Joost Eerdmans (JA21): ‘Fortuynisme is nog steeds mijn drijfveer’

‘Wij zijn een rechtse no-nonsensepartij, vol nuchtere, normale mensen met gewoon gezond verstand. Mensen voor wie de VVD te links is, de PVV te rechts en de FvD inmiddels te idioot.’

Dit is het ideale Nederland van Joost Eerdmans (JA21)

‘Het Nederland dat ons voor ogen staat, ziet er op drie terreinen anders uit. Op de eerste plaats zou Nederland in de EU meer zijn eigen belang vooropstellen, en dus niet in de overtreffende trap geld uitgeven aan Zuid-Europa en Brussel. Ons land staat nu in de uitverkoop, dat moet afgeremd worden.

Een nieuw klimaatakkoord op basis van realiteit en effectiviteit zou het huidige akkoord vervangen. Uit dit nieuwe akkoord zouden de onzindoelen en belachelijke onbetaalbare elementen zijn verdwenen. Dus niet meer iedereen van het gas, niet meer het hele land volbouwen met windmolens. Als dat betekent dat we het Parijs-akkoord moeten opzeggen, dan is dat maar het gevolg.

Ons land staat nu in de uitverkoop, dat moet afgeremd worden

En we zouden een nieuwe migratiewet invoeren, met strenge selectie aan de poort: kijken wat iemand kan brengen, en of hij de waarden van ons land onderschrijft, en met een actief uitzetbeleid. Een stevige voordeur dus met een slot erop, en een achterdeur die opengaat.

Dat zijn de belangrijkste drie punten voor ons. Daarnaast zou law and order een belangrijk rechtsbeginsel zijn, zouden de eerste pennenstreken van een nieuw te bouwen stad zijn gezet, een referendum zijn ingevoerd en nieuwe stappen naar een gekozen burgemeester zijn gezet.

Ik hoop dat we elkaar weer wat meer ruimte geven in de verbale wereld, dat we weer wat meer mogen vinden zonder elkaar etiketten op te plakken

Ik hoop dat mensen in dat Nederland uit hun parallelle samenleving stappen, dat we door gentrificatie kunnen voorkomen dat in sommige winkelstraten alleen nog maar Arabische bordjes hangen, en dat die straten gemêleerder worden. En dat we elkaar weer wat meer ruimte geven in de verbale wereld, dat we weer wat meer mogen vinden zonder elkaar etiketten op te plakken. En ik hoop dat in dat Nederland niet meer zoveel mensen worden opgejut tegen bijvoorbeeld het Westen en tegen de politie als nu gebeurt, door Denk, door NIDA, door mevrouw Simons. Waardoor ik me nu schuldig moet voelen als gebroken witte man, zoals Theo Maassen dat in zijn laatste show zo treffend noemde.’

Hoe hard moest je lachen toen je voormalige partijgenoot Thierry Baudet jullie afkorting duidde als Judas Alliantie 21?

‘Ik kon een glimlachje niet onderdrukken. Maar als je toch in die termen wil praten, dan denk ik dat hij meer kiezers heeft verraden dan wij. Dat blijkt ook wel: van 28 zetels in de peilingen naar vier, dan zijn er veel kiezers weggelopen. En ja, een deel van hen is nu bij ons, veilig thuis. Bij een rechtse no-nonsensepartij, vol nuchtere, normale mensen met gewoon gezond verstand. Mensen voor wie de VVD te links is, de PVV te rechts en de FvD inmiddels te idioot. Ik ben blij dat die mensen nu bij elkaar zitten in een partij die vasthoudt aan de oorspronkelijke punten van de FvD, en ik ben ook blij dat ik me niet meer bij ieder appje van Thierry tegenover vrienden en familie eronderuit hoef te kronkelen met de uitleg dat hij dit heus niet zo bedoelt. Maar Thierry wilde niet terug naar die originele punten, hij bleef maar bezig over het terug veroveren van onze vrijheid, gecombineerd met allerlei complottheorieën. En dat is daarna niet meer opgehouden, tot en met uitspraken over de legitimiteit van de Neurenberg-processen. Dat is wat hij nu eenmaal graag doet: langs het ravijn wandelen en in de afgrond kijken. Dat vindt hij uitdagend. Nou, goed: dat is voor zijn rekening.’

