De Pijp uit!

De geliquideerde crimineel Gwenette Martha groeide er op, net als tientallen jongeren die in de top 600 van veelplegers staan. Een criminele atlas van een wijk waar vaak veel meer gebeurt dan zichtbaar is.

Er staan verhuisdozen in de kamer. Na twintig jaar ga ik weg uit de Amsterdamse wijk De Pijp. Ik werkte als sportjournalist voor Het Parool toen ik er kwam wonen. Ik ging nooit naar een rechtszaak en moest me professioneel interesseren voor middenvelder Lips van WVHEDW en spits Wielkens van het Ajax-zaterdagteam. Ik las Truman Capotes truecrime-klassieker In Cold Blood en droomde ervan ooit een dergelijk boek te kunnen schrijven.

‘Omar el H. zou over een jaar of tien weleens de nieuwe Holleeder kunnen zijn als we nu niet fors ingrijpen’

Veel later kreeg ik interesse in misdaadjournalistiek en ik reisde naar Amerika om rechtszaken van maffiosi met wandelstokken en gehoorapparaten te bekijken. Bij terugkeer schepte ik op over wat ik nu weer had gehoord en ik somde grijnzend hun bijnamen op: Joey The Clown, Vinny Gorgeous, Matty The Horse, Ice Pick Willie, Johnny No Nose etc. Ik kocht kaartjes voor maffiatours in New York en Chicago, vloog een weekendje naar Vegas voor een conferentie met oud-mobsters en hoorde verhalen over Gotti, Capone en Vincent The Chin Gigante. Ik realiseerde me toen nog niet dat de Amerikaanse maffia aan het uitsterven was en dat er in mijn eigen wijk op misdaadgebied veel meer te beleven viel.

Gerard Douplein

De terrassen van De Pilsvogel en Café het Paardje zijn leeg. Toch lijken er nog meer toeristen naar De Pijp te komen dan normaal. Niemand heeft interesse voor de herdenkingssteen die midden op het plein onder de schaduw van een lantaarnpaal ligt. Op de grond staat in koperkleurige letters: ‘anja joos. 43 jr.’

Het gebeurde in oktober 2003. Buurtjunk Anja Joos werd achtervolgd door twee medewerkers die werkten in de Dirk van den Broek op het Marie Heinekenplein. Ze had een blikje bier gejat en ze achtervolgden haar. Op het Gerard Douplein stonden zeven jongens die wel mee wilden helpen. Ze schopten en sloegen haar dood.

De meeste daders kwamen uit de Diamantbuurt, een deel van De Pijp waar de meeste Nederlanders nog nooit van hadden gehoord. Daar zou snel verandering in komen. In 2004 werden de namen Bert en Marja even bekend als Geer en Goor. Bert en Marja hadden veel overlast van hangjongeren op Piaggio-scooters en belden geregeld de politie. In hun auto werd een hakenkruis gekrast en ze werden bedreigd en uitgescholden. Bert en Marja besloten te verhuizen. Dat werd landelijk nieuws en de Diamantbuurt kreeg de reputatie het Amsterdamse The Bronx of South-Central, LA te zijn.

De verontwaardiging over de Diamantbuurt nam toe door de berichtgeving over een jongen genaamd Omar. In 2003 stond hij nog joelend op het Gerard Douplein toen Anja Joos werd afgemaakt. Een paar jaar later was hij de leider van een bende die volgens mijn toenmalige Parool-collega Paul Vugts uit 28 jongeren van meestal Marokkaanse komaf bestond en die ‘de Van Wougroep’ werd genoemd. Omar el H. en zijn vrienden hingen rond bij snackbar Florida in de Van Woustraat. In afgeluisterde gesprekken sprak Omar el H. over overvallen en hij gaf instructies over wat zijn mensen moesten doen. Hij liet zijn jongens inbraken plegen en hij vertelde ze waar ze op hun scootertjes naartoe moesten om pakjes coke af te leveren bij keurige witte mensen. Hun misdaden werden steeds zwaarder. In 2008 sprak de Amsterdamse politie voor het eerst over ‘doorgroeiers’. Omar el H. was daar volgens recherscheurs het voornaamste voorbeeld van. Het leidde tot een omstreden uitspraak van politiecommissaris Leen Schaap. Hij vertelde Paul Vugts: ‘Omar el H. zou over een jaar of tien weleens de nieuwe Holleeder kunnen zijn als we nu niet fors ingrijpen.’

