Al het andere is afleiding

In zijn eigen loopbaan lukte het niet altijd, maar hij heeft er alles aan gedaan om Max te laten slagen. Een voorpublicatie van Jos & Max, over de twee succesvolste Nederlandse Formule 1-coureurs ooit.

Pats! Max Verstappen schrikt zich kapot van een ferme tik op zijn helm. ‘Als je nu niet normaal gaat rijden, gaan we naar huis!’ Jos Verstappen is woedend. Zijn zoon is de topfavoriet voor het WK karting in 2013, gehouden in het Franse Varennes-sur-Allier, maar in de trainingen voor deze wedstrijd rijdt hij rond alsof het hem niets interesseert. Bijna plichtmatig werkt Max Verstappen zijn rondjes af en de tijden vallen dan ook tegen. Het is niet naar de zin van vader Jos, totaal niet. Dit is niet wat hij zijn zoon heeft geleerd en dit is ook zeker niet het karakter van Max.

De tik op de helm schudt Max Verstappen wakker, het is wat hij nodig heeft. Hij herstelt zich, wint dat weekend elke race en wordt wereldkampioen. Het is de absolute kroon op een waanzinnige loopbaan in de karts en het bewijs dat Max met zevenmijlslaarzen op weg is naar de top van de autosport.

De heftige reactie is typerend voor de manier waarop Jos zijn zoon begeleidt in de karts. Recht voor zijn raap, zoals Verstappen zichzelf altijd heeft gemanifesteerd. Niet dat dit altijd nodig is, trouwens. Max wint in zijn kartperiode soms hele seizoenen letterlijk alle races waaraan hij deelneemt. De kart blijkt de plek waar Max Verstappen thuishoort.

Al het andere is afleiding. School wordt jankend van ellende bezocht, maar op de kartbaan rijdt hij tot de duisternis invalt. Vader Jos ziet zijn zoon opgroeien met een stuur in zijn handen en twee pedalen onder de voeten. En winnen. Altijd maar winnen. De concurrentie is er soms slechts als behang, als toeschouwers met een betere zitplaats. Gaat het fout, dan weet Jos precies te vertellen waar het aan lag en slaat Max het op in zijn brein. Dat brein dat vanaf zijn vierde levensjaar enkel lijkt te zijn ontwikkeld voor het racen.

Coureur-dna

We gaan een paar stappen terug, naar 12 oktober 1997. De grand prix van Japan is die middag verreden en de journalisten schrijven hun laatste stukjes, zodat de krant van maandag kan vertellen over de race. Jos Verstappen, dat seizoen actief voor het team van Tyrrell, heeft een kleine bijrol gespeeld in de race, of eigenlijk dat niet eens. De Nederlander startte als voorlaatste en finishte als laatste, op de dertiende plaats. Die avond zitten Joe Saward en David Tremayne nog even na. Saward en Tremayne behoren tot de meest ervaren, meest gerespecteerde journalisten van de perszaal. Goed geïnformeerd, niet te beroerd om lastige vragen te stellen en allebei met een zwak voor Jos Verstappen. Het zijn liefhebbers van racers, van coureurs zonder scrupules, zonder sterallures. Jos past perfect binnen dat plaatje. En sinds een paar weken is Verstappen vader. Hij en zijn vrouw Sophie verwelkomen zoon Max op 30 september van dat jaar.

Als dit joch ooit gaat racen, wordt hij zeker wereldkampioen.’ Tremayne lacht. ‘Een kind met deze genen moet wel iets speciaals zijn achter het stuur van een racewagen,’ vult Saward aan. ‘Je kan natuurlijk zeggen dat coureur-dna niet bestaat, maar er bestaat een natuurlijke aanleg. Een hand-oog-coördinatie, noem het zoals je wilt.’

Max’ moeder is namelijk, net als Jos, geen onbekende in de autosport. Sophie Kumpen was begin jaren 90 een uiterst verdienstelijk karter. Meer dan dat, trouwens. Ze was meer dan eens de luis in de pels van mannen als Jenson Button, Giancarlo Fisichella en Jarno Trulli, drie coureurs die later niet alleen de weg naar de Formule 1 vonden, maar er ook races wisten te winnen. Button schopte het zelfs tot wereldkampioen. Met al deze mannen, en veel meer, wist Kumpen zich uitstekend te meten. Het resulteerde in 1995 in de Andrea Margutti Trophy, een zeer prestigieuze karttitel. Kumpen heeft dan ook minstens zoveel benzine door de aderen lopen als Jos. Max lijkt van haar vooral de kalmte geërfd te hebben, de rust die hij uitstraalt is echt iets wat meer van zijn moeder lijkt te komen, ook al werd Sophie in het verleden bestempeld als ‘een stresskip’, die voor de aanvang van een race altijd op was van de zenuwen, maar waar de buitenwereld weinig van merkte. Buiten de auto was ze echter de rust zelve, iets wat Max vanaf het begin van zijn racecarrière uitstraalt, binnen of buiten de cockpit.

