Most Wanted top 5: dit zijn de minst bekende voortvluchtige criminelen van Nederland

Cumali Ata (foto)
Denise Celik had een Duitse moeder en een Turkse vader. Ze trouwde op haar zeventiende en ging in Dortmund wonen met haar man. Ze had een jongere broer en een zusje met het syndroom van Down. Ze lachte veel en zorgde volgens haar moeder graag voor haar zusje. Op haar achttiende kreeg ze een affaire met haar neef Cumali, een 20-jarige stratenmaker die bij zijn ouders in Steenwijk woonde. Cumali en Denise hadden afspraakjes in hotels. Op 17 juni 2004 nam ze vroeg in de ochtend de trein uit Dortmund naar Enschede. Ze appte een vriendin: ‘Hij is er al,’ en ze wandelden samen door de stad.

Denise had een kamer geboekt in het Dish Hotel, op naam van haar echtgenoot. Om 12.45 uur namen Cumali en zij de lift naar kamer 1114. Niet lang daarna zag een baliemedewerkster Cumali alleen naar beneden komen. Hij wisselde geld bij de balie en haalde een blikje frisdrank uit de automaat. Hij ging weer naar boven. Denise en hij hadden seks. Rond 20.00 uur zag een andere baliemedewerker hem alleen uit de lift stappen. Hij ging naar buiten en nam de trein van Enschede naar Steenwijk. Hij haalde spullen op, kreeg een lift van een familielid en vloog van Düsseldorf naar Turkije. De werkster van het Dish Hotel vond de volgende dag een lichaam tussen de lakens. Denise Celik was gewurgd. Op de vloer lagen sigarettenpeuken, op tafel stond een blikje ijsthee. Op de douchedeur werd een vingerafdruk gevonden, die bleek van Cumali te zijn. De politie ontdekte dat hij in Turkije zat. Er werd contact gelegd met zijn advocaat. Zou hij vrijwillig willen terugkeren? Dat wilde Cumali Ata niet, en zijn naam werd in 2013 op de Nationale Opsporingslijst gezet. Hij was toen al schuldig bevonden van de moord op zijn nichtje. Hij werd bij verstek tot tien jaar gevangenis veroordeeld.

Europol zette begin 2016 de Europe’s Most Wanted-lijst op. Europese landen mochten maximaal twee voortvluchtigen op die lijst zetten. Nederland koos voor Hasen Amhased Aksema, die een kapster uit Goor voor de ogen van hun dochtertje wurgde, en Cumali Ata. Op de website stond in zeventien talen dat hij werd gezocht. Opsporing Verzocht besteedde in 2018 weer eens aandacht aan de zaak-Ata. Agenten hadden vermoedens dat hij een kalm leven leidde onder een schuilnaam en er waren aanwijzingen dat hij zo nu en dan vrienden en bekenden bezocht in Steenwijk, Zwolle en zelfs Dortmund, de stad waar Denise had gewoond. De politie doorzocht huizen in Zwolle en Steenwijk van familieleden. Ze bleken inderdaad nog steeds contact met Ata te hebben en er kon recenter beeld worden getoond. Hij reed volkomen op zijn gemak in een auto en lachte veel.

Denises moeder zag de beelden ook. Ze zei in Opsporing Verzocht: ‘We zijn al veertien en een half jaar verder en die Sehnsucht wird immer größer. Ik leef als een machine. Ik sta elke dag op, wacht tot het avond is en dan ga ik naar bed. Elke dag hetzelfde. Mijn zoon is verongelukt, mijn overgebleven dochter heeft Down. Wie kan mij nu kleinkinderen geven? Mijn hele lijf rilt. Hoe kun je rustig slapen en op vakantie gaan, terwijl je weet dat je zoon een moordenaar is?’

Er kwamen meer dan twintig tips binnen. De voormalige stratenmaker uit Steenwijk blijft voortvluchtig en daarom staat hij nu al zes jaar op de Nationale Opsporingslijst. Tijdens zijn ballingschap heeft hij een tatoeage laten zetten met de tekst ‘Pain & Love’.

Christo Hülters
Het leek een gezellig feestje te worden op het woonwagenkamp in Bergen op Zoom. Het was zaterdagavond 27 juni 2015. In een witte partytent werd bier gedronken, kinderen speelden buiten of in de tent. Er waren zo’n twintig volwassenen op het IJslandpad. Christo Hülters was er ook. Hij werd op 23 december 1980 geboren in Bergen op Zoom en heeft volgens de Opsporingslijst grijs/groene ogen en donkerblond haar. ‘Saillant detail: hij gebruikte in het verleden ook de naam Christo Hermans.’