En dan te bedenken dat deze splitsing begon met een ruzie over jouw muzieksmaak. Het nummer van Ava Max dat jij wilde draaien tijdens jullie laatste etentje.

‘King & Queens, jazeker! Ik beloof je hierbij: als wij dadelijk in de Kamer komen, knallen we op de uitslagenavond dit nummer eruit op de catwalk. En daarna Annabel van Hans de Booij, haha!’

Dat is wat Baudet nu eenmaal graag doet: langs het ravijn wandelen en in de afgrond kijken. Dat vindt hij uitdagend. Nou, goed: dat is voor zijn rekening

Terwijl jij als DJ Jopie gewend moet zijn aan kritische feedback.

‘Ha! Als dj ben ik niet gewend aan een uitval, maar aan een briefje met een verzoeknummer.’

In jullie campagne geef je Rutte de mogelijkheid om met jullie over rechts te regeren. Dat is nogal een inzet voor een partij die eerst nog maar in de Tweede Kamer moet komen.

‘Ik weet dat Rutte ons niet uitsluit, en de acht zetels die we nu al hebben in de Eerste Kamer zullen voor een nieuw kabinet cruciaal zijn, want daar moet je de boel toch ook doorheen loodsen. En voor een gesprek over dat kabinet zal je PVV en FvD zeker moeten uitnodigen, al heeft FvD zich sinds ons vertrek alleen maar nog onmogelijker gemaakt. Het uitsluiten van de PVV met een pennenstreek vind ik bizar, en dat dan zogenaamd vanwege slechte ervaringen in het Catshuis. Ik denk dat álle partijen die met elkaar hebben geregeerd elkaar wel slechte ervaringen kunnen toeschrijven. En nee, natuurlijk gaan bij mij voorstellen als het sluiten van alle moskeeën of het afpakken van het stemrecht van burgemeester Aboutaleb ook niet in een regeerakkoord staan. Maar je moet nog steeds bekijken of je met de PVV erbij meer voor elkaar krijgt dan met GroenLinks of mevrouw Ploumen.’

JA21, FvD, PVV, Code Oranje: rechts maakt nogal een versplinterde indruk.

‘Het héle politieke landschap is versplinterd, met inmiddels 37 partijen. En Code Oranje zie ik niet als een rechtse partij, die hebben een Urgenda-meneer op 4 staan en hebben het vooral over politiek van onderop, waar dan kennelijk alles vandaan moet komen. Overigens geloof ik net als Richard de Mos in ombudspolitiek, daar doen wij als Rotterdam ook aan. Wij zijn geen zijlijn-partij, met een doorlopend abonnement op buitenspel staan. Juist nu hebben wij de unieke kans om als nieuwe partij met iets van zeventig parlementariërs, onder wie acht senatoren, de gelegenheid te nemen mee te regeren.’

Met Leefbaar Rotterdam heb je van 2014 tot 2018 mee geregeerd in Rotterdam. Twee Tilburgse politicologen hebben na de eerste regeerperiode van LR, een paar jaar eerder, onderzoek gedaan naar de resultaten. Ze schreven: ‘Toch voegt de ambtelijke organisatie zich niet zonder meer naar de nieuwe opvattingen. Uitvoeringsdiensten zien hun takenpakket belangrijker worden en passen zich relatief gemakkelijk aan. Harde diensten als het Ontwikkelingsbedrijf en Stedenbouw en Volkshuisvesting of zachte diensten als Sociale Zaken, die vaak inhoudelijk en professioneel wat verder van de nieuwe prioriteiten afstaan, stellen zich gereserveerder op.’ Heeft het jullie nog veel moeite gekost om het ambtenarenapparaat van de gemeente mee te krijgen?