Joe Saward ontmoet de kleine Max Verstappen voor het eerst als hij 8 jaar oud is. ‘Op wie lijk je nou het meest?’ vraagt hij. Tot grote tevredenheid van Saward antwoordt de kleine Verstappen:

‘Op m’n moeder.’

Einde aan alle speculatie

De pets op de helm, gevolgd door de dominantie op het WK in 2013, is het laatste wapenfeit van Max in de karts. Het is tijd voor een overstap naar de autosport in het jaar 2014. Dat verloopt uitstekend. Allereerst in de Florida Winter Series, een raceklasse die door Ferrari in de Verenigde Staten wordt georganiseerd. Verstappen wint er twee races. In de daaropvolgende periode stapt hij over naar de Formule 3. Hier komt hij uit voor Van Amersfoort Racing – hetzelfde team waarmee Jos in 1992 de Formule Opel Lotus reed – en rijdt hij met name op Spa-Francorchamps en de Norisring de sterren van de hemel. Hij wint op beide circuits alle drie de races en het is zijn presteren op de Norisring, een kleine baan in het Duitse Nürnberg, dat de aandacht trekt van Red Bull-scout Helmut Marko. Marko is de grote man bij het opleidingsprogramma van Red Bull, coureurs moeten aan hem antwoorden en hij is de man die het goede of slechte nieuws kan brengen over een eventuele promotie of een ontslag.

Hij zal ­zeventien zijn bij zijn eerste race, dat is behoorlijk jong. Maar ik geloof niet dat dit een ­risico is

Marko herkent talent als hij het ziet. Zo ook op de Norisring. Het regent er het hele weekend en dat is voor talentscouts altijd een interessant moment. Hier kunnen de jonge coureurs laten zien wat ze echt waard zijn en dus heeft Max de volledige aandacht van Marko. Niet zonder reden: Verstappen declasseert het volledige veld. In de stromende regen wordt de concurrentie weggezet als amateurs en Verstappen wint alle races waaraan hij dat weekend deelneemt. Zonder dat Max het weet, heeft Marko besloten dat hij een Formule 1-contract gaat krijgen. Jongens met zulke kwaliteiten zijn zeldzaam, zeer zeldzaam.

Als kers op de taart wint Verstappen later dat seizoen in Zandvoort ook nog eens de Masters of Formula 3 en treedt hij hiermee in de voetsporen van zijn vader. De Formule 1 lonkt. Van alle kanten wordt Verstappen benaderd, maar Red Bull komt met het beste aanbod: gelijk door naar de Formule 1, in de Toro Rosso. ‘Volgens mij zat zo’n beetje elk topteam achter Max aan,’ vertelt Marko later bij de bekendmaking van Verstappen voor Toro Rosso. ‘We kondigen het vrij vroeg aan om een einde te maken aan alle speculatie en om ervoor te zorgen dat Max zich goed kan voorbereiden op volgend jaar. Hij zal zeventien zijn bij zijn eerste race, dat is behoorlijk jong. Maar ik geloof niet dat dit een risico is; Toro Rosso is een prima team voor de opleiding van een coureur. Hij komt in een omgeving waar alle mogelijkheden aanwezig zijn om goed voorbereid het nieuwe seizoen in te gaan.’

In Vettels voetsporen

Scuderia Toro Rosso, zoals het team volledig heet, is voortgekomen uit het team van Minardi, het team waar vader Jos zijn laatste Formule 1-seizoen reed. Minardi was in de periode 1985 tot en met 2005 een renstal dat steevast in de achterhoede rondreed. Het team haalde af en toe eens een puntje, maar gold vooral als een vaste waarde op de laatste startrij. Het hoofdstuk-Minardi komt ten einde na het seizoen 2005. Na dat seizoen werd de inboedel verkocht aan Red Bull, dat er vervolgens een soort satellietteam van maakte. Toro Rosso ging het team worden waar de jonge aanwas in relatieve anonimiteit Formule 1-ervaring ging opdoen. De bedoeling was vervolgens om de beste jonge jongens door te laten stromen naar het team van Red Bull, die daar dan moesten meestrijden om de wereldtitel.