Van der Helstplein

In het midden van het plein staan acht bomen die op heldere dagen de zon tegenhouden. Toeristen gaan naar binnen bij Sir Humus aan de overkant. Gwenette Martha groeide op rond het Van der Helstplein. Hij voetbalde met zijn broertje Giovanni en zijn vrienden Harvey Esajas, Clyde Lewis, Clyde de Jesus, de broers Belserang, Najeb Bouhbouh en Houssine A. op de pleintjes van De Pijp. Ze noemden zich ‘de jongens van Zuid’ en speelden tegen de beste straatvoetballers uit andere Amsterdamse wijken.

Harvey werd jeugdspeler bij Ajax. Gwenette speelde bij Neerlandia. Hij was snel, technisch, en tweebenig. Dankzij Harvey mocht hij mee naar Ajax. Gwenette maakte indruk op de training en mocht vaker komen. Op een dag kwam hij niet meer opdagen. Harvey vroeg waar hij was geweest. Gwenette haalde bankbiljetten uit zijn zak. Hij wilde liever gangster dan Schoenaker of Lerby worden.

Gwenette Martha werd de leider van ‘Groep-Martha’. Dat was eerst leuk en later vooral gevaarlijk. Harvey debuteerde bij Feyenoord en viel één keer in bij AC Milan. Giovanni Martha, Clyde Lewis, Clyde de Jesus, Boneka Belserang, Najeb Bouhbouh en Gwenette Martha werden vermoord.

Van Woustraat

Het café op nummer 2 werd in 2017 geopend en heet Huis van Iemand Anders. Er kunnen tosti’s worden gekocht en biertjes van lokale brouwerijen en je kunt het huren om licht ironische/ quasi-ordinaire feestjes te geven. Tot de lente van 2012 zat hier een shishalounge. De eigenaar noemde het The Shisha Lounge. De Marokkaanse Amsterdammer Rida Bennajem ging er volgens Marijn Schrijver en Wouter Laumans, auteurs van het boek Mocro Maffia, op 12 april naar binnen. Zijn doelwit zat in de lounge-afde-ling op de benedenverdieping tussen vrienden. Redouan Boutaka kwam uit Amsterdam-Oost. Hij werd in verband gebracht met huurmoorden en had als bijnaam ‘Takka’. Hij had machtige vrienden, zoals Gwenette Martha. Hij droeg een kogelvrij vest. Rida vuurde van dichtbij meerdere kogels. Takka was op slag dood. Hij werd 31 jaar.

Van Woustraat

Cafetaria Spies op nummer 177 verkoopt kalfsburgers, patat, mango-smoothies, Harira en shoarma. Tot een paar jaar geleden zat hier Croissanterie Van Wou. In mei 2013 kwam daar een donkere jongen binnen. Aan een tafeltje zat een man met een Arabisch uiterlijk. Hij las de krant en at een broodje.

De donkere jongen droeg een zwartroze Ajaxtrainingspak. Hij sprak met twee jongens van Marokkaanse afkomst. Beiden kwamen uit de nabijgelegen Diamantbuurt en stonden in de Top 600 van veelplegers.

De Arabisch uitziende man deed of hij op zijn telefoon keek en luisterde. De donkere jongen zei: ‘Er is weer nieuws over de Staatsliedenbuurt. Op Crimesite.’ Hij refereerde aan de legendarisch geworden schietpartij uit december 2012 in de Amsterdamse Staatsliedenbuurt waarbij twee doden vielen. Een derde man overleefde door in het water te springen en via een woonboot te ontsnappen. Dat was Benaouf A., de grote vijand van Gwenette Martha. Een jongen in een groen bomberjack vroeg: ‘Zat Martha daarachter?’

Zijn vriend antwoordde:‘Ja, joh, is een lang verhaal, heeft met veel mensen te maken.’

Hij probeerde de situatie bondig uit te leggen en vertelde over een conflict over een partij coke en over de breuk tussen de voormalige boezemvrienden uit De Pijp Gwenette Martha en Houssine A.. Er ontstond een ‘kamp-Gwenette’ en een kamp ‘Benaouf/Houssine’ en Houssines zwager Benaouf zat volgens hem achter de liquidatie van Redouan Boutaka in The Shisha Lounge. Boutaka was namelijk ‘een mannetje van Gwenette’.

De Arabisch uitziende man aan het tafeltje had oordopjes ingedaan en klikte een filmpje aan om te verhullen dat hij meeluisterde. Hij was geen klant, maar een agent. Hij schreef het gesprek uit en de Croissanterie Van Wou-dialogen zouden een belangrijke rol spelen in de eerste Mocro Maffia-rechtszaken.

