Koeien, kippen en coke: drugs op het Nederlandse platteland

Langs een provinciale weg in het buitengebied van Emst, een klein dorp in Gelderland, veegt een bewoner in zijn tuin dode bladeren op een hoopje. Pal tegenover zijn woning staat een leegstaand gebouw. Restaurant en Partycentrum Schaveren pronkt er nog altijd op het welkomstbord. Ooit een bruisende zaal vol dinerende en dansende levensgenieters, nu een opgerold drugslab van een internationaal criminelennetwerk. ‘Wij hadden echt niks in de gaten,’ zegt Henk, leunend op zijn hark, over de korte periode dat zijn overbuurman fungeerde als fabrikant van de verslavende harddrug crystal meth. ‘Ze hadden de ramen verblind met plastic zeil, dat was wel een beetje gek. Maar ik geloofde het, omdat ze zeiden dat ze de boel kwamen schilderen.’

Net als Henk waren alle buurtbewoners en pandeigenaar Harm Wind in oktober 2020 met stomheid geslagen, toen een filmische politie-inval in Restaurant en Partycentrum Schaveren leidde tot de vondst van 100 liter meth-amfetamine, meerdere chemicaliën, peperdure apparatuur om drugs te produceren en de arrestatie van twee Mexicanen en een Oekraïner. ‘Twee weken voor de inval liep ik daar binnen nog rond, samen met de eigenaar: niks aan de hand!’ zegt Henk. ‘Het is ongelooflijk wat die gasten in veertien dagen hebben opgezet. Na de inval ben ik weer even gaan rondkijken. Ik geloofde mijn ogen niet.’

De buurtbewoner maakt een gebaar met zijn armen. ‘Zó groot waren die palen waarop ze een gigantische bungalow hadden geplant. Daarin sliepen ze. Er hing een heel zoet geurtje, heel chemisch. De vrieskisten en kookapparatuur waren echt professioneel. Geen goedkope troep, hoor. Niet gek natuurlijk als je hoort wat die drugs opleveren.’

Zeker twee uur heeft hij staan kijken, toen de politie ‘met het hele circus’ een kleine anderhalf jaar geleden de boel groots invielen en ontmantelden. ‘Indrukwekkend hoor, hoe ze al die blauwe vaten op zo’n heftruck laden. Net als in de film.’

De drugsproducenten, die op dat moment in de voormalige feestzaal actief waren, werden meegenomen en – na uitgebreide verhoren – ruim een jaar later veroordeeld tot jarenlange celstraffen. De Mexicaanse zwagers, beiden vaders van eind dertig, hielden vol dat zij in Emst waren neergestreken om een muurschildering te maken. Een van hen zou in Mexico-Stad een gewaardeerd muurschilder zijn. Ook de Oekraïner hield lang vol dat hij niks met het opgedoekte drugslab te maken had en dat hij in Nederland was om fietsen te verhandelen. Als katvanger (een eigenaar op naam die de echte eigenaar buiten bereik van de justitiële autoriteiten houdt) verhuurde hij het pand aan de twee fabricerende Mexicanen. ‘Die zag ik weleens aan- en afrijden in heel dikke bakken,’ vertelt Henk. ‘Dat viel natuurlijk wel op.’ Geschrokken van het hele voorval is hij niet. ‘Dit gebeurt de laatste tijd overal. Mijn broer had ook een drugsschuur waar hij niks vanaf wist. Niemand in deze omgeving kijkt daar meer van op. Belachelijk eigenlijk, maar dat is tegenwoordig gewoon de realiteit.’

Grootschalige operatie

We hoeven in de polder niet ver te rijden om die realiteit te ondervinden. We rijden over een achteraf gelegen landweg in Baak, een gehucht onder de rook van Zutphen. In een gemoderniseerde woonboerderij aan de Dollemansstraat brandt licht, maar de bewoners zijn niet thuis. Los van het dwarrelende strookje politielint, achtergebleven in het gras, wijst niets meer op de grootschalige operatie die twee Zuid-Amerikaanse drugsbazen hier probeerden op te zetten, om vanuit dit stukje niemandsland in de polder de wereld te veroveren met de productie van crystal meth en speed.