Het grootste succesverhaal van Toro Rosso heet Sebastian Vettel. Hij begon zijn Formule 1-loopbaan bij Toro Rosso in de tweede helft van 2007 en reed er in 2008 een compleet seizoen. Tijdens het verregende weekend van de Italiaanse grand prix, bezorgt Vettel Toro Rosso een ongekend succes, door vanaf poleposition te winnen. Vettel is op dat moment de jongste grand prix-winnaar ooit en promoveert het jaar erna naar Red Bull. Daar wint hij vervolgens vier wereldtitels op rij in de jaren 2010 tot en met 2013. Naast het grote succes met Vettel, heeft Toro Rosso ook een rij coureurs in de gelederen gehad die het niet hebben gehaald. Mannen als Scott Speed, Vitantonio Liuzzi, Sebastien Bourdais, Jaime Alguersuari en nog vele anderen bleken allemaal niet goed genoeg om de sprong te maken naar het zusterteam van Red Bull, en hebben na een periode bij Toro Rosso nooit meer Formule 1 gereden. Daniel Ricciardo en Daniil Kvyat maken de stap overigens wel, maar geen van beiden heeft die magie die Vettel in 2008 liet zien. Met Max Verstappen verwacht Helmut Marko echter iemand te hebben die in de voetsporen van de Duitser kan treden. Toro Rosso wordt de kweekvijver waarin Verstappen zich mag gaan ontwikkelen, waarna hij de overstap mag maken naar Red Bull. Dat is het plan.

Een kind met deze genen moet wel iets speciaals zijn achter het stuur. Je kan zeg gen dat coureur dna niet bestaat, maar er bestaat een natuurlijke aanleg

Max krijgt de jonge Spanjaard Carlos Sainz als teamgenoot bij Toro Rosso. Sainz heeft, net als Verstappen, een beroemde vader: Carlos Sainz senior, voormalig wereldkampioen rally en een heel grote naam in de internationale autosport. Sainz junior vindt zijn weg naar de Formule 1 op een wat conventionelere manier en maakt keurig de diverse stappen door de lagere raceklasses, voordat hij een kans krijgt in de Formule 1. Net als Verstappen geldt ook hij als een enorm talent, dat een grote toekomst voor zich heeft.

Te jong

De komst van Verstappen naar Toro Rosso gaat niet zonder ophef; Max is nog geen achttien als hij zijn eerste grand prix rijdt en dat is volgens velen veel te jong. Daar komt bij dat Verstappen amper ervaring heeft in de autosport. De Florida Winter Series en de Formule 3, allemaal in 2014. Dat is het. Zijn criticasters doen denken aan die van Kimi Räikkönen in 2001 bij Sauber. Ook toen werd een coureur met een verwaarloosbare hoeveelheid ervaring in de autosport in een Formule 1-wagen gezet. Räikkönen moest zijn eerste races rijden in de wetenschap dat hij onder een loep lag. Bleek zijn gebrek aan ervaring een gevaar op de circuits, dan zou zijn superlicentie – zijn ‘rijbewijs’ voor de Formule 1 – worden afgenomen. Niet dat dit gebeurde overigens; Räikkönen reed zich in zijn eerste race gelijk in de punten en zou een van de grootste Formule 1-coureurs van zijn generatie worden.

Hoewel de geschiedenis heeft uitgewezen dat een gebrek aan ervaring niet gelijk hoeft te betekenen dat een coureur een gevaar is, is FIA-baas Jean Todt niet blij. De Fédération International de l’Automobile is de overkoepelende organisatie die verantwoordelijk is voor de reglementen in de Formule 1. In december 2014 wordt mede door de FIA besloten dat Verstappen gelijk de laatste coureur zal zijn die op zo’n jonge leeftijd de overstap naar de Formule 1 mag maken. De deal tussen Verstappen en Toro Rosso mag doorgang vinden, maar het is dus de eerste en laatste keer dat zo’n jonge coureur mag deelnemen aan een Formule 1-race. ‘Ik vind Verstappen te jong,’ is Todt duidelijk. ‘We hebben dan ook besloten om de criteria voor het verkrijgen van een superlicentie aan te passen.’ Vanaf het seizoen 2016 mogen coureurs pas in de Formule 1-stappen als ze hun rijbewijs hebben voor de openbare weg. 

Jos & Max, Ivo Pakvis, Ambo|Anthos, €18,99