'Het anti-vaccinisme is een extremistisch geloof'

Beste RIVM,

Excuses dat ik u weer lastig val, het is niet mijn gewoonte in deze column terug te komen op een van mijn vorige schrijfsels. De reden is dat ik me heb vergist. Twee weken geleden richtte ik me tot u uit zorg vanwege het feit dat de anti-vaccinatiebeweging in Nederland aan invloed lijkt te winnen. Ik noemde de aanhangers van die beweging in mijn column gekkies. Dat was een fout. Het zijn geen gekkies, het zijn volslagen idioten.

Toen het aantal reacties op Facebook op mijn column opeens steeg van enkele tientallen tot vele honderden, bleek daar een oproep achter te zitten vanuit de groep Vaccinvrij, die zich tot doel heeft gesteld iedereen die nogmaals uitlegt dat je je kinderen dient te vaccineren, en dat de wetenschap betrouwbaarder is dan het kwakzalver-circuit, te bedelven onder de reacties. Doorgaans eindeloos doorgestuurde, contextloze YouTube-filmpjes, oncontroleerbare Miraculeuze Genezingen zónder reguliere gezondheidszorg dan wel even oncheckbare Wonderbaarlijke Aandoeningen dóór reguliere gezondheidszorg.

Het beeld dat ik had, van op zichzelf best intelligente en welwillende mensen wiens wantrouwen tegen de farmaceutische industrie is doorgeslagen in een achterdocht tegen de gezondheidszorg, bleek veel te welwillend. De anti-vaccinatiebeweging bestaat uit veelal agressieve, deels labiele, rabiate complotdenkers, die iedere kritische wedervraag beantwoorden met een willekeurig citaat uit een verre van wetenschappelijke bron, en die uitblinken in verdachtmakingen.

Toevallig had Daphne Deckers, columniste voor de Vrouw-bijlage van De Telegraaf, vorige week eveneens haar column gewijd aan dit onderwerp. Ik zag de Facebookpagina van het tijdschrift vollopen met dezelfde toon van deels dezelfde mensen. Deckers kreeg zelfs van dezelfde man letterlijk dezelfde vraag: ‘Hoe kwam je op het idee voor deze column?’ Het duurde bij mij even voor ik door had wat de vragensteller bedoelde, tot zijn geestverwanten het wat directer formuleerden: hoeveel had Big Pharma me betaald voor mijn column? Want wie wetenschap prefereert boven bij elkaar geraapte Google-links, die moét wel omgekocht zijn.

De paranoia zit in deze kringen inmiddels zó diep, dat ik mensen zag langskomen die geloven dat de overheid gewoon niet wíl dat we lang leven, en ons daarom via vaccins langzaam vermoordt, en iedereen die ‘kritisch’ is zal opsluiten in kampen. Als je een blik wil krijgen in de volslagen parallelle wereld van fake news, en dan doorgaans ook nog door mensen die best een paar zinnen zonder tikfouten aan elkaar kunnen schrijven, dan volstaan een paar uurtjes in de kringen van Vaccinvrij.

Opeens begrijp je beter hoe extremisten aan de macht kunnen komen; ze hoeven maar in te spelen op de diepe overtuiging van deze mensen dat de wereld een kwaadaardig complot is, en wel tegen henzelf, en dat iedereen die daar anders over denkt of verblind is, of onderdeel van het complot. Probeer daar nog maar eens tegenop te argumenteren.

In een van de vele hoogoplopende discussies op Facebook zag ik een anti-vaccinatie-idioot het zoveelste bewijs van haar ongelijk wegwuiven met het argument ‘unbelievers, daar kan ik niks mee’. Onbewust vatte ze haar beweging samen tot wat het is: een dogmatisch, extremistisch geloof. En zoals bij alle gelovige fundamentalisten helaas geldt ook hier: de rede slaat er op stuk.