Wierd Duk: ‘Ik ben helemaal niet rechts, laat staan extreemrechts’

Nieuwe Revu ontmoet Wierd Duk
Waar? In een café in Leiden. Iets genuttigd? Beiden een cappuccino met een glas water. Verder nog iets? Wierd heeft een zoontje met presentatrice Fidan Ekiz, van wie hij gescheiden is. Ze probeerden nog om weer bij elkaar te komen, maar, zegt Wierd: ‘Uiteindelijk is het toch niet gelukt.’

Je had het aan de stok met Thierry Baudet. Je zei op X dat hij vroeger goede ideeën had, maar inmiddels de weg is kwijtgeraakt. Dat begreep hij niet. Hoe is hij de weg dan kwijtgeraakt?
‘Kijk, ooit was hij met FvD de grootste partij, dus had ie het succes gewoon voor het oprapen. Hij had de nieuwe conservatieve leider van Nederland kunnen zijn. En oké, er kwam toen van alles op gang in de media, allemaal smaadschriften tegen hem. Vooral de usual suspects en linkse media gingen echt op zoek, tot in detail, naar foute appjes van jonge FvD’ers die Thierry waarschijnlijk niet eens kent. Dus hij is toen in aanraking gekomen met een enorme golf van kwade trouw vanuit links. En dat herken ik, want daar heb ik ook zo vaak mee te maken gehad. Maar hij had van deze radicale, antidemocratische types in zijn beweging duidelijker afstand moeten nemen. En daarnaast sloeg hij door in zijn reacties, ook in de Kamer. “Jullie hier, wat weten jullie nou helemaal?” zei hij – ik parafraseer, hè. Dat, gecombineerd met zijn gedoe over 9/11, de maanlanding, dat hij Poetin een ‘prachtvent’ noemde en zijn goede verstandhouding met de broertjes Tate... Ja, dan ben je in mijn ogen de weg kwijt. Aan zo iemand kun je de leiding van het land niet overlaten, vind ik. En nu wil ie in mijn podcast.’

Heb je hem al uitgenodigd?
‘Nee, want wij doen geen zittende politici in de podcast. Dan moet ik iedereen uitnodigen, dus dat lijkt me niet handig. Tenzij we zeggen: oké, voor deze ene keer, omdat Baudet inmiddels meer een maatschappelijk dan een politiek fenomeen is.’

Toch stijgt FvD in de peilingen voor de Tweede Kamer naar vijf zetels bij Maurice de Hond. Zie jij de partij nog verder groeien?
‘Ze waren vorig jaar de tweede partij na de PVV bij de scholierenverkiezingen. Dus het kan best zijn dat die scholieren als ze achttien worden, op Forum stemmen. Maar nu zie ik een verdere stijging niet gebeuren. Kijk, ik ken Thierry al lang en hij was altijd ontzettend aardig en heel gul. Ik geloof ook helemaal niet dat hij een racist zou zijn of dat ie precies begrijpt wat ie zegt over Poetin, want wat weet hij nou van Rusland? Hij was er nog nooit. Hij overspeelt gewoon te vaak zijn hand. Maar ja, aan de andere kant heb je die berekende quasi-empathie van mensen zoals Rob Jetten en Jesse Klaver, die dan weer hun kinderen in de strijd gooien. Dan is Baudet eerlijker.’

Met de overstap van het AD naar De Telegraaf nam de haat toe. Iemand bestelde een doodskist op zijn naam en even dacht hij dat de aanslag op de redactie voor hem bedoeld was. ‘Ik ben veel harder geworden door mensen die agressief op mij reageren.’

Bekijk ook

Wierd Duk: ‘Bullshit trek ik gewoon niet meer’ | Nieuwe Revu

Rob Jetten en Jesse Klaver als moreel geweten van Nederland.
‘En allemaal van die clichés loslaten waarvan je weet: je gelooft er zelf niks van. Het is wel zo dat als je Wilders, Baudet of Caroline van der Plas ziet, en ook Mona Keijzer, dat dat wel mensen zijn die menen wat ze zeggen. Maar als ik Timmermans zie, Jetten of Klaver, dan denk ik: je hebt een verhaaltje uit je hoofd geleerd en denkt ermee te kunnen scoren. Vooral Jesse Klaver. Maar goed.’