‘Ik kan me herinneren dat burgemeester Opstelten destijds drie sessies heeft moeten beleggen om ambtenaren te laten wennen aan het idee dat het zou kunnen dat Leefbaar in het bestuur kwam. Leefbaar werd toen gezien als verschrikkelijk: hoe kun je daar voor werken? Terwijl: je bent ambtenaar, je moet voor iedere bestuurder kunnen werken, of dat nou een SP’er of een PVV’er is. Er heeft zich sinds het begin van Leefbaar Rotterdam wel een cultuuromslag voltrokken. Bij mijn afscheidsspeech heb ik gezegd: ik ben niet tegengewerkt, mijn ambtenaren zijn loyaal gebleven. Maar ik heb ook niet het gevoel gehad dat ze in mijn cockpit zaten, dat ze écht met me meedachten. De meeste ambtenaren zitten links van het midden, ik weet niet of dat de reden is. Ik was bijvoorbeeld heel erg bezig met nieuwe methodes om jongerenoverlast te bestrijden en dan vonden ze het toch wat ingewikkeld om van de vaste paden af te wijken. Schoon en veilig waren onze hoofdthema’s, en daarop hebben we heel veel verschil kunnen maken. Mensen durfden vroeger in Rotterdam niet meer in de metro, dat is veranderd. Schoon en veilig hebben veel met elkaar te maken. Praktische oplossingen voor ernstige problemen. Doelen stellen en daarnaar handelen.’

Als Pim Fortuyn niet was vermoord, had ik nog steeds voor de LPF in de Kamer gezeten

Je moest destijds 800 meter verhuizen om wethouder te worden, van Capelle naar Rotterdam.

‘Als je die baan accepteert, moet je dat gewoon doen. Je wilt daar geen gedoe over. En het is toch echt een verschil of je in het weekend boodschappen doet in de stad die je bestuurt, of dat je daar een pied-à-terre hebt.’

Een huidige VVD-wethouder in Rotterdam moest dat ook, en deed het niet. Jij hebt nu in raadsvragen zijn reiskosten opgevraagd.

‘Hij woont zelf sinds 2019 op Zuid, maar zijn gezin bleef wonen in Sliedrecht. Sinds corona werkt hij ook vanuit Sliedrecht, maar sinds september naar eigen zeggen weer doordeweeks in Rotterdam. Een andere wethouder fietst elke dag vanuit zijn woonplaats Capelle naar Rotterdam, daar is hij heel trots op, en de coalitie heeft hem vier jaar ontheffing in het vooruitzicht gesteld. Ik vind dat je dan moet zeggen: dan kan ik die baan helaas niet accepteren.’

Op jouw Wikipedia-pagina staan inmiddels aardig wat partijen. Heb jij inmiddels meer politieke dan relationele exen?

‘Nee hoor, daar staan ook partijen tussen die helemaal geen ex zijn. Leefbaar Capelle is geen ex, die partij vroeg me om daar wethouder te zijn, en dat heb ik vier jaar gedaan, en is geen andere partij dan Leefbaar Rotterdam waarvoor ik later wethouder was. Als Pim Fortuyn niet was vermoord, had ik nog steeds voor de LPF in de Kamer gezeten. En met Marco Pastors hebben we destijds op een haar na, echt letterlijk een paar duizend stemmen, een Kamerzetel gemist, omdat Rita Verdonk toen tien zetels binnensleepte. En dat het misging met Forum vond ik ook heel vervelend, maar lag volgens mij niet aan mij, zoals het ook niet aan Annabel of aan Nicki Pouw-Verweij lag. Mijn drijfveer is nog steeds het Fortuynisme.’

Sprak jou dat in eerste instantie zo in Baudet aan? Net als Fortuyn is hij flamboyant, onorthodox en heeft hij een Groot Verhaal. En hij schrijft veel boeken, waar hij graag naar verwijst.

‘Zeker, en daarmee bouwde hij een grote partij op, én een grote jongerenbeweging. Ik keek daar met ontzag naar. Daarom is het ook zo zonde dat het zo is gelopen. Maar goed, no guts, no glory: al zou dit mijn veertiende partij zijn, ik vind dat er in Den Haag gewoon een normale rechtse partij moet zijn. Dus, zoals René Froger zou zeggen: this is the moment. En bovendien met de eerste landelijke partij waarvan ikzelf lijsttrekker ben.’

En, zou je denken, waar je dus ook in het programma ruimte kan reserveren voor onderwerpen die je zelf belangrijk vindt, maar waarvoor in vorige partijen geen plek was. De bio-industrie bijvoorbeeld. Waarover je jaren geleden in ons vorige interview voor Nieuwe Revu zei: ‘Ik vind de islam een achterlijke cultuur, maar de bio-industrie, dat is ónze eigen achterlijke cultuur. Dat hoort niet in deze tijd, daar schaam ik me echt voor.’ Maar nee. Niks over de afschaffing ervan in het JA21-programma. Alleen maar ‘meer controle’ en sancties bij overtredingen van regels.

