Leon Verdonschot: ‘Shell is zó’n groot deel van het probleem, dat het onderdeel móét zijn van de oplossing’

Beste Shell-bestuursvoorzitter Wael Sawan,

In mijn jeugd gold Shell als een fout bedrijf. Shell deed zaken met het racistische apartheidsregime in Zuid-Afrika. Dus Shell diende je te boycotten; er kwam bloed uit die slangen.

Daarna was er eigenlijk altijd iets aan de hand met Shell. Banden met paramilitaire organisaties in Nigeria, waar Shell al decennia olie wint in de Nigerdelta. Het massaal pompen van afvalproduct asfalt naar de Buscabaai in Willemstad, beter bekend als het asfaltmeer. Ging het niet om ons milieu of om mensenrechten, dan wel om geld. Doorzichtig waren de pogingen om onder betaling van de schulden aan bewoners in Groningen uit te komen. En het was een lobby van Shell die het in 2017 voor elkaar kreeg dat het kabinet onder leiding van Mark Rutte de dividendbelasting wilde afschaffen. Het argument van Shell was dat deze belasting ‘marktverstorend’ zou werken. Het bedrijf betaalt door een constructie met meer dan 200 bv’s in Nederland en Bermuda geen belasting in tal van arme landen waar het actief is. Ook nogal verstorend, zou je zeggen. Van de bijna negen miljard die Nederland aan fossiele subsidies uitdeelt, gaat 2,1 miljard naar Shell. Ook marktverstorend.

Wat stond hier de afgelopen jaren tegenover? Greenwashing galore. Veel groene praatjes en duurzame voornemens. Volgens uw voorganger had u er van die tweede zelfs zóveel dat andere topmannen tegen hem zeiden dat ze Shell meer als een ngo dan als een bedrijf zagen. Dat zult ú nooit horen. Shell heeft een afslag genomen: terug in de tijd. Weg van duurzaamheid, terug naar fossiele energie. Bij de duurzame tak van Shell worden banen geschrapt, Shell heeft zich teruggetrokken uit een groot windparkproject en investeert juist vele miljarden in een fossiel energieproject in Abu Dhabi. Terwijl de elektrificatie van het autopark doorzet, blijft Shell inzetten op de energiebron voor auto’s van vroeger: benzine. En dus op zoek naar nieuwe oliebronnen.

Serieuze wetenschappers zijn het erover eens dat de temperatuur deze eeuw met niet meer dan 1,5 graad mag stijgen, willen we klimaatrampen met werkelijke catastrofale gevolgen voorkomen. En wat doet Shell? Geld geven aan klimaatsceptici, zodat die de wetenschappelijke onderbouwing van klimaatverandering kunnen vertroebelen.

Maar Shell is zó groot, en verantwoordelijk voor zó’n groot aandeel van het probleem, dat het onderdeel móét zijn van de oplossing. Shell stoot jaarlijks net zoveel broeikasgassen uit als negen Nederlanden. Dus ja, de weg naar een duurzame toekomst leidt onherroepelijk langs Shell. Vandaar dat het volkomen terecht is dat Milieudefensie een rechtszaak tegen uw bedrijf heeft aangespannen, die ze in 2021 wonnen. U bent in hoger beroep gegaan, maar zegt op uw eigen site in een artikel hierover: ‘Shell is het met Milieudefensie eens dat dringende actie nodig is om klimaatverandering tegen te gaan.’ Wat is het probleem dan? Uw aandeelhouders. Die willen rendement, snel en hoog.

Wat we dus van u mogen verwachten, is een visie op duurzaamheid voor de lange termijn. U bent immers de bestuursvoorzitter van het bedrijf. De leider. Dat betekent: leiden. Ook als uw volgers aandeelhouders zijn, doorgaans een kudde die niet verder kijkt dan de eigen wei.