‘Wilders heeft heel wat water bij de wijn gedaan, hoewel ik wel vind dat ie premier had moeten worden’

Ben je blij met het nieuwe kabinet? Want de vorming ervan leek soms bijna onmogelijk.
‘Zeker, ik heb er eigenlijk geen moment aan getwijfeld. Ik denk dat die vier mensen beseften dat dit nieuwe kabinet noodzakelijk is en dat een kabinet-Timmermans rampzalig zou zijn. Dit is de laatste kans voor Nederland om aan wederopbouw te doen. Dus ze waren echt tot elkaar veroordeeld om dit te doen slagen. Ik heb me wel geërgerd aan Pieter Omtzigt, die in het begin zo moeilijk deed over de rechtsstaat. Maar misschien heeft ie het uiteindelijk toch voor elkaar gekregen dat die rechtsstaat nu wat beter verankerd is. En Wilders heeft heel wat water bij de wijn gedaan, hoewel ik wel vind dat ie premier had moeten worden. Nu krijgen we Dick Schoof, een ambtenaar van wie je niet weet wat zijn ideeën zijn. Maar de belangrijkste spelers begrijpen dat er echt een cultuurbreuk nodig is met de afgelopen twintig jaar. Een soort Fortuyneske revolutie. Dat alleen zíj die kunnen realiseren is natuurlijk ironisch, want degene die bij uitstek de tegencultuur vertegenwoordigt is Baudet, maar die zit er niet bij. Dat moet voor hem extra wrang zijn. Hij had gedacht daar zelf ooit te staan en nu zit ie niet eens in een rechtse coalitie.’

Dat vind je treurig voor hem?
‘Ja, dat komt door het World Economic Forum en zijn tentakels, dat is wat zijn volgers zullen zeggen. Ze halen nu al allerlei deep state-theorieën van stal over Schoof. We zullen zien, het nieuwe kabinet. Maar het is heel belangrijk dat het er komt.’

Wie was jouw favoriete premier geweest?
‘Ik vind dat Mona Keijzer het had moeten worden, maar dan had zij de partijbonus gekregen met BBB, dus dat wilde Wilders vast weer niet. Ze had het wel kúnnen worden. Ook wel leuk, denk ik, de eerste vrouwelijke premier, en dan niet Sigrid Kaag. Waar het om gaat is dat er echt een andere sfeer ontstaat in de samenleving, ook bij instituten zoals de NPO. Dat je tegen de NPO kan zeggen dat ze eindelijk eens ernst maken met de pluriformiteit. Als je ziet dat zelfs PowNed en WNL totaal zijn ingekapseld...’

De linksradicale Dolf Jansen werkt tegenwoordig bij PowNed.
‘Dat kan toch niet? Dan ben je toch gewoon van beide kanten hypocriet? En WNL is ook gewoon een soort vehikel van D66/VVD/CDA geworden. Er zit nooit meer iemand waarvan je denkt: dat is nou een echte conservatief. En Ongehoord Nederland is dan weer te vaak het spiegelbeeld van die links-liberale omroepen.’

Zijn ze te ver gegaan, vind jij?
‘Het Commissariaat voor de Media trad niet tegen ze op, toch? Dus ze zijn niet te ver gegaan. Raisa Blommestijn is weggegaan vanwege haar “negroïde primaten”-uitspraak, nadat ze daar intern op werd aangesproken. Die uitspraak was natuurlijk ook heel dom van haar. Sowieso gedroeg zij zich onverstandig op X. Dat moet je niet doen. Je mag wel fel zijn en scherp en zo, maar je moet natuurlijk voorkomen dat je complotten gaat verspreiden en gaat schelden. Met Tom de Nooijer hebben ze nu een uitstekende anchorman. Dat is echt een groot talent. Die doet het eigenlijk beter dan de meeste presentatoren van de grotere talkshows, dus ik vind dat ze zich heel goed herpakt hebben. Ze hebben ook steeds meer mensen uit de mainstream media te gast, wat moet, dus dat is prima. Zo kunnen ze uitbouwen en echt serieus een degelijke omroep worden.’