Grinnikt. ‘Ja, de Joost-paragraaf zit voor het grootste deel in mijn hoofd, die zit niet in onze Holy 3 van migratie, EU en klimaat. Maar met Jan-Cees (Vogelaar, JA21-kandidaat en ex-melkveehouder, red.) heb ik het hier veel over, die heeft meegewerkt aan veel diervriendelijke programma’s. Ik eet zelf niet veel vlees, en als ik het eet, is het biologisch. Dit is een onderwerp dat zich bij ons nog meer moet ontwikkelen. En ja, je hebt gelijk: ik heb daar zelf stevige en duidelijke meningen over.’

Wat doe je dan in de Kamer dadelijk, als er een voorstel komt tegen de bio-industrie?

‘Dat hangt van ons aantal zetels af. Met wie we daar zitten, en hoe die mensen daar tegenaan kijken. We hebben ons nu nog niet precies vastgelegd op dit terrein, maar ik ben ervan overtuigd dat daar goede standpunten uit gaan komen. Er is een beweging op dit gebied die niet meer te stoppen is. Mijn dochter bestelt bij McDonald’s alleen maar de vegetarische burger. Ik ben heel blij met die ontwikkeling. Gisteravond heb ik nog vegetarische shoarma gegeten. Heerlijk. Moet je wel genoeg knoflooksaus erop doen, maar goed: dat geldt voor elke shoarma.’

Zijn jullie een liberale of een conservatieve partij?

‘Allebei! We staan bij de Kamer van Koophandel ingeschreven als “de conservatieve liberalen”. We zijn conservatief op het gebied van waarden en nationale identiteit. Koesteren wat we hebben. Het liberale zit heel erg op het gebied van minder regelgeving, lagere belastingen, ondernemersgeest. Klassiek-liberaal dus, maar ook het omarmen van het homohuwelijk.’

En abortus? De voorman van antiabortusclub VBOK staat op jullie lijst. Dat klinkt niet heel liberaal.

Wat wij willen, is een debat over de termijn van 24 weken voor abortus die we in Nederland hebben. Ik vind het niet gek om daar eens over te praten, over de vraag of je die termijn niet iets zou moeten terugbrengen, nu de medische vooruitgang zo snel gaat dat baby’s eerder levensvatbaar zijn.’

Toen jij voor de LPF in de Tweede Kamer zat, had je ook al te maken met Mark Rutte. Eerst als staatssecretaris, later als VVD-Kamerlid.

‘Als hij nu weer premier wordt, gaat hij Lubbers inhalen, die in mijn jeugd het ijkpunt was. Mijn zoontje is 11 jaar, die heeft nooit een andere premier meegemaakt dan Rutte, haha! Het is gewoon een enorm flexibele man, heel wendbaar en goedgehumeurd, daar kun je een heel eind mee komen. Als je heel standvastig bent, en bij het minste of geringste voorstel dat je niet aanstaat roept: “Als dit er doorkomt, ben ik vertrokken”, ja, dan komt er een dag dat je inderdaad vertrokken bent. Ik vind hem een heel aardige man, maar word wel een beetje moe bij het idee van nog vier jaar Rutte. Rutte-moe. Toen hij kwam, was hij natuurlijk echt een verfrissing na Balkenende, die alleen maar praatte in een grijze woordenbrij. Dat frisse is er nu wel af.’

Op 4 november 2020, de dag van de Amerikaanse verkiezingen, tweette jij: ‘Hoe de uiteindelijke uitslag ook zal zijn: niemand anders dan Trump is de morele winnaar van #USElections2020.’ Daar hebben ze in de Verenigde Staten een uitdrukking voor: that didn’t age well.

‘Haha. Ik vind die tweet uitstekend ge-aged. Tegen alle verwachtingen en peilingen in heeft Trump het heel goed gedaan, hij heeft meer stemmen gehaald dan de eerste keer. 71 miljoen, meer dan welke kandidaat ooit, ook Obama. Mijn tweet ging niet over het morele gehalte van zijn uitspraken, maar over de uitslag. Volgens de Van Dale is de morele winnaar “degene die had verdiend om te winnen”.’

