De muzikale reis van het beladen N-woord

Slechts drie seconden duurt het selfiefilmpje dat de 15-jarige Mimi Groves voor Snapchat opnam nadat ze was geslaagd voor haar rijexamen. ‘I can drive, niggers,’ riep de witte scholiere opgetogen. Ze stuurde de boodschap naar een vriendin. Het filmpje circuleerde een tijdje op Mimi’s school. En zo verscheen het ook op de telefoon van Jimmy Galligan, een studiegenoot met een zwarte vader en witte moeder. Die wachtte op het juiste moment. ‘Ik wilde dat ze de ernst van dat woord zou begrijpen,’ verklaarde Galligan later.

Dat moment kwam. Mimi was het filmpje allang vergeten. Zij had inmiddels een plek gekregen bij het populaire cheerteam van de Universiteit van Knoxville en was zich van geen kwaad bewust. Op Instagram had ze luidkeels haar steun betuigd aan het Black Lives Matter-protest na de moord op George Floyd in 2020. Dat was precies het moment waarop Galligan zo lang had gewacht. Hij drukte op share, en het filmpje ging viral. De universiteit kreeg binnen een paar dagen honderden mails van boze studenten, ex-studenten en activisten, die eisten dat Mimi uit het cheerteam zou worden verwijderd. Niet lang daarna verliet ze onder druk ook de universiteit, gecanceld.

In een weerwoord zei de inmiddels 19-jarige Mimi: ‘Op dat moment begreep ik de ernst van het woord niet, of de geschiedenis en de context erachter. Ik was zo jong.’ Ze voegde toe dat het scheldwoord voorkomt in ‘alle liedjes zat waar we naar luisterden, en dat gebruik ik niet als excuus’.

Waarschijnlijk had ze niet geluisterd naar het nummer dat Sly and The Family Stone in 1969 opnam met de titel Don’t Call Me Nigger, Whitey. De bijna 6 minuten durende funksong is te vinden op het album Stand! Het heeft nauwelijks tekst – het gaat om de titel die talloze keren wordt herhaald, en af en toe omgekeerd tot ‘Don’t call me whitey, nigger.’ De song leefde voort dankzij Ice Cube, die het samplede voor zijn Horny Lil’ Devil, en Ice-T en Perry Farrell (leadzanger van Jane’s Addiction) die elkaar de twee varianten toeblaften tijdens de Lollapalooza Tour in 1991. Het oogde zo levensecht dat het beangstigend was.

Maar goed, Mimi had natuurlijk gelijk: het woord komt in ontelbare liedjes voor, liedjes die zij en haar witte vrienden ongetwijfeld luidkeels meezongen en -zingen. Maar er is een ongeschreven regel over wie het wel en niet mag gebruiken: het N-woord is een zwart wapen. Dat ondervond ook een jonge vrouw die we alleen kennen als Becky. Zij, net zo wit als Mimi, was in 2018 tijdens een optreden in Alabama door Kendrick Lamar op het podium uitgenodigd om mee te rappen met m.A.A.d City, een nummer waarin het N-woord herhaaldelijk voorkomt. Becky was stoer, ze kende alle woorden en rapte er lustig op los. Totdat Lamar haar abrupt stopte. ‘Ben ik niet cool genoeg voor je?’ vroeg Becky. ‘What’s up, bro?’ Lamar vertelde haar dat ze een bliepgeluid moet maken als het N-woord klonk. Becky was zich van geen kwaad bewust. ‘O, sorry, deed ik dat?’

‘Het woord is beladen en roept ingewikkelde en tegenstrijdige emotionele reacties op. Het is erg verwarrend voor buitenstaanders’

Later verklaarde Lamar in Vanity Fair: ‘Laat ik het zo eenvoudig mogelijk verwoorden. Ik ben al dertig jaar op deze aardkloot en er zijn zoveel dingen waarvan een witte zei dat ik ze niet kon. Krediet krijgen. Een huis kopen. Zoveel dingen – ‘dat kun je niet’ – of het nu van veraf is of van dichtbij. Dus als ik betoog dat dit mijn woord is, gun mij dan dit ene woord, gun mij alsjeblieft dat woord.’

Ook al heeft rap veel aanhang onder witte jongeren, en ook al zijn zij de grootste afnemers van hiphopproducten, wit moet met zijn tengels afblijven van het N-woord. ‘Het woord is beladen en roept ingewikkelde en tegenstrijdige emotionele reacties op. Het is erg verwarrend voor buitenstaanders,’ verklaarde de zwarte academicus Neal Lester, gespecialiseerd in Afro-Amerikaanse literaire en culturele studies.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Je leest 't in de nieuwste Revu.