Toch vraagt de NPO het ministerie om de vergunning van Ongehoord Nederland in te trekken.
‘Dat kunnen ze niet eens.’

Waarom niet? Daar vragen ze toch om?
‘Maar ze hebben er geen meerderheid voor en het Commissariaat voor de Media trad niet op tegen ON. D66 van staatssecretaris Uslu, die dat dan moet gaan doen, speelt helemaal geen rol meer in de besluitvorming.’

Dus de zon breekt weer een beetje door?
‘Wat zei Geert, dat de zon weer gaat schijnen in Nederland? Laten we het hopen. Het brengt in ieder geval veel opluchting bij veel mensen.’

Velen hadden de hoop al opgegeven?
‘Ik denk dat dit nog steeds geldt voor heel veel mensen. Tijdens corona zijn er ontzettend veel mensen afgehaakt. Ze waren sowieso wantrouwig jegens de gevestigde orde en stemden op Geert Wilders, BBB of weet ik veel. Met al die beperkende maatregelen dachten mensen: we zijn beland in een soort autoritair systeem. Dat hebben de media en de politiek enorm onderschat omdat ze die mensen niet kennen, en omdat ze zichzelf keurig aan de regels hielden. De meeste media fungeerden als een verlengstuk van de macht, ze waren totaal niet kritisch. Waardoor die mensen nog verder afhaakten. Toen werden ze ook nog massaal in elkaar geslagen door de ME bij de coronademonstraties en was het echt voorbij. De kloof werd enorm groot. Daarom is het ook mede zo belangrijk dat dit nieuwe kabinet er komt, want die kan dat wantrouwen overbruggen. Ik reed in die tijd heel veel door het land en overal stonden van die omgekeerde vlaggen. Overal. Het land was gewoon in nood. Ik schreef daarover in de krant en in mijn boek In Nederland: reportages uit een land op drift. Maar in Den Haag zagen en begrepen de meesten dat sentiment helemaal niet en in de media zeken ze die mensen de hele tijd af. Al die rabiate columnisten, ze speelden echt met vuur. Dit nieuwe kabinet kan als een ventiel functioneren voor die mensen. Zo’n Caroline begrijpt perfect wat er aan de hand is, daarom was ze laatst in het debat ook zo fel tegen Rob Jetten, die niks van dat volkse sentiment begrijpt. Pieter Omtzigt begrijpt het ook, want die komt zelf uit Twente, maar hij is emotioneel anders.’

Instabiel?
‘Hij is anders. Ik bedoel: hij zal niet zoals Caroline vol passie praten over de eigen kiezers, maar hij komt wel uit Twente en daar hoort ie natuurlijk heel goed wat er gaande is. Mona weet dat ook als geen ander. Wilders sowieso natuurlijk, die wordt bedolven onder de e-mails en berichten van mensen. Af en toe gooit ie zo’n mail online en dan denk ik: dat soort mails krijg ik ook. De VVD haakt gewoon aan omdat ze denken: anders zijn we onze macht kwijt. Die hebben verder helemaal niks met die afgehaakte mensen.’

Sophie Hermans moet samenwerken met Geert Wilders, die haar de ‘tassendrager van Rutte’ noemde, waardoor ze moest huilen. Gaat dat wel goed?
‘Die wordt helemaal omvergeblazen door Wilders. Maar Sophie Hermans wordt natuurlijk minister of staatssecretaris van Justitie. Dat is het ding. De VVD slaat aan op veiligheid. Maar het gaat om asiel, immigratie, identiteit, cultuur, de boeren en de vissers, dat is wat nu hersteld moet worden. En de VVD mag op de financiën, op de kleintjes, letten. Daarom denk ik dat het gaat lukken, want ze hebben allemaal hun eigen dossiers waar ze gepassioneerd over zijn en waar ze ideeën over hebben. De premier moet dan een soort van verbinder zijn.’