Rond 21.30 uur liep het ‘gruwelijk uit de hand’. Christo kwam ineens aanstormen met een wapen in zijn hand en schoot twee mannen van dichtbij neer. Hij vluchtte en de politie heeft hem nooit kunnen ondervragen, laat staan arresteren. Ooggetuigen legden verklaringen af. Volgens de meeste mensen kreeg het dochtertje van een van Christo’s slachtoffers ruzie met een jongetje uit de buurt. Het leek te worden gesust, niets aan de hand, door met feesten in de partytent. Maar toen kwam Christo daar dus aanrennen en hij vuurde op de vader van het meisje, en een andere man werd ook geraakt. Volgens een verklaring schoot Christo met gekantelde hand, ‘gangsterstyle’.

De twee mannen werden afgevoerd met een traumahelikopter. De buurt werd afgezet en er vloog een politiehelikopter boven het kamp. Er gingen geruchten dat No Surrender-baas Klaas Otto uit Bergen op Zoom er iets mee te maken had. Een buurtbewoner vertelde Omroep Brabant: ‘Ik was aardbeien aan het snijden toen ik iets hoorde.’ Een ander zei: ‘Het is erg dat het hier gebeurt. Zo krijgt het kamp weer een naam.’ Christo moest terechtstaan voor een dubbele poging tot moord, maar de verdachte was niet aanwezig op de zittingen. In september 2017 gaf zijn advocaat de rechter een brief. Christo schreef dat hij nooit van plan was te schieten en dat het zelfverdediging was. In juni 2018 was er weer een zitting. De verdachte was nog steeds spoorloos. Hij liet via zijn advocaat weten dat de verklaringen van de getuigen op elkaar waren afgestemd. De inhoudelijke rechtszaak werd weer uitgesteld. Wie weet zou Christo zich in de tussentijd aangeven bij de politie.

De rechtszaak was in december 2018. Christo was er weer niet bij, maar had wel een verklaring ondertekend waarin hij toegaf dat hij de schutter was. Toch bleef hij erbij uit zelfverdediging te hebben geschoten. De rechter geloofde dit niet en Christo Hülters kreeg twaalf jaar. Na dit oordeel had hij natuurlijk helemaal geen zin meer om zich over te geven en daarom is de 37-jarige Christo Hülters/Christo Hermans nog steeds voortvluchtig.

Shahin Gheiybe
Shahin Gheiybe is 1,88 meter en heeft volgens de Opsporingslijst een kuiltje in zijn kin en een moedervlek op zijn linkerwang. Hij emigreerde in 1996 met zijn ouders en twee broers vanuit Iran naar Nederland. Hij wist veel van ICT en werd systeembeheerder in Rosmalen. Hij wilde snel geld verdienen en ging handelen in computeronderdelen, onder de naam Franco. Hij werd rijker dan zijn leeftijdsgenoten, dronk Heineken, versierde vrouwen, kocht merkkleding en vergokte een groot deel van zijn geld in het casino.

Hij deed soms zaken met een man uit Den Bosch. Franco gaf hem een lijstje met computeronderdelen die hij kon leveren. De man was bereid daar 175.000 euro voor te betalen. Normaal gesproken werden de transacties afgehandeld in Franco’s woning, maar op 6 juli 2009 wilde hij om 21.30 uur afspreken op een parkeerterrein in Den Bosch. De man vond dat vreemd en legde een hand op Franco’s schouder. ‘Je gaat me toch niet beroven hè?’ Tuurlijk niet.

Franco vroeg meteen naar het geld. De man ging naar zijn vriend die in een busje op hem wachtte en f luisterde: ‘Dit is niet goed.’ Hij draaide zich om. Franco had een pistool in zijn hand. De eerste kogel schampte, de tweede ging door zijn buik. De man viel. De derde kogel ging door zijn hand. De man hoorde nog twee knallen. Zijn vriend moest kennelijk ook dood.

Shahin stal het geld en vluchtte met een vals paspoort en een vals kentekenbewijs naar Frankrijk. Een paar weken later werd er in Den Bosch een man aangehouden bij een verkeerscontrole. Papieren, mijnheer. Shahin Gheiybe werd herkend en gearresteerd. In zijn auto vonden de agenten 164.000 euro.