Die operatie kwam nooit van de grond dankzij een politie-inval in december 2020, toen agenten hier in de schuur een soortgelijke setting aantroffen als twee maanden eerder in Emst: blauwe vaten, ontvlambare chemicaliën en dubieuze machines. Bewoner Kim L. werd ingerekend, omdat hij willens en wetens een drugslab in aanbouw verhuurde aan internationale criminelen. Daar werd door de opererende drugsbende een royale vergoeding tegenover gesteld: ruim 5000 euro per maand. Wegens een uitzichtloze mix van financiële problemen en een cokeverslaving ging L., oud-eigenaar van nota bene een verslavingskliniek in de regio, met de drugsproducenten in zee. Nog voordat er een grammetje meth was gemaakt, arriveerde het arrestatieteam. ‘Door zijn schuur beschikbaar te stellen om drugs te maken faciliteerde hij drugsproducenten,’ oordeelde de rechtbank. ‘Deze drugs zijn zeer schadelijk voor de volksgezondheid en het milieu.Daarnaast vormt het een bedreiging voor de samenleving vanwege de criminaliteit en overlast die drugshandel veroorzaakt.’

Toch vielen de celstraffen voor de eigenaar en de enige gearresteerde producent laag uit. Het OM beschouwde hun aandeel als ‘een kleine rol in het geheel,’ duidend op het Chileens/Mexicaanse kartel dat een half miljoen euro investeerde in het drugslab in Baak. Terwijl de boerderijbezitters en loopjongens brommen, blijven de grote spelers achter dergelijke netwerken vaak ongrijpbaar. Zo ging dat ook in Achter-Drempt, nog geen 10 minuten verderop. ‘Breaking Bad in de Achterhoek’, kopte het AD in het voorjaar van 2020, toen dit boerendorpje het toneel was geworden van het grootste drugslab in de vaderlandse geschiedenis. De spectaculaire belegering van een oude varkensschuur door de Dienst Speciale Interventies, compleet met flitsgranaten, politiehonden en drones, leidde tot een vangst voor de geschiedenisboeken: 10 miljoen euro aan harddrugs en de arrestatie van een trio ingevlogen drugskoks in oranje overalls, afkomstig uit verschillende landen aan de andere kant van de Atlantische Oceaan.

Ik belde braaf de politie en vertelde dat ik zijn vingerafdrukken had. Ze zijn nooit langs geweest. Wij zijn onderhand wel een beetje klaar met de politie.

Vandaag, bijna twee jaar later, oogt de boerderij verlaten. De familie, in de buurt ook wel bekend als ‘The Daltons’, laat zich zelden zien. Een wild blaffende hond achter het hek reageert niet uitnodigend op ons bezoek. Een overbuurman zegt dat hij niet verrast was toen zijn straat in een filmset veranderde. ‘Een jaar eerder was het hier in de buurt ook al twee keer raak met zo’n lab. We kennen het nu wel.’

Een andere buurvrouw vertelde in de krant ten tijde van de inval over ‘alarmerende signalen’. ‘Je zag er ’s avonds laat vaak licht branden in die ene schuur. En dan kwamen er ook mensen in auto’s waarvan je dacht: dat is niet normaal op dit tijdstip, die zijn er niet om koffie te drinken.’ Toch deed niemand een melding. Eerder op de dag erkende Henk, overbuurman van Restaurant en Partycentrum Schaveren, waarom ook hij ‘niet zo happig’ is om snel de politie te bellen. ‘De politie heb ik niet zo heel hoog zitten, zal ik maar zeggen.’

Alsof hij wist dat wij vandaag langs zouden komen voor een interview, somt Henk drie verhalen op die zijn vertrouwen in politie en overheid permanent hebben geschaad. Hij wijst naar een van de kleinere gebouwen naast zijn woning. ‘In een van mijn vakantiehuisjes woonde vier maanden lang Sytze van der V., de beruchte pedofiel. Die kwam de ME op een dag inrekenen en ik bleef met al zijn troep achter. Mocht ik zelf opruimen. En tijdens een andere inval, nadat een van mijn gasten zogenaamd vuurwapengevaarlijk zou zijn, gooide de ME een van mijn ruiten in. Compleet aan diggelen. Wie mocht de schade betalen? Ikzelf dus. En sinds dat pand hiertegenover leegstaat, meer dan tien jaar al, moeten we constant waken voor koperdieven. Een keer betrapte ik er eentje die met het trappetje uit mijn schuur over het hek van het restaurant wilde klimmen. Ik belde braaf de politie en vertelde dat ik zijn vingerafdrukken had. Ze zijn nooit langs geweest. Zo is er altijd wel iets. Niet alleen bij mij overigens, maar eigenlijk wel bij iedereen die ik ken. Wij zijn hier onderhand wel een beetje klaar met de politie.’

Benieuwd naar de rest van het artikel? Lees het op Blendle.

In het artikel lees je meer over de drugscriminaliteit op het Nederlandse platteland. Waarom zijn Nederlandse agrarische bedrijven zo interessant voor drugsoperaties? En waarom blijven boeren vaak stil wanneer ze benaderd worden door criminelen?