Zou jij als inwoner van de Verenigde Staten op hem hebben gestemd?

‘De eerste keer wel, denk ik. Ik heb in Indiana gestudeerd, dat is wel echt Trump-country. De tweede keer weet ik niet. In het begin was hij wel verfrissend, met onder meer zijn management by tweet. Maar ik vind dat hij zich ook buitengewoon lomp heeft gedragen en heel vaak heeft gelogen. Dat gevoel heb ik ook bij Bolsonaro in Brazilië. Dat zijn populisten, zoals ik mezelf ook voel. Die krijgen dan de macht in handen, en dat zie je dan toch ontsporen. Dat vind ik jammer. Dan krijg ik heimwee naar Reagan. Ik hou van strijden met open vizier, zoals Wilders dat doet, even los van al zijn standpunten.’

Iemand als Hugo de Jonge, die op straat zelfs voor kinderverkrachter wordt uitgemaakt, is gewoon een integere vent

Wordt het wennen, van wethouder naar Kamerlid?

‘Ik ben misschien nog wel meer een volksvertegenwoordiger dan een bestuurder. Ik hou van het debat, en van de instrumenten die je als Kamerlid hebt, om te controleren, te amenderen en te initiëren. Maar ik vind het ook fijn dat ik inmiddels weet wat het is om te besturen, die ervaring gun ik iemand als Wilders ook. Dan roep je niet meer zo snel dat iemand een faalhaas is. Iemand als Hugo de Jonge, die op straat zelfs voor kinderverkrachter wordt uitgemaakt, is gewoon een integere vent. Mensen persóónlijk bejegenen, of hun privéleven erbij slepen, of etnisch profileren zoals Denk heeft gedaan: ik heb daar niks mee. Je hoeft niet van suiker te zijn, het mag stevig, maar je hoeft je niet te gedragen als een trolletje op Twitter. Zet je gewoon in als volksvertegenwoordiger en grijp hard in als beleid funest uitpakt: neem een voorbeeld aan iemand als Pieter Omtzigt.’

Moet je je weer inwerken, denk je? Of is Kamerlid zijn zoiets als fietsen: hoeveel jaar geleden ook, je hebt het meteen weer onder de knie?

‘Ik had een ledenpas voor de Kamer voor het leven, maar die bleek laatst alweer gedeactiveerd, haha! De Kamer gaat natuurlijk verhuizen, maar het Kamerwerk zelf zal wel voelen als thuiskomen, denk ik. Veel is hetzelfde gebleven. De partijen bijvoorbeeld, al zijn de Kamerleden op een paar na allemaal veranderd. Maar de Kamer is de Kamer. Het is niet zo dat we nu allemaal in OpenOffice werken, of zo. En het stemmen is ook nog hetzelfde. Een van de beste anekdotes daarover staat me nog bij van Frans Weisglas. Die zat in de oude Tweede Kamer, met die krappe groene bankjes, tussen Annemarie Jorritsma en Erica Terpstra in, en zei een keer: “Bij het stemmen ging ik automatisch mee omhoog”.’

CV

JEUGD

Joost Eerdmans (9 januari 1971) groeit op in Harderwijk, waar hij op het Christelijk College Nassau-Veluwe zit. Daar heeft hij volgens eigen zeggen regelmatig ‘bonje met de “linkse” leraren, want ik was ook toen al een echt “rechts” rakkertje’. In Rotterdam studeert hij bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit.

POLITIEK

Via de LPF (2002-2006), EénNL (2006), Leefbaar Capelle (2009-2014), Leefbaar Rotterdam (2014-2018) en Forum voor Democratie (2018-2020) is Joost aanbeland bij het volgende hoofdstuk van zijn politieke leven: JA21, de partij die hij samen met Annabel Nanninga opricht na het demasqué van FvD eind vorig jaar.

EN VERDER

Joost is getrouwd en heeft twee kinderen. In zijn vrije tijd werkt hij het liefst. Ontspannen lukt hem dan ook maar op één manier: liggend in een hangmat.