‘Nederland is een natie in conflict, dat is van afstand des te duidelijker te zien’

Het is alwéér een aangenaam zonnige, zinnebevrijdende blauwe maandagmorgen op de Praia dos Cavacos in Zuid-Portugal, waar alle dagen blauwe maandagen zijn, en langzaam probeer ik de moed te verzamelen om aan de terugreis naar Nederland te beginnen. Het is toch een beetje alsof je na een langdurig weekendverlof wordt teruggeroepen naar een tbs-kliniek, terwijl je weet dat de omstandigheden aldaar je nooit zullen helpen om de geestelijke nood te ledigen.

Een volle dag worstelde ik met dit stukje tekst, terwijl ik ze normaal gesproken uitscheid als pus uit een etterende wond. Ga je op afstand de bird’s eye-betweter uithangen en pretenderen dat je Nederland helemaal doorzien hebt, en dat je schamperend het stripfigureske, schreeuwerige iedereen-maakt-ruzie-met-iedereen-stofwolkje beschouwt alsof je zelf corona, klimaat en kabinetsformatie hebt opgelost in dezelfde vingerknip waarmee je hier een fles wijn bestelt?

Nee, dat is arrogant, om niet te zeggen kleinburgerlijk als ook typisch Hollands wegwijzertjesgedrag, en gaat vooral voorbij aan het besef dat ik zelf actief onderdeel ben van de krijsende kringgesprekken die Wij Zijn Nederland dagelijks met zichzelf voert onder de noemer van een ‘publiek debat’. Vocaal Kaaghater en rigoureus Rutte-verwerper, principieel QR-weigeraar en zelfs mijn absolute onverschilligheid over de staat van het klimaat moet per se luidruchtig kenbaar gemaakt worden, op deze plek en elders: het zou wel heel doorzichtig zijn om me nu als neutrale edoch alwetende buitenstaander te positioneren. Ik ben onderdeel van hetzelfde probleem, van de Hollandse Ziekte, van de wet van de remmende zelfgenoegzaamheid. Ook ik heb zelf onderzoek gedaan, en mijn eigen papieren geschreven.

Nederland is een natie in conflict, dat is van afstand wel des te duidelijker te zien. Een ongewapend conflict weliswaar, maar uitzichtloos en ogenschijnlijk onoplosbaar desalniettemin. Een verbaal slagveld dat Nederland behoudens de gewapende strijd en de bermbommen nauwelijks nog van een land als Irak te onderscheiden maakt: talloze stammen, die allemaal op basis van hun eigen heilig verklaarde bronnen beweren het gelijk aan hun zijde te hebben in de jacht op een eigen belang (dat doorgaans bestaat bij de gratie van wantrouwen jegens dat van anderen), moeizaam kort gehouden door een hondscorrupte overheid die in een disfunctionele democratie steeds repressiever op moet treden zonder een meter vooruitgang te boeken.

Nederland zou echt een veel leuker land zijn als het in Portugal zou liggen. Hier wordt de corruptie als voldongen feit geaccepteerd, en de perpetuele haast om razende spoed te hebben aan die kennis aangepast: alles op z’n tijd, de zon schijnt en het is hier altijd ergens tussen zondagavond en maandagmorgen.

Jongens, wat een rust. Ik denk derhalve niet dat ik van mijn eerstvolgende verlof nog vrijwillig terugkeer naar daar neder, land in vernieling.