Lizzy Ansinghstraat

Sporthal De Pijp heet tegenwoordig Sportcentrum De Pijp. Gwenette Martha voetbalde er vroeger vaak. Dat deed hij meestal met zijn toenmalige vriend Houssine A.. Bijna alle jongens met wie Gwenette omging, waren arm en hun vaders hadden ze in de steek gelaten. Houssine was anders. Zijn vader was jongerenwerker in Sporthal De Pijp. Gwenette en Houssine zaten samen in een zaalvoetbalteam en ze verloren bijna nooit.

Houssine kreeg na zijn doorbraak als gangster de ambitie zijn club groot te maken. Volgens de politie haalde hij topspelers met zwart geld. Een van de bestuursleden werd Souhail Laachir. Hij had als bijnaam De Lange en was de accountant van de groep-Houssine/Benaouf. In mei 2013 ging De Lange naar een dancefeest in het Amsterdamse Scheepvaartmuseum. Daar werd hij doodgeschoten. Anass el Ajjoudi, in het criminele circuit bekend als Boeloeloe, nam de taken van De Lange over. Ook hij was een bekende crimineel en ook met hem zou het slecht aflopen.

Met zaalvoetbalclub De Pijp bleef het ook zonder De Lange goed gaan. Houssines club won bijna alles, de tribunes zaten meestal vol. Sporthal De Pijp werd te klein en de thuiswedstrijden werden vanaf 2013 in de Sporthallen Zuid gespeeld. Rechercheurs gingen daar graag naar toe. Ze letten meer op de toeschouwers dan op het technisch knappe spel. Tientallen supporters kwamen uit de Diamantbuurt. Sommige stonden op een dodenlijst. In het bestuur zaten twee broers van Khalid Jaafar uit De Pijp. Jafaar was in 2015 in Panama met Isham B. uit De Pijp. Vanuit een auto werden kogels op ze afgevuurd. Isham B. overleefde de aanslag en herstelde in een Amsterdams ziekenhuis. Hij keerde terug naar De Pijp en zat tijdelijk met krukken op de tribunes van Sporthallen Zuid. Jafaar overleefde de aanslag niet. Hij werd 27 jaar.

Op een krans stond: ‘Moge Allah jou lieve Anass een plek in de El Jennah (het paradijs) schenken.’ De schutter is nooit gevonden

Houssine vluchtte op het hoogtepunt van de Mocro War uit Nederland. Vanuit Marokko kreeg hij goede berichten over zijn club. In 2016 won ZVV ’t Knooppunt, zoals de club inmiddels heette, de beker, het jaar erna werd Houssines club landskampioen. Rechercheurs wisten toen allang dat ’t Knooppunt Houssines ‘speeltje’ was. Er werd een onderzoek gestart. Daar kwam inderdaad uit dat de spelers werden betaald met drugsgeld. Premies konden oplopen tot tienduizenden euro’s.

In juni 2018 verloor ZVV ’t Knooppunt de finale van de play-offs. Een paar weken later royeerde de KNVB Houssines club en de meeste topspelers gingen weg.

Ruysdaelkade

De biefstukken en de hamburgers zijn van hoge kwaliteit in restaurant Cannibale Royale op nummer 149. In dit pand zat ooit Café Jan Steen. Holleeder kwam er graag, net als Mieremet, Sam Klepper, Gwenette Martha en zijn adjudanten uit De Pijp Clyde Lewis en Boneka Belserang. Alleen Holleeder leeft nog. In Café Jan Steen was het elke avond Amsterdams gezellig. Er werden pilsies gedronken, coke gesnoven en jointjes weggepaft en aan het einde van de avond kwamen de hoeren die aan de Ruysdaelkade achter het raam stonden de gezelligheid nog eens verhogen.

Café Jan Steen ging over in Café Jong Zuid. Criminelen bleven er gewoon naartoe gaan en ze bleven het ‘De Steen’ noemen. In de nacht van 11 op 12 augustus 2007 zat de 33-jarige wapenhandelaar Robert Knufman met vrienden aan de bar. Er kwam een jongen met een capuchon binnen. Hij schoot Knufman van dichtbij door zijn hoofd. De schutter vluchtte te voet. Hij is nooit gevonden.

Karel du Jardinstraat

Frank Iesberts was een vriend van Robert Knufman. Hij had als bijnaam ‘Pukkel’ en reed op een zwarte snorfiets met rode schokdempers. Hij woonde al zijn hele leven in De Pijp, was cokeverslaafd en pleegde overvallen en inbraken met bekende criminelen uit de Diamantbuurt. Hij stond in de Top 600 van veelplegers. Volgens de politie was hij een ‘beroepscrimineel’. Zijn advocaat noemde hem ‘een karakteristieke Amsterdammer’.