Shahin werd op 5 juli 2011 veroordeeld tot dertien jaar voor heling en een poging tot een dubbele moord. De parketpolitie reed hem naar de gevangenis van Breda. Shahin had veel last van zijn knie en kon nauwelijks lopen. Hij kreeg krukken en werd onderzocht door de gevangenisdokter. Die kon niets vinden en toen ging hij naar een gewone arts. Bewakers reden hem ernaartoe. Shahin strompelde naar buiten. De bewakers wilden hem boeien, maar hij kon ineens weer lopen, ja zelfs rennen, het was een wonder. De politie zette de achtervolging in. Shahin klom door een openstaand raam. De mensen die daar woonden, wisten hem uit hun huis te verjagen, maar hij ontsnapte aan de politie, nam het vliegtuig naar Iran en werd niet meer gevonden. Zijn familie werd ondervraagd. Geen idee waar hij is, wisten we het maar.

Hij werd op 5 maart 2019 op de Nationale Opsporingslijst gezet. Opsporing Verzocht besteedde aandacht aan zijn zaak. Familieleden hadden hem geholpen naar Iran te reizen en ze hadden altijd contact met hem gehouden. Ze bezochten hem in Iran en gingen lachend met elkaar op de foto.

Shahin reageerde een paar dagen na de uitzending met een filmpje op zijn Instagram-account. Hij liep lachend over het terrein van een luxe villa naar een filmende vriend en zei: ‘Hallo ik ben Shahin, degene die al jaren door de politie gezocht wordt.’ Hij deed een olijk dansje en voegde er nog harder lachend aan toe: ‘Jullie moeten niet allemaal geloven wat de media over mij zeggen, de waarheid is heel anders.’ Hij onthulde dat een Nederlandse krant contact met hem had opgenomen. Hij kon niet alles zeggen, maar wilde wel ‘mijn verhaal kwijt’. Hij wierp kushandjes naar de camera en beloofde: ‘Jullie krijgen binnenkort meer van mij te horen. Maar eerst ga ik genieten van mijn vrijheid en het lekkere weer.’

Volgers van zijn Instagram-account mochten vragen over zijn zaak stellen. Shahin nam vanuit het zonnige Iran uitgebreid de tijd om antwoord te geven. De politie had het ‘bij het verkeerde eind’. Hij was onschuldig en dat zou hij bewijzen ook. Nou ja, hij had wel geschoten, maar dat was uit zelfverdediging en hij schreef: ‘Kijk, ik hou er ook niet van om mensen pijn te doen. Maar geloof me, jij zou hetzelfde hebben gedaan als jij in mijn situatie zat.’

Het wapen was niet van hem en hij had gevreesd voor zijn leven. Hij ontkende het geld te hebben gestolen en schreef: ‘Ik heb geen rooie cent van hun afgepakt. Ik was rijk genoeg om geen oog te hebben voor iemands geld.’ Van het binnendringen in de Bredase woning had hij wel een beetje spijt, maar ‘het was het enige raam dat in de wijk open was. Ik was verstopt, overal was politie. Ze waren met heel veel agenten. Lopend, op de fiets, met honden. Helaas duurde het niet lang totdat ze er achter kwamen dat ik daar was verstopt’.

Iran heeft geen uitleveringsverdrag met Nederland. Daardoor zit hij voorlopig goed in zijn geboorteland en ‘nu dat iedereen mij op straat herkent, kom ik niet meer naar Nederland. De komende tijd ga ik voorlopig alleen maar werken’. Was hij bang te worden opgepakt? ‘Bang moet je altijd zijn. Als je bang bent, dan ga je nadenken en maatregelen nemen om niet in de problemen te komen. Maar zolang ik in Iran ben, ben ik veilig. Ik wil een normaal leven kunnen leven zonder achterom te hoeven kijken. Over tien jaar wil ik een gezin hebben, met een mooi rustig leven.’ Een onderzoeker van Bellingcat ontdekte dat de video was opgenomen in het noorden van Iran, in de streek Mazandaran, in de stad Abbasabad, in de rijke buurt Amirdashi Town. Het werd weer even stil rond de ‘treitercrimineel’, zoals het AD hem noemt, en Shahin Gheiybe schreef een journalist van die krant voorlopig geen interviews meer te geven.