Groepen binnen de VVD zouden hopen dat het zo snel mogelijk weer uit elkaar valt, zodat ze weer op de oude voet verder kunnen. Zou dat nog voor problemen kunnen zorgen?
‘Als ze eenmaal aan de macht zijn, houden die mensen meestal wel hun mond. Het is nu gewoon de tijd van de conservatieven binnen de VVD, voor zover die er nog zijn. Maar na dit experiment kiezen ze weer voor D66 en het CDA, als dat dan nog bestaat, dat wel. De groep binnen de VVD rond Ed Nijpels, die is natuurlijk helemaal verschrikkelijk. Het is ontzettend knap dat Dilan zich daar tegen wist te verweren en zich niet heeft laten ompraten.’

Ze lijkt nu weer een klein beetje op de Dilan van PowNed van vroeger?
‘Dat zijn twee dingen. Het is niet dat ze retorisch en qua stem nou zoveel gezag afdwingt, want retorisch is ze niet zo sterk. Wilders en Omtzigt zijn veel sterker en Caroline op haar manier zelfs ook. Maar door wat ze durft te doen, is ze wel moedig. Dus door haar moed dwingt ze respect af. Ik zag een paar mooie foto’s van haar, waarop ze grijnzend naar de rest van de zaal kijkt en liet zien: jullie kunnen me wel hebben afgeschreven, maar ik zit met de partij wel mooi weer in een kabinet. Dat is knap. Dus is ze heel sluw ook. Wat ze deed bij PowNed, dat was de hele tijd roepen: “Keihard aanpakken.” Meer niet. Maar nu heeft ze macht. Ze begon zich zelfs met Tim Hofman te bemoeien op X nadat hij slachtoffers van politiegeweld zocht, wat ik wel weer leuk vond aan haar. Tim ging gelijk weer janken.’

Hij kon direct aanschuiven bij Renze om uit te huilen.
‘Ja. Ons hele mediabestel is ook zó ziek. Echt zó slecht.’

Hoe hou jij je staande in dat mediacircus? Want je bent een journalist met een sterk afwijkende mening.
‘Er is een groot aantal linkse types nu al meer dan tien jaar bezig met mij, van wie ik niet eens hun uitingen meer zie, omdat ik hen allemaal geblokkeerd heb. Maar af en toe krijg ik iets toegestuurd en denk ik: jezus, is die nu nóg met mij bezig? En ook echt op dagelijkse basis! Daardoor loop ik natuurlijk hoe dan ook reputatieschade op, want mensen denken: er zal wel iets waar zijn van al die aantijgingen, dus hij is wel een beetje een nazi.’

En waarschijnlijk bedelven ze ook je hoofdredacteur onder post over jou.
‘Ja, zo van: “Ontsla die man.” Ik zat bij het AD en hoofdredacteur Hans Nijenhuis was wel gevoelig voor die kritiek op mij. Toen belde Paul Jansen van De Telegraaf of ik bij hen wilde komen. Dat wilde ik natuurlijk graag. En toen gaf Paul mij ook nog een hele pagina op donderdag. Dat was fantastisch. Toen hebben we de podcast Het land van Wierd Duk geïntroduceerd en die begon goed te lopen. Tja, die haat: toen ik bij De Telegraaf kwam, dacht een aantal mensen ongetwijfeld: moeten we hém nou in huis halen? Omdat De Telegraaf echt een liberale krant is en wegens die hetze tegen mij zal menigeen hebben gedacht: is hij niet veel te rechts? Maar ik ben helemaal niet rechts, laat staan extreemrechts. Uiteindelijk zien de meeste mensen natuurlijk ook wel dat ik gewoon een hele normale journalist ben.’

‘Voor mij is het eigenlijk leuker als er een links kabinet zou zitten’

Moet je dat dan uit komen leggen op de redactie?
‘Nee, maar je moet het jezelf en vooral ook je werkgever niet te moeilijk maken. Er zijn socialemediaprotocollen, je moet je binnen die grenzen en binnen die van het fatsoen gedragen. Dus niet wat Raisa deed bij Ongehoord Nederland, dat is uiteindelijk niet te tolereren voor de leiding. Als volwassen mens houd je rekening met dat soort zaken. En ik ben eigenlijk alleen maar dieper verankerd geraakt in de krant, geloof ik.’

Het gaat je met de nieuwe wind door de verkiezingsuitslag beter dan ooit?
‘Voor mij is het eigenlijk leuker als er een links kabinet zou zitten.’

Ja?
‘Ik denk het wel, omdat je...’