In 2010 hielp hij mee bij een overval met jongens uit de Diamantbuurt op Albert Heijnmedewerkers die vier koffers met geld bij zich hadden. De opbrengst was 52.000 euro en 346 euro aan waardezegels. Iesberts bewaarde een deel van de buit in zijn huis in de Karel du Jardinstraat. Hij loste schulden af en kocht kleding. De lege koffers stopte hij in een afvalcontainer bij zijn woning in de Du Jardinstraat. Daar werden ze gevonden met Iesberts DNA erop. Hij kreeg vijf jaar gevangenis, maar werd in hoger beroep vrijgesproken. Hij was over de veertig. Toch bleef hij crimineel. Op een dag was Iesberts ineens verdwenen. Hij werd in juni 2013 gevonden bij sportpark Het Loopveld aan de Kalfjeslaan in Amstelveen. De moord is nooit opgelost.

Cornelis Springerstraat

Een vrouw stopt afval in een groene bak. Auto’s staan keurig in vakken geparkeerd. Op 17 januari 2018 liep Anass el Ajjoudi in deze straat. Hij was 29 jaar en werd geboren in de Eerste Jan van der Heijden, een straat in De Pijp die bijna net zo rustig is als de Cornelis Springerstraat. Hij stond bekend als ‘Boeloeloe’ en was betrokken bij zaalvoetbalclub ZVV ’t Knooppunt. Boeloeloe stond lange tijd op een dodenlijst. Rechercheurs postten in 2015 bij waterpijpcafé Fayrouz in Amsterdam-Zuid. Boeloeloe liep naar buiten en stapte op zijn scooter. De agenten zagen een Fiat 500 met gedoofde lichten op hoge snelheid door rood rijden om Boeloeloes scooter bij te houden. Dat was op zijn minst verdacht en hoogstwaarschijnlijk zeer gevaarlijk. De Fiat werd aangehouden. Voorin zaten twee bekenden van de politie. Een van hen had op 17-jarige leeftijd een man doodgeschoten. In de auto werden zwarte regenpakken, zwarte handschoenen en een kentekenplaat gevonden. Dat wees volgens de rechercheurs op een voorbereiding op een liquidatie.

Op 17 januari 2018 stopte er om 19.00 uur een grijs busje in de Cornelis Springerstraat. Er sprong een man uit. Boeloeloe werd met vijf kogels doodgeschoten. Buurtbewoners liepen naar buiten. Boeloeloe lag naast een boom op de stoep. De volgende dag lagen er bloemen en kaarsjes bij de boom waar Boeloeloe was geliquideerd. Op een krans stond: ‘Moge Allah jou lieve Anass een plek in de El Jennah (het paradijs) schenken.’ De schutter is nooit gevonden.

Van Ostadestraat

Er zitten kogelgaten in de ruiten van Café Zuid op nummer 1. Aan de voordeur hangt een briefje dat begint met: ‘Op 2 april 2018 is op last van de Burgemeester Café Zuid aan de Van Ostadestraat 1 in het belang van de Openbare Orde voor onbepaalde tijd gesloten.’ Op een rolluik staat Omerta en Weet wat je doet. De waarschuwing is er een paar dagen eerder met een zwarte viltstift op gezet. Om de boodschap extra urgent te maken werd er een bloembak door het raam gegooid.

De schietpartij vond plaats op zondag 1 april 2018. In Café Zuid stonden of zaten die nacht rond de vijftien mannen en een barvrouw. Twee jongens probeerden lachgas uit, op een beeldscherm was een tekenfilm te zien. Tegen middernacht werd van buiten op het café geschoten. Omwonenden dachten dat het vuurwerk was. Naast de barvrouw spatte een bierglas kapot. Bezoekers zochten dekking achter de bar. Anderen verscholen zich achter de gokkasten. Een jonge man werd in zijn nek geraakt en naar het ziekenhuis gebracht. Een ander raakte lichtgewond. De slachtoffers waren geen bekende criminelen, maar dat waren enkele andere aanwezigen in Café Zuid wel. Een van hen had na de aanslag vanuit de keuken teruggeschoten. Hij was ooit een prominent lid van de Van Wou-groep uit De Pijp en ‘doorgegroeid’ naar zwaardere misdaden. Zijn halfbroer uit De Pijp was in 2015 geliquideerd.