Jian Xia
Haar naam was Veronica Yi Gu, vrienden noemden haar ‘Ronnie’. Ze was geboren in een Chinese provinciestad. Ze was slim en mocht studeren aan de Universiteit van Shanghai. Daar ontmoette ze haar latere vriend Sheng Dai. Ronnie kwam via een uitwisselingsprogramma naar Nederland, waar ze bedrijfskunde studeerde aan de Haarlemse Hogeschool. Ze was stil en verlegen, en ging vooral om met Chinese studenten. In haar vrije tijd werkte ze als schoonmaker in een hotel. Ze stopte en kreeg een baantje in het Indonesisch restaurant De Lachende Javaan van Johan en Frans Helling.

Ze werd in 2004 zwanger van Sheng Dai en stopte tijdelijk met studeren. Sheng Dai en Ronnie ontdekten dat het een dochtertje zou worden en ze verzonnen de naam Skylie. Ronnie woonde toen in een f lat in de Boerhaavelaan. Haar buurvrouw was Chinees en daar had ze soms contact mee. De oma van Sheng Dai overleed. Hij vloog naar Amerika voor de begrafenis. Voor zijn vertrek vertelde hij de Chinese buurvrouw dat hij tijdelijk weg was. Ronnie was zeven maanden zwanger toen ze op 16 november 2004 dood werd gevonden. Ze was gewurgd met een elektriciteitssnoer.

De Chinese gemeenschap in Haarlem zamelde geld in zodat ze in haar geboorteland kon worden begraven en haar familie had volgens journalist Joost van der Wegen, die in 2006 een stuk schreef over Veronica Yi Gu, een ‘f link geldbedrag over voor de gouden tip’. Ronnies vader kreeg een hartaanval toen hij hoorde dat zijn enige dochter was vermoord en niemand durfde het aan haar grootouders te vertellen. Dan zouden er misschien nog wel meer doden vallen.

De politie noemde het een roofmoord. Er waren twee laptops gestolen en Ronnies bankpas was verdwenen. De dader had gepind in Heemstede. Daar werd hij gefilmd met beveiligingscamera’s. De beelden werden vertoond in het programma Meldkamer. De pinner werd geïdentificeerd als Jian Xia. Hij kwam uit de Chinese stad Liaoning, was illegaal in Nederland en had geen vaste woon- en verblijfplaats. Volgens Sheng Dai was Jian Xia de vriend van de Chinese buurvrouw uit Ronnies f lat aan de Boerhaavelaan. Het spoor van de politie Kennemerland liep dood en Jian Xia is sinds 2010 zaaknummer 13-Xia op de Nationale Opsporingslijst. Volgens de website is hij voor het laatst gezien in Antwerpen en hij staat erom bekend dat ‘hij gebruikmaakt van verschillende identiteiten en van haardracht wisselt (zo blondeert hij bijvoorbeeld zijn haar)’.

Elizabeth Dizon Honrada
Europol introduceerde in oktober 2019 een nieuwe Most wanted-lijst. Criminelen stonden tot die tijd gemaskerd op de foto, maar de maskers gingen af en het bleken vrouwen. De slogan werd: crime has no gender. Er staat één vrouw op de Female Most Wanted-lijst die ook op de Nationale Opsporingslijst is gezet. Elizabeth Dizon Honrada werd op 5 maart 1962 geboren in Manilla, de hoofdstad van de Filipijnen. Op de website zijn vier foto’s van haar geplaatst. Ze draagt een bril, haar kleding lijkt een beetje saai. Ze lacht steeds vriendelijk, heeft stijl zwart haar en één of meer onderkinnen.

Het is lastig een crimineel in haar te zien, maar misdaad kent geen geslacht en Honrada werd in 2003 met dertig kilo coke opgepakt in de haven van Rotterdam. Ze vluchtte en werd in 2006 ‘onherroepelijk veroordeeld voor betrokkenheid bij twee drugstransporten vanuit Suriname’. Ze kreeg vijf jaar. Die straf is een stuk lager dan de mannen op de Opsporingslijst.

Honrada is nu 57 jaar. Ze heeft volgens de politie familie in Nederland. De voortvluchtige is voor het laatst gezien in Saoedi-Arabië en dan zit ze vast veilig verscholen in een boerka, waardoor ze lastig te herkennen is.