Dan de woede van de mensen kan kanaliseren?
‘Ja, dan kun je dat andere geluid opzoeken en laten horen. Dat wordt nu veel genuanceerder omdat een groot deel van mijn lezers en volgers blij is met dit nieuwe kabinet. Natuurlijk blijf ik dat kritisch volgen, maar als je een kabinet hebt met Timmermans, Jetten en Klaver zorgt dat voor vuurwerk. Maar voor het land was zo’n linkse coalitie desastreus geweest.’

Jij schreef op X, nadat Plasterk van alle kanten werd aangevallen: ‘Ik heb het zelf meegemaakt toen ik me vanaf 2014 ging mengen in het publieke debat met analyses die de progressief-liberale gemeente niet accepteert: er duikt een veelkoppig monster op dat letterlijk uit is op jouw vernietiging. Onderschat deze tegenmacht nooit.’ Waarom hield Plasterk zijn rug niet recht?
‘Hij dacht natuurlijk: ik ben binnen, waarom moet ik mij dit laten welgevallen? En ook al is ie schoon, dan is er altijd nog wel iets wat blijft kleven, maar ik had ook gehoopt dat ie zou zeggen: weet je, bekijk het allemaal maar, ik blijf gewoon en neem die post. Dat had gekund als de rest van de partijen dat ook allemaal hadden gezegd, maar die gingen dat niet aan. “We moeten smetvrij beginnen,” weet je wel. Maar ik denk ook dat het een veel helderder daad was geweest als hij had gezegd: precies aan dit gaan wij niet meer toegeven, de druk om het niet te doen. Maar kennelijk was ie nog niet zover. En Omtzigt waarschijnlijk al helemaal niet. En dat is jammer. Dat was echt een teken geweest van: we laten ons niet meer ringeloren door dat monster dat hoe dan ook uit is op jouw vernietiging. Want ze vinden altijd wel iets. En Plasterk is natuurlijk veel kleurrijker en uitgesprokener dan iemand als Dick Schoof.’

Ondertussen is damschreeuwer Akwasi op het schild gehesen, die is nu een grote meneer bij de NPO.
‘Die gozer harkt bijna anderhalve ton per jaar binnen als baas van Omroep Zwart. Ongelooflijk. Ondertussen mogen types als hij van alles schreeuwen. Net als radicale moslims, die mogen bij de demonstraties ook van alles wat anderen niet mogen. De vraag is of deze ontwikkeling überhaupt nog te keren is. Misschien niet, maar het is in ieder geval goed als een nieuw kabinet laat zien dat dat niet de sfeer is die de meerderheid van de Nederlanders accepteert. Dat zo’n Akwasi inderdaad op de Dam oproept tot geweld tegen Zwarte Piet en vervolgens anderhalve ton aan belastinggeld binnenharkt als baas van een omroep die niks presteert.’

Kick Out Zwarte Piet had ook veel succes, want er is bijna geen plaats meer in Nederland waar nog een Zwarte Piet rondloopt.
‘In de Randstad is dat wel zo, maar elders niet en dat tij gaat ook gekeerd worden. Dat wordt nog interessant om te zien, de terugkeer van Zwarte Piet. Terwijl die hele Zwarte Piet... Het kan mij eerlijk gezegd geen ruk schelen hoe ie eruitziet, maar dat is zó’n symbool geworden voor Nederlanders: kom niet aan Zwarte Piet. Dat is ook weer typisch Nederlands, dat zo’n cultuurstrijd rond een figuur als Zwarte Piet wordt uitgevochten. Maar het is al gaande en je zult de komende jaren zien: steeds minder Nederlanders zullen toegeven aan dat gedram van die activisten. Ook omdat ze weten dat die radicale types maar een hele kleine achterban hebben: die bevinden zich vooral in de politiek en in de media. Dat zijn er helemaal niet zo veel.’

Maar ook politici horen erbij, zelfs van de VVD.
‘Van de VVD ook, liberaal hè? Rutte was snel om nadat ie met die activisten had gesproken.’

Daar was maar een kort gesprekje voor nodig.
‘Maar Rutte gaat altijd om natuurlijk. Je hoeft maar te blazen en hij draait om. Vreselijk. Hij staat nergens voor.’