Volgens de politie waren de kogels bedoeld voor Omar E. uit de Diamantbuurt. Hij was net vrijgelaten na een veroordeling voor plofkraken. Precies een jaar eerder werd er al eens een moordaanslag op hem gepleegd in de Carillonstraat in De Pijp. Kogels vlogen in zijn been, maar hij kon toch wegrennen. Omar E. overleefde ook de aanslag op 1 april 2018. Volgens de politie was dat een wonder en de dag erna werd Café Zuid door waarnemend burgemeester Van Aartsen gesloten.

Dusartstraat

Een deel van de Ceintuurbaan is afgezet met linten. Trams en auto’s moeten wachten tot het politieonderzoek is afgerond. Agenten gaan naar binnen bij coffeeshop Today op nummer 14. Daar komen al jaren kleine en grote criminelen, meestal van de groep-Houssine/Benaouf. De Pakistaanse Amsterdammer Saqib was er op 12 juli 2018. De politie had hem al eens gewaarschuwd voor een aanslag. Tot juni 2018 ging hij vaak naar wedstrijden van ZVV ’t Knooppunt. In 2017 verloor zijn club de bekerfinale van het sterke FC Marlène. Tientallen supporters, onder wie Saqib, renden het veld op. Ze jatten de beker en stalen medailles. Saqib joeg op de doelman van Marlène. Hij achterhaalde hem en mishandelde hem.

Het was die twaalfde juli 2018 mooi weer. Op het terras van Café Hermes aan de overkant dronken witte stamgasten vaasjes Amstel. Om tien voor zeven kwam er vanuit de Eerste Jan van der Heijden een witte Volkswagen Caddy aanrijden. Het busje stopte voor Dusartstraat 14. Er stapte een man met een helm uit. Hij opende het vuur op Saqib en andere mensen in Today. De schutter sprong in het busje en ze vluchtten via de Ceintuurbaan.

‘Die jongen lag daar maar in paniek en staarde recht voor zich uit. In het begin was zijn huidskleur nog donker, maar langzaam werd hij lijkbleek’

Een jongen was geraakt in zijn bovenbeen. Een oudere man had een schotwond in zijn arm. Saqib was er slechter aan toe. Hij werd op een brancard getild. In zijn borst zaten meerdere kogels. Een ooggetuige vertelde tegen een verslaggever van Het Parool: ‘Die jongen lag daar maar in paniek en staarde recht voor zich uit. In het begin was zijn huidskleur nog donker, maar uiteindelijk werd hij lijkbleek. Een ambulancebroeder zei: “Dit heeft geen zin.” Toch werd Saqib naar het ziekenhuis gebracht. De dag erna werd Coffeeshop Today door de nieuwe burgemeester Femke Halsema gesloten. Het was haar eerste werkdag.

Albert Cuypstraat

Er staan verhuisdozen in de kamer. Mijn vriendin en ik slepen ze naar beneden. We wachten op de stoep bij café De Nachtzuster op de verhuiswagen. Vroeger werden we nog weleens wakker door de dreunende housebeats bij De Nachtzuster. Het is een nachtcafé en er kwamen vooral studenten en Ajax-hooligans. In april 2012 ging de beruchte Ajax-hooligan Rick Halman eerst naar café Berchem in De Pijp en daarna naar De Nachtzuster. Op de trambaan voor onze deur kreeg hij ruzie met twee Marokkaanse Amsterdammers. Hij pakte zijn pistool en schoot een van hen dood.

Ik breng nog snel wat vuilnis naar de ondergrondse bakken in de Govert Flinckstraat. In 2001 werd oud-profvoetballer Ed Vyent daar neergestoken door twee buurjongens na een ruzie om een parkeerplek. ‘Eddie Love’, zoals hij in De Pijp werd genoemd, sleepte zich naar café Pico in de Ferdinand Bolstraat. Daar stierf hij in de armen van de eigenaar. De Mocro Maffia bestond nog niet en de criminaliteit in mijn wijk leek bedrieglijk onschuldig.

De verhuiswagen is gearriveerd. We laden spullen in. Ik verlaat De Pijp.

Bibliografie

Mocro Maffia, Wouter Laumans en Marijn Schrijver, Uitgeverij Lebowski, 2014

Doorgeschoten, Paul Vugts, Uitgeverij De Kring, 2014

Afrekeningen, Paul Vugts, Uitgeverij De Kring, 2017

Artikel Voetbalclub ’t Knooppunt was een speeltje van criminelen, Paul Vugts en Maarten van Duijn, Het Parool, 7 juli 2018