rondliep die klussen tot kunst verhief.

Tekst: Danny Koks

Ooit heetten ze idiot savants, maar die term is afgeschaft wegens te krenkend. Nu worden ze autisten met het savantsyndroom genoemd. Al dat gegoochel met woorden verandert niets aan deze prachtige mensen, in wier woestijn van verstandelijk onvermogen een oase van rauw en verbluffend talent verstopt zit. Kim Peek, op wie Dustin Hoffman zijn personage uit deRain Man-film baseerde, was zo iemand.

Dikke boeken had hij in een uur uit, omdat hij tegelijkertijd de linkerpagina met zijn linkeroog kon lezen en de rechter met de rechter. Daarna kon hij 98 procent van het boek foutloos reproduceren. In hoofdrekenen was hij zo goed dat zijn collega’s op de loonadministratie hem Kimputer noemden.

Leslie Lemke was nog zo iemand. Op een nacht in 1966, toen hij veertien was, verwonderde hij zijn adoptie-ouders Joe en May door Tsjaikovski’s Pianoconcert nr. 1 foutloos te spelen. Hoewel hij het muziekstuk diezelfde avond pas voor het eerst had gehoord op televisie, hij door zijn spasmen nog niet in staat was om met mes en vork te eten en zijn ogen chirurgisch waren verwijderd toen hij nog een baby’tje was.

Lees ook: Streek van de week: Jopie maakt zich weer niet popie

Bij de leerlooierij in Oisterwijk hadden ze geen idee dat ze ook zo’n uniek mens hadden rondlopen. Want Frans was gewoon het manusje-van-alles. Een aparte kwast, dat zagen ze ook wel, maar zo sterk als een os en een doodgoeie kerel. Geintjes met hem uithalen was kinderspel, maar er was niemand die hem niet graag zag. En Frans Stokkermans (bouwjaar 1931) was trots op zijn baan bij de Koninklijke Verenigde Leder, ooit de grootste leerlooierij van Europa.

Daar aan de Almijstraat hield Frans het fabrieksterrein schoon. Voor ieder karweitje knutselde hij zelf gereedschappen in elkaar, van rommel dat rondslingerde in de fabriek. Even wonderlijk als die werktuigen was zijn kar waarmee hij afval en restmateriaal ophaalde. Door Frans getimmerd van sloophout, oud ijzer en lappen leer, zwart uitgeslagen van het vuil en de olie. Het leek wel een prehistorisch monster. Als de decorbouwers van Game Of Thrones zo’n kar hadden gemaakt, hadden ze elkaar highfivend getrakteerd op een meter bier.

Jaren later, toen Frans er allang niet meer was, zag kunstenares Dianne Merks de kar bij toeval staan, in een ketelhuis van een ontmantelde fabriek. Zijn gereedschap bleek Frans overal en nergens te hebben verstopt. 125 Stuks heeft Dianne kunnen terugvinden. Wie weet hoeveel meer er nog verscholen liggen.

De fabriek is allang failliet. Het is nu een speeltuin voor creatievelingen. Er zit een spiritualiteitscoach, een videoproductiebedrijf, en Robèrt van Beckhoven van Heel Holland Bakt bakt er broden. Een heel andere wereld dan die van stinkend leer en kapotgewerkte lijven. Toch komen die twee uitersten weer een beetje bij elkaar. Dianne Merks gaat er persoonlijk voor zorgen dat de kar van Frans een mooie plek krijgt in de fabriek.

Niet verstopt, zoals vroeger, maar vol in het zicht. Als eerbetoon aan de man die een kunstenaar was zonder dat iemand dat ooit in de gaten heeft gehad.