Free the Nipple: is Zuckerberg eindelijk verlost van zijn tepelvrees?

De #freethenipple-beweging kwam in 2012 bovendrijven. Aanjager was Lina Esco, een Amerikaanse actrice, producent, regisseur en activiste. In 2010 kreeg ze het idee om vrouwen topless door New York te laten rennen. Ze wilde op die manier het rechtssysteem uitdagen en een discussie over gendergelijkheid op gang brengen. Want waarom mag de mannentepel wel gezien worden en die van een vrouw niet? Hoewel een vriendin haar idee financieel ondersteunde met 1 miljoen dollar, wilden de opnames maar niet vlotten. Die werden onder meer dwarsgezeten door orkaan Sandy. Om het project levend te houden, besloot Esco in 2012 alvast een kleine documentaire op te nemen waarin zij zelf te zien was, terwijl ze topless door New York liep. Ze postte het filmpje op Facebook met de hashtag #freethenipple. Dat sloeg in. Dat Facebook de beelden besloot te verwijderen wegens het schenden van de voorwaarden zorgde eigenlijk alleen maar voor meer ophef en bekendheid. Diverse vrouwelijke sterren, zoals Rihanna, Miley Cyrus en Chrissy Teigen, kwamen met steunbetuigingen en plaatsten foto’s waarop hun tepels zichtbaar waren.

Een beweging was geboren, nog voor de film daadwerkelijk was uitgekomen. Dat gebeurde uiteindelijk pas in 2014, na lang soebatten met productiemaatschappijen. Niemand leek er de handen aan te willen branden. Want hoe breng je een film uit waarin het draait om vrouwen die hun tepels publiekelijk tonen, terwijl je tegelijk te maken hebt met censuur op diezelfde tepels? Uiteindelijk kocht Netflix de film. Op deze streamingdienst ging Free the Nipple in 2015 in première. De film kreeg overigens een matige ontvangst en werd bijvoorbeeld op IMDB beloond met slechts een magere 4. in tegenstelling tot wat veel mensen nog altijd denken is het ook geen documentaire, maar een heuse speelfilm. En geen denderende. Het verhaal gaat over een groepje vrouwen dat strijd voor gendergelijkheid door – onder meer – publiekelijk de borsten te ontbloten.

Verslingerd aan drugs

Het rebelse karakter van Esco werd mede gekweekt door haar ongelukkige jeugd als kind van twee bekrompen en gelovige ouders. Met een vader die haar moeder erg overheerste en controleerde. Op zoek naar meer vrijheid ontvluchtte Esco op haar vijftiende het ouderlijk huis. Ze leefde in communes en enige tijd zelfs op straat en raakte gaandeweg meer en meer verslingerd aan drugs. Ze begon uiteindelijk ook serieus heroïne te gebruiken, maar besloot tijdig dat ze meer wilde in het leven. Ze kickte op eigen houtje af en besloot vol overgave voor een beter leven te gaan. Met wat werk als fotomodel als opstapje kreeg ze in 2005 haar eerste rolletje als actrice in de film London, naast sterren als Jason Statham, Jessica Biel en Chris Evans. Vanaf 2017 speelt ze een hoofdrol in de serie S.W.A.T. Overigens was Esco ook betrokken bij de Human Rights Campaign die zich nog breder inzet voor gendergelijkheid en bij de Oscar-winnende documentaire The Cove, over de illegale jacht op dolfijnen in Japan.

Vanaf het moment dat #freethenipple een bekende kreet werd, kwamen met enige regelmaat incidenten in de publiciteit die met zichtbare vrouwentepels te maken hadden. Het hielp het vuurtje brandend te houden. Rihanna postte in 2014 bijvoorbeeld een foto waarop ze een doorzichtig jurkje droeg waardoorheen haar tepels te zien waren. De foto werd door Instagram verwijderd. Het overkwam de zangeres daarna nog meerdere malen, wat voor haar zelfs aanleiding was enige tijd haar account te verwijderen.

Scout Willis (dochter van Bruce en Demi Moore) sloot zich ook aan bij de beweging toen Insta een foto van haar account verwijderde waarop twee paar borsten en amper een tepel te zien waren. Ze veranderde haar profielfoto in de foto waarvoor Rihanna verbannen was van Insta, en wandelde topless door New York, waarvan ze beelden plaatste op Twitter met de hashtag #freethenipple en de tekst ‘toegestaan in new York City, verboden op Instagram’.

