‘Bob Fosko was SP-links met een activistisch hart en tonnen zelfspot’

In een analoog verleden schreef ik muziekrecensies voor BN/De Stem. In 2006 ging ik naar de Mezz in Breda voor een optreden van Bob Fosko met gelegenheidsband ‘Stermuzikanten’. Hoewel het met de Raggende Manne-retoriek niets meer te maken had (‘Waar Fosko ooit zong over poep in je hoofd, krijgt het publiek nu een recept voor gamba’s uit de oven voorgezongen. Inclusief wijnadvies,’ vermeldde de recensie), staat de eigenzinnigheid van dat optreden me nog helder voor de geest. 

Vorige week overleed de zanger, muzikaal satiricus, acteur en activist na een kortstondig carrièreslot als Revu-columnist. Raggende Manne-liedjes ‘Poep in je hoofd’ en ‘Kramp van je kanis’ horen tot mijn vroege muziekherinneringen en waren een soort openbaring: lekker dwars tegen al het goede fatsoen in, in het Nederlands, wel rebels, maar vooral niet boos.

Dat was de kracht van Fosko’s muzikale grap: de clou zat niet in het liedje zelf, maar werd gevormd door belegen brave burgermansen die ik chagrijnig zag worden om zoveel opgewekte muzikale onbeschoftheid. Dezelfde mensen die Doe Maar te vrijzinnig over seks en drugs vonden, werden door de Raggende Manne nog eens verbaal nagetrapt en ik vond het schitterend. Boos! Op een liedje! Hahaha!

Dat juist Fosko een paar jaar later de nihilistische gabbermuziek parodieerde met Hakkûhbar, lag logisch in dezelfde lijn: zelfspot, om een ander mee uit de tent te lokken. Meningen op spotmuziek, zoals Arthur van Amerongen nu zijn columns schrijft – en hoe GeenStijl op zijn beste momenten moet zijn. (Samen met de reaguurders van GeenStijl regelde Revu dat Fosko nog één keer in z’n vaders Opel kon rijden – althans, in hetzelfde model.)

Nou wil ik niet de Jeroen Krabbé uithangen door te pretenderen dat Fosko mijn grote vriend en voorbeeld was, en daarmee zijn dood lekker gratuit op mezelf betrekken. Maar ik moest onverhoopt terugdenken aan die avond in Breda, en besefte dat Fosko niet alleen de Gabbersaurus, maar zelf ook een uitstervend soort was.

Fosko was SP-links met hetzelfde activistische hart waarmee de socialisten van Jan Marijnissen nog overal ‘nee!’ tegen zeiden, dus niet van dat laf-correcte Mediapark-links. Niet zo PvdA-zuur dus ook, maar juist met tonnen zelfspot. Inderdaad: van het soort dat je nauwelijks meer ziet. Iedereen (zeker, ikzelf en soms GS ook) lijkt zichzelf zo verdomde serieus te nemen tegenwoordig. Allemaal poep in ons hoofd – en geen Fosko meer om het er nog uit te raggen.