Luuk Koelman: 'Als Pieter Omtzigt écht gaat voor de inhoud en niet voor het spel, kan hij maar één ding doen'

‘Ik hoop vooral dat er nu een discussie losbarst over wat we met Nederland moeten doen,’ laat Pieter Omtzigt optekenen in Het Parool. ‘Dus over de inhoud en niet het spel.’

Ik moest even gaan liggen toen ik dat las. O heremetijd, laat het alsjeblieft waar zijn. Eindelijk eens de inhoud, en niet het spel. Wat zou dat een bevrijding zijn. Want het spel, dat zijn de debatten. Altijd zo nietszeggend, zo nergens goed voor. Wat voegen ze überhaupt toe?

Ik bedoel, ooit één politicus tijdens een debat zijn mening horen bijstellen? Het is eerder precies andersom. Allemaal herhalen ze – desnoods tegen beter weten in – de eigen standpunten. De dooddoeners, het moddergooien, de poppenkast. Hoe ze weigeren te luisteren, elkaar om de haverklap onderbreken. Het is één groot ritueel, dat nergens, werkelijk nérgens toe dient. Het laat je de tenen krommen van ergernis. Zelfs bij de Rijdende Rechter gaat het er beschaafder en opbouwender aan toe.

Sterker nog: debatten zijn alleen maar schadelijk. Want sinds wanneer is een praatgrage debater automatisch ook een goed bestuurder? Eerder het tegendeel is waar. Het gros der politici vindt dat inhoud alleen maar afleidt. Veel te moeilijk voor de burger! Liever spreken ze op de weekmarkt in Appingedam potentiële kiezers aan met de vraag: ‘Ergert u zich ook zo aan alles wat er misgaat in dit land?’ En dan (na maakt-niet-uit-welk-antwoord) knikken en zeggen: ‘Iedereen is het erover eens dat het zo niet langer kan.’ Daarna is het snel door naar de dichtstbijzijnde kinderboerderij. Samen met een dwergpony op de foto.

Dus nu hoop ik op Pieter Omtzigt. Als hij écht gaat voor de inhoud en niet voor het spel, dan kan hij maar één ding doen. Het grote slotdebat op tv, een dag voor de verkiezingen. Elke lijsttrekker krijgt één minuut om zijn verhaal te doen. Allemaal praten ze als Brugman, elke zin die ze uitspreken is uitvoerig gerepeteerd. De tekst is van de speechwriter, de gedragen intonatie van de logopodist, de armgebaren zijn op aanwijzing van de presentatiecoach. Een wolk van woorden om bij de kiezer in het gevlij te komen.

Dan is het de beurt aan Omtzigt. ‘Gaat uw minuut nú in,’ roept Mariëlle Tweebeeke. Pieter knikt. Bovenin beeld begint de tijd te lopen. En dan gebeurt het. Hij zegt niets. Eén minuut lang stilte op tv. Een zwijgende lijsttrekker achter een spreekgestoelte, blikkend in de camera, milde glimlach om de lippen. Wat een opluchting moet dat zijn voor de kijkers thuis. Eindelijk een politicus die zich het récht toe-eigent om niets te zeggen, tussen al het gekrakeel van zijn opponenten door. Zodat in die ene minuut stilte heel misschien datgene komt bovendrijven dat het wél waard is om over na te denken: ga ik als kiezer voor het spel (de geënsceneerde bellenblazerij van de debater) of voor de inhoud (de saaie bestuurder)? Lijkt me geen al te moeilijke keuze.