Bart Nijman: 'De oorlogserie Masters of the Air mist de ervaringen van levende veteranen'

Tom Hanks en Steven Spielberg hebben hun oorlogsoefeningen voortgezet. Na Saving Private Ryan, Band of Brothers en The Pacific is nu Masters of the Air te zien, op de bon via AppleTV+ of ondergronds via clandestiene torrentstreamers. Het is een epos over een Amerikaanse bombergroup tijdens de Tweede Wereldoorlog en – onbedoeld – ook een wrange herinnering aan het lot van de wereldgeschiedenis.

Het 100e, dat met hun B-17-bommenwerpers vanaf een Brits vliegveld vloog om Duitse doelwitten bij daglicht te bombarderen, was bijzonder onfortuinlijk en incasseerde ongekende verliezen. De serie tracht dat in een combinatie van vliegend spektakel en geestelijke ontspanning voor de camera’s te krijgen. Aan schitterende shots en scènes, sterk acteerwerk en een tamelijk grotesk decor over de ellende die een Oostenrijker met een klein snorretje aanrichtte geen gebrek.

Maar, zonder te spoileren over de verhaallijn, er mist wat. Iedereen die de film gezien heeft, zal zich het eerste beukende half uur van Saving Private Ryan herinneren. Band of Brothers vertelde iets melancholischer, maar ook zonder genade de verhalen van de moeizame opmars na de landingen op de Franse stranden. En The Pacific steekt de gruwelijkste Vietnamfilms naar de kroon met de geestelijke terreur die militairen in het tropische oorlogstheater ondergingen.

Masters of the Air mist de geest van die film en series. Misschien omdat deze overlevering te laat verfilmd is. Sommige acteurs zijn jonger dan Saving Private Ryan. Band of Brothers en The Pacific zijn net als de nieuwe luchtoorlogserie gebaseerd op boeken, maar hebben daarnaast iets dat Masters of the Air niet heeft: ervaringen van levende veteranen. Dat gemis geeft de serie minder stevige grond onder de voeten.

In enkele korte en karige achter de schermen-filmpjes vertellen de jonge, knappe acteurs over hun onderlinge band tijdens de opnamen, hoe hecht ze werden tijdens hun in vrijheid (en bijna opvallende onbevangenheid) nagespeelde versie van de ontberingen, en over de gave B-17-simulator die ze gebruikten. Terloops komt ter sprake dat er nauwelijks Vliegende Forten meer luchtwaardig zijn, en hoe dat is opgelost. Ook vertelt de kostuumdame hoeveel moeite het kostte om alle vliegeniersjassen van weleer na te maken.

Niemand spreekt met, over of van de oorspronkelijke piloten, crewleden of grondpersoneel van de 100th Bomber Group. Die waren er niet bij.

De negen afleveringen worden afgerond met een documentaire, The Bloody Hundreth, met originele filmbeelden en getuigenissen van piloten en navigators. Maar ook die docu teert op soms decennia oud interviewmateriaal. De Greatest Generation is niet meer.

Dat heeft niet alleen z’n weerslag op Masters of the Air, als kijker voel je dat de geest uit de overlevering is. De geschiedenis vervaagt als oude foto’s en geeft geen houvast meer aan het ongeschreven script van de toekomst. Riemen vast.