Ook Miley Cyrus, Bella Hadid en Kendall en Kylie Jenner schaarden zich achter de beweging en plaatsten meerdere malen foto’s van zichzelf waarop hun tepels net wel of net niet te zien waren. Amber Heard reageerde ludiek toen een toplessfoto van haar van Instagram werd verwijderd. Ze postte dezelfde foto opnieuw, maar nu met het hoofd van Jason Momoa gephotoshopt op haar lichaam. En dat mocht wel.

Er kwamen websites waar je foto’s van mannentepels kon downloaden om die over de vrouwentepel heen te plakken. Er was een account waarop alleen close-ups van tepels waren te zien, waardoor het onmogelijk was om te bepalen of deze van een man of vrouw waren. Ook plaatsten vrouwen foto’s van hun borsten met de tekst dat het geen bommen waren, maar slechts tepels.

Topless yoga

In 2016 kreeg een ander incident veel aandacht. Een vrouw werd op een strand in Florida gearresteerd omdat ze topless yoga-oefeningen deed. Dat was in strijd met een plaatselijke verordening die openbare naaktheid verbood. Twee vrouwen die uit protest hetzelfde deden werden ook opgepakt. De drie stapten vervolgens naar de rechter, omdat ze vonden dat sprake was van ongelijkheid als mannen zich wel topless op het strand mogen tonen en vrouwen niet. Ze stelden dat wetten als deze het beeld versterken dat vrouwen seksuele objecten zijn. Het mocht niet baten, de rechter stelde ze in het ongelijk. Ook het Hooggerechtshof verwierp hun bezwaren.

In Colorado echter ging een rechter later echter wel mee in een soortgelijk bezwaar. Hij vond dat er sprake was van ongelijkheid en dat de seksualisering van de maatschappij het stereotiepe beeld laat ontstaan dat een vrouwenborst vooral bedoeld is voor seks, en niet voor bijvoorbeeld het voeden van een baby. #freethenipple is geen beweging van vrouwen die staan te popelen om hun tepels overal en aan iedereen te laten zien. Hun strijd betreft gendergelijkheid en het decriminaliseren van de vrouwentepel. Als een vrouw haar tepel laat zien, wordt dit immers vaak nog altijd gezien als onzedelijk gedrag, met (meestal) een boete en (soms) zelfs een vrijheidsstraf als gevolg. Onzin, vinden de activisten, tepels zijn immers geen genitaliën en het tonen ervan valt alleen daarom al niet onder de noemer onzedelijk gedrag.

Ook willen ze de vrouwentepel deseksualiseren. Want juist doordat vrouwentepels op gangbare sociale media en uit het straatbeeld amper zichtbaar zijn, duiken ze vrijwel alleen onbedekt op in stripclubs, pornosites en in ‘vieze boekjes’. Wat er volgens de activisten dus juist voor zorgt – en in stand houdt – dát vrouwentepels steevast gelinkt worden aan seks.

Het is overigens nog geen honderd jaar geleden dat ook het tonen van een mannentepel in Amerika verboden was. Mannen die hun tepels toch publiekelijk lieten zien, konden hiervoor zelfs een gevangenisstraf krijgen. Pas in de jaren dertig werd een wetswijziging aangenomen die mannen toestond hun bovenlichaam in alle vrijheid te tonen. Vooral in gang gezet omdat mannen massaal hun T-shirts uittrokken. Het duurde overigens maar een paar jaar voor de mannentepel bevrijd was. Een recht dat een kleine honderd jaar later de vrouwen dus nog steeds wordt ontzegd.

In 2012, ten tijde van het ontstaan van de #freethenipple-beweging, werden vrouwentepels nog van zo ongeveer elk sociale netwerk verwijderd. Vaak met een tijdelijke ban van de persoon als toetje erbij. Inmiddels is in de loop der jaren al iets veranderd. Op bijvoorbeeld Youtube mogen vrouwentepels getoond worden, mits de content niet seksueel van aard is. Pinterest is ook vrij ruimhartig en censureert niet tot amper. Flickr, Tumblr en andere minder grote sociale gemeenschappen laten het inmiddels aan de gebruikers zelf om te beslissen wat ze wel en niet willen laten zien. Facebook en Instragram stuurden de laatste jaren een beetje bij. Vrouwentepels mogen zichtbaar zijn, zolang deze te zien waren in functie (borstvoeding) dan wel met een medische of activistische achtergrond. Maar met name Instagram hield de poot stijf.

Daar stelde men dat ze geen x-rated-materiaal plaatsen en dat de tepel van een vrouw nu eenmaal als seksueel gezien werd. Ergo: in de ban ermee. Dat stak dus. Steeds meer. Nu is het wachten op de dag dat META, het moederbedrijf van Facebook en Instagram, beseft dat x-rated een beetje overrated was. Elke tepel mag gezien worden