Bart Nijman: 'Van beoogd premier Dick Schoof krijg ik een unheimisch gevoel'

Stomverbaasd en direct bezorgd. Dick Schoof, premier? Die stond bij niemand op de bingokaart, maar kwam plotseling uit de hoge hoed van Geert Wilders. Of is hij voorgesteld door de VVD? Hij bezet al jaren het kantoor naast Dilan Yesilgöz in het ministerie van Veiligheid en Justitie en is sinds MH17 een vertrouweling van Mark Rutte.

Gaan we Nederland echt laten leiden door iemand die al zo lang in de Haagse machine huist, dat hij de Haagse machine is geworden?

Ja, dat gaan we. Een paar uur later werd Schoof al gepresenteerd door formateur Richard van Zwol en gaven een polletje op AD.nl en een kijkersonderzoek van SBS6 aan dat vier op de vijf Nederlanders hem wel ziet zitten. In het geval van Schoof maakt relatief onbekend dus niet relatief onbemind. Mijn verbaasd-bezorgde tweets over de abrupte nominatie van een über-ambtenaar uit het amorfe hart van de ambtelijke geheimhouding leidden tot talloze varianten op ‘geef hem een kans’ en ‘van mij krijgt hij het voordeel van de twijfel’.

Als voormalig directeur van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), oud Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid en voormalig oppergleufhoed van de AIVD zien veel mensen in hem de aangewezen persoon om hét grote dossier te gaan aanpakken: migratie, met in het kielzog daarvan integratie en de islamisering.

Dat is geen rare gedachte want op die dossiers heb je iemand nodig die het klappen van de zweep kent. Misschien ook wel iemand die, zoals Schoof, de randen van de wet weet op te zoeken. Toch heb ik een unheimisch gevoel bij de beoogd premier. Wekte de verkiezingsuitslag immers niet de indruk dat er gebroken moest worden met de Rutte Doctrine? Nu gaan we van een premier die zijn sms’jes wiste naar een topambtenaar wiens berichten bij voorbaat al staatsgeheim waren.

Een ambtenaar van wie we ook weten dat hij onwelgevallige kritiek over zichzelf uit rapporten liet schrappen, zoals hij deed rond MH17. Iemand die de wet overtrad door NCTV-ambtenaren burgers online te schaduwen met behulp van nepaccounts, een schemergebied waarin fouten gemaakt werden waar onschuldige burgers mee zijn gedupeerd. Daarin schuilt de mentaliteit van het toeslagenschandaal.

Snakten we niet allemaal naar een premier die het volk zou vertegenwoordigen, in plaats van de volgende apparatsjik die ‘het land wil besturen’? Een hoge beroepsambtenaar uit eigen bestuurlijke boezem tekent een inwaartse blik, waar een uitwaartse handreiking gevoelsmatig veel gewenster of noodzakelijker is nu. Maar we krijgen wederom een bedrijfsleider.

Een zaakwaarnemer, die tijdens zijn eerste persconferentie in antwoord op vragen over eerdere misstappen terugverwees naar wat daar destijds over gezegd en geschreven is, ‘door bewindspersonen die toen voor mij verantwoordelijk waren’.

Ambtenaar Schoof, die onze geheimen kent en de Haagse geheimen beheert, is zelf onschendbaar. Verontrustend.