'Had je achttien jaar nodig om er achter te komen wat voor partij de VVD is?'

Beste Daan de Neef,

Je stapt op als Kamer- en partijlid van de VVD, met als directe aanleiding de VVD-inzet in de opvangcrisis: ‘Ik kan en wil dit niet verdedigen.’ Een helder, principieel besluit van iemand die al een atypische VVD’er was, als vegan metalhead: de meeste VVD’ers houden immers van kutmuziek met een rundvleesbitterbal. Interessant vond ik de reacties erop.

Onder linkse mensen waren er enkele smaken. De eerste was: ‘Had je nou echt achttien jaar nodig om erachter te komen wat voor partij de VVD is?’ Het is een redenering die uitsluit dat partijen in de loop der jaren kunnen veranderen, of mensen, of beide. Het is ook een redenering die overslaat dat in Ter Apel de opvang door een minimum heen zakte, wat de reden was dat zelfs Artsen zonder Grenzen moest bijspringen, een unicum in Nederland. Precies dat was voor linkse mensen het bewijs van een historisch dieptepunt. Welnu, kennelijk voor jou ook. Het is voor sommige linkse mensen alleen wennen als ook rechtse mensen een geweten blijken te hebben, omdat dat niet hetzélfde geweten is.

Onder D66-achtige types was het geluid: ‘Lekker makkelijk, opstappen en vanaf de zijkant roepen dat het niet deugt.’ D66 lijkt soms op een partij van de burgemeesters in oorlogstijd: hun finale argument is altijd dat het zonder hen nog veel slechter zou zijn.

Ook in rechtse hoek zag ik het argument dat je besluit ‘gemakkelijk’ zou zijn, maar dan om een andere reden: je had je zetel niet moeten teruggeven, maar zelf moeten houden, en je dan moeten inzetten voor een ander beleid dat je kennelijk wél kunt en wil verdedigen. Sommigen hebben volgens mij het liefst een parlement dat bestaat uit honderdvijftig eenmansfracties. Het deed me ook een beetje denken aan mensen die van achter hun pc, hun bezorgpizza op schoot, op fora tegen vluchtelingen roepen dat ze niet moeten vluchten, maar ‘gewoon’ terugvechten tegen hun dictator, en na ‘enter’ tevreden hun blikje bier opentrekken.

Mensen die je besluit toejuichten, zag ik opvallend vaak opmerken dat ‘alle VVD’ers’ dit zouden moeten doen. Stel dat dat gebeurt, dan zouden ze allemaal, net als jij nu, vervangen worden door iemand die dit beleid heel graag kan en wil verdedigen. Daar zullen vooral de architecten van dat beleid blij mee zijn.

Het maakt ook het dilemma duidelijk. Je zou kunnen zeggen dat er grofweg twee manieren zijn om voor verandering te strijden. Van buiten, of van binnen. Blijf je buiten staan, dan draag je geen verantwoordelijkheid voor wat je niet wil en kan verdedigen, maar zal het verwijt altijd zijn dat je makkelijk schreeuwt vanaf de zijlijn. Probeer je het van binnenuit, dan draag je ondertussen wél verantwoordelijk voor wat je (nog) niet kunt veranderen, en zal precies dat het verwijt zijn. Ik ken mensen die vol overtuiging betogen dat ze ook van buiten nog steeds invloed hebben, en ik ken mensen die ervan overtuigd zijn dat ze, bijna stiekem, van binnen best veel kunnen veranderen.

Ik zou zeggen: beide strategieën zijn mogelijk, én eindig. Er is een punt waarop je wél verantwoordelijkheid moet nemen, of juist niet meer. Dat besluit is aan het geweten. Als je dat hebt.