'Een heuse aanrader: een Facebook van papier'

Mijn attention span is volledig naar z’n grootje. Ongetwijfeld de schuld van m’n iPhone en sociale media. Vroeger las ik boeken. Romans van honderden pagina’s. Literatuurrrrrrr. Uren achter elkaar, ononderbroken, bladzij na bladzij.

Maar toen kwamen Facebook, Twitter en Instagram in mijn leven. En een telefoon waarop ik ze overal met me mee naartoe kon nemen. In de trein en in bed las ik geen boeken meer, maar scrolde eindeloos langs foto’s, filmpjes en berichten van familie, vrienden en vage kennissen. Hap, slik, weg. Hap, slik, weg. M’n hersens vonkten van al die plukjes informatie.

Eerst nam ik uit gewoonte nog een boek mee in de trein en lag er op m’n nachtkastje altijd wel een roman. Maar als je steeds maar op die telefoon zit, komt er een dag dat je het vergeet en blijven de boeken in de kast staan. Een tijdje terug probeerde ik het weer eens met een boek. Jeroen Brouwers was dood en dat leek me een uitstekende aanleiding om zijn roman Bezonken rood te herlezen. Jaren geleden had ik het in één ruk uitgelezen. Nu worstelde ik me van alinea naar alinea, tussendoor naar m’n telefoon grijpend voor wat instant gratification. Als de laatste leessessie alweer een paar dagen geleden was, moest ik hele stukken opnieuw lezen omdat ik was vergeten wat er nou ook alweer precies was gebeurd. Ik ben tot pagina 78 van de 152 gekomen en heb het toen maar opgegeven.

Nu de algoritmes van sociale media je feed volproppen met allerlei foto’s en filmpjes waar je helemaal niet om hebt gevraagd, maar waar je wel, als je niet uitkijkt, als een zombie naar blijft kijken, heb ik al die apps van m’n telefoon gegooid. Opgeruimd staat netjes, maar ik werd er wel kriegel van. Vooral in bed voor het slapengaan misten mijn hersens die stroom aan plukjes informatie.

Toch maar weer een roman proberen dan?

Ik heb iets beters verzonnen, een heuse aanrader: een Facebook van papier. Op m’n nachtkastje ligt een stapel van twintig uit kringlopen en weggeefbiebjes bij elkaar gescharrelde ‘stukjesboeken’. Boeken met daarin, jawel, stukjes. Columns, korte verhalen, brieven, (reis)dagboeknotities, essays... allemaal slechts enkele pagina’s lang. En voor het slapengaan ‘scrol’ ik door die stapel heen als door m’n Facebook-tijdlijn. De schrijvers zijn mijn Facebook-vrienden, de stukjes hun Facebook-posts.

Een cursiefje van Simon Carmiggelt over wat een dronken man in het café tegen hem zei. Een column van Midas Dekkers over oesters eten en dat de mens gemiddeld een liter snot per dag aanmaakt. Een mijmering van Godfried Bomans over kruimige aardappelen. Een kort essay van Boudewijn Büch over het eiland Bikini. Een modernisme van Kees van Kooten. Een fantasie van Belcampo. Een brief van Vincent van Gogh... Hap, slik, weg. Hap, slik, weg. Boekenleggers geknipt van oude ansichtkaarten houden bij waar ik ben gebleven. En of ik nu over vijf minuten, vijf dagen of vijf weken verder wil lezen, het dondert niet als ik alles ervoor ben vergeten. De stukjes staan op zich.

En m’n hersens vonken er fantastisch van.