Vrijheid inleveren

Als in een ver buitenland, Turkije of Brazilië, de nationale overheid ervoor kiest om alle sociale media te blokkeren, spreken wij hier in het Westen al snel van boosaardige censuur.

In een gezonde democratie wordt de uitingsvrijheid van mensen niet beperkt, dat soort zaken komt alleen in bananenrepublieken voor, is bij ons de algemeen heersende gedachte.

Toch begin ik me langzamerhand af te vragen of dat wel klopt. Tijdens de schietpartij in München, ongeveer een week geleden, deed de politie een dringend verzoek aan burgers om geen beeldmateriaal van de dader en zijn slachtoffers te verspreiden.

Dit moderne fenomeen zou de idioot kunnen helpen die in het wilde weg begon te schieten: zo was het mogelijk dat hij dankzij Twitter of Facebook kon achterhalen waar het arrestatieteam zich ophield.

Aan de andere kant is er natuurlijk ook nog een ethisch dilemma: de foto’s en filmpjes die bebloede lijken tonen, zullen op internet ongetwijfeld bijzonder goed scoren, vooral bij sensatiebeluste ramptoeristen, maar of de nabestaanden eveneens gecharmeerd zijn van deze gedetailleerde live-verslagen, waag ik te betwijfelen. En daarbij: veel kinderen zitten ook op al deze digitale platforms. Zij moeten beschermd worden tegen traumatiserende plaatjes.

Lees ook: Erdogans onzuivere zuiveringen

De oproep van de politie in München was gericht aan alle getuigen van de schietpartij bij het winkelcentrum in de stad en kwam voort uit een vorm van wanhoop. Het volk gehoorzaamde uiteraard niet – zo zit de mens nu eenmaal niet in elkaar. We zagen dode mensen voor het filiaal van de Mcdonald’s liggen en kregen zelfs een film voorgeschoteld waarin te zien was hoe een omstander de moordenaar in kwestie helemaal verrot schold, vanaf een dak.

Het waren surrealistische beelden die eens te meer aangaven dat we in een verknipte wereld leven. Nu ben ik allesbehalve een voorstander van het maakbaarheidsideaal – de menselijke natuur verander je toch niet – maar ik geloof wel in beperking ter bescherming. In het geval van de Duitse politie zou ik helemaal geen beroep doen op het gezonde verstand en het fatsoen van de omstanders. Je kan ze wel iets vragen, met de beste bedoelingen en een waterdichte onderbouwing, maar hun drang om online te scoren is allesomvattend.

En nog iets: niet iedereen krijgt het verzoek van de politie mee, de hectiek is vaak te groot. Het is daarom helemaal geen slecht plan als de nationale overheid bij explosieve situaties, bijvoorbeeld een gijzeling of een massale aanslag, ervoor kiest om alle social media te blokkeren, net als in de landen die we anders verketteren omdat ze gebruik maken van dit paardenmiddel.

Wat mij betreft heiligt de speurtocht naar een terrorist nagenoeg alle sancties, ook als die tijdelijk andere burgers raken. Er zullen ongetwijfeld mensen terecht klagen over beperkingen, maar de andere werkelijkheid, onbedoelde sabotage van politieonderzoek en verspreiding van horrorbeelden, is betreurenswaardiger en dient daarom te stoppen.

Het is onze natuurlijk reflex om met een vingertje te wapperen als Twitter, Facebook en Whatsapp door de regering van een land worden geblokkeerd. Maar op de plekken waar dit gebeurt, hebben de mensen met heel andere problemen te kampen dan wij. Helaas zien we dat onze maatschappij verandert: de ene aanslag is amper voorbij, of een stuk verderop begint soortgelijke ellende. Deze transitie van gemoedelijk continent naar frequent slagveld vraagt om gepaste maatregelen. En daarom zullen wij allemaal een beetje vrijheid moeten inleveren.

Özcan Akyol