'De Anne Frank Stichting en het NIOD misbruiken de naam Anne Frank'

Met nieuwe fotobewerkingstechnieken zijn twee pagina’s uit het dagboek van Anne Frank leesbaar geworden. Het meisje had de bladzijden zorgvuldig afgeplakt omdat er seksmopjes en haar eigen gedachten over seksualiteit in staan. Niet iedereen is blij met de publicatie.

Is het zo wereldberoemde Dagboek van Anne Frank nu ineens een schunnig boekje?

Dat natuurlijk niet, maar nu blijkt dat Anne niet alleen schreef over haar kijk op de oorlog en de gebeurtenissen in het achterhuis, maar dat ze ook schuine moppen tapte, zoals iedere tiener. Het maakt van de hoogbegaafde Anne – meer dan we al wisten – een gewoon meisje, dat bezig was met de ontwikkeling van haar eigen seksualiteit.

Toch even benieuwd: hoe pikant zijn de teksten?

Het zijn keurig verwoorde mopjes en passages over de werking van het menselijk lichaam. Anne schrijft bijvoorbeeld wat er moet gebeuren als twee mensen kinderen willen: ‘Als men wil, gaat de man op de vrouw liggen en doet het m. zaad in de vr. schede, dat gebeurt door rythmische bewegingen.’ Anne liet vaak doorschemeren dat ze graag schrijfster wilde worden.

Anne wilde niet dat iemand de pagina’s zou lezen. Best lullig dat ze nu alsnog de wereld over gaan, toch?

Daarover kun je discussiëren en dat gebeurt nu dus ook. Voorstanders zeggen dat alles rondom het dagboek nieuwswaarde heeft, tegenstanders zeggen dat ze zich wellicht schaamde voor de inhoud en dat de onderzoekers dat hadden moeten respecteren. Youp van ’t Hek brengt het in zijn NRC-column wat minder genuanceerd en noemt de onderzoekers ‘geteisem’. Hij schrijft: ‘Waar halen deze keurige paparazzi het recht vandaan om de pubergeheimen van een vermoord meisje te publiceren? Dat wilde ze toch niet? Blijf er dan af, gajes.’

Wat moeten we weten over Anne Frank?

Zat in de Tweede Wereldoorlog samen met haar ouders, zus en enkele andere Joden ondergedoken in een achterhuis aan de Prinsengracht in Amsterdam. Het gezelschap werd in 1944 verraden en gearresteerd. Anne stierf begin 1945 in concentratiekamp Bergen-Belsen.

Wat vindt Anne Frank van zichzelf?

‘Ik weet dat ik kan schrijven. Of ik werkelijk talent heb, dat valt nog te bezien.’

Wat vinden wij van Anne Frank?

Haar dagboek behoort tot de tien meest verkochte boeken ter wereld. Wij achten haar schrijftalent wel bewezen.

Wat vinden anderen van Anne Frank?

Bas Moll (directeur 6e Montessorischool Anne Frank)

‘Anne heeft op deze school gezeten, toen nog kortweg de 6e Montessorischool. We waren de eerste die haar naam toevoegde aan de schoolnaam. Anne zit in het dna van onze school. Ze heeft hier rondgelopen en ze beschrijft dat ook in haar dagboek. Via het schoolhoofd van toen, mevrouw Kuperus, heb ik gehoord dat ze Anne als leerling zelf in de klas heeft gehad. Ze vond Anne een tikkeltje eigenwijs en ze was dol op toneelspelletjes. Anne was goed in taal, slecht in rekenen. In 1941 werden alle Joodse kinderen van school gestuurd omdat ze niet meer op een openbare school mochten zitten. Anne moest dus ook weg. Navrant is dat mevrouw Kuperus haar nog een jaartje in de zesde klas – tegenwoordig groep 8 – had willen houden, vanwege haar achterstand met rekenen. Anne was dus blijven zitten als ze op school had mogen blijven. Naar de actualiteit kijk ik met frisse tegen- zin. Anne had op de radio gehoord dat mensen vooral hun dagboeken moesten bewaren voor oorlogsdocumentatie en besloot haar dagboek te herschrijven. De nu gepubliceerde pagina’s heeft ze weggelaten, dus ik vind het onethisch dat ze alsnog de wereld in zijn geslingerd. Ik begrijp haar iconische status en de nieuwswaarde, maar de gedachte: had het toch lekker dichtgeplakt gelaten, overheerst. Wat interesseert het mij dat ze een mopje opschreef met een seksuele lading? Boeien!’

Esther Voet (hoofdredacteur Nieuw Israëlietisch Weekblad)

‘Beschamend vind ik het, dat haar diepste privéroerselen op straat zijn gegooid terwijl ze die pagina’s had afgeplakt. We lezen weliswaar iets onschuldigs van een meisje op ontdekkingsreis in de seksualiteit, maar ze heeft met het afplakken duidelijk aangegeven dat ze niet wilde dat iemand het zou terugzien. Seks is nou eenmaal erg kwetsbaar op die leeftijd. Zeker in die tijd. Wat ik de Anne Frank Stichting en het NIOD (Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genoci- destudies, red.) verwijt, is dat elk detail over Anne Frank als wereldnieuws wordt gepresenteerd. Anderen misbruiken haar naam en haar symbolische status ook, bijvoorbeeld in geshopte afbeeldingen met Palestijnse sjaaltjes en met Hitler in bed. In theaterstukken over haar worden er verhaallijnen bij verzonnen om het smeuïg te maken; zo wordt de geschiedenis een tweede keer verkracht. We vergeten weleens dat Anne voor onderduikers in die tijd in een redelijk riante situatie zat. Veel Joodse mensen hadden het stukken slechter op hun onderduikadres, er zijn zelfs verhalen over seksueel misbruik door huiseigenaren. Ik heb dus sowieso moeite met het hele gecreëerde icoon van Anne Frank. Ik begrijp dat zij een symbool is voor de wereld. Maar dat men steeds weer terugkomt op Anne Frank, terwijl er tal van andere verhalen zijn die net zo lezenswaardig zijn maar niet aan bod komen, vind ik jammer.’

Frits Barend (journalist)

‘Anne Frank is net als Johan Cruijff en Rembrandt een gigantisch icoon voor Nederland. Ze heeft ons deelgenoot gemaakt van hoe men in de onderduik leefde. Buitenlandse toeristen die ons land bezoeken, staan twee uur in de rij om het achterhuis te bezoeken. Er zijn zes miljoen Joden omgekomen tijdens de Holocaust, dat zijn bij wijze van spreken zes miljoen Anne Franken. Voor de Joodse mensen staat ze anno 2018 nog steeds symbool voor alle narigheid die onze grootouders, ouders, neven en nichten hebben meegemaakt. Toch denk ik dat ze voor de niet-Joodse wereld belangrijker is dan voor de Joodse wereld. Joodse mensen weten allemaal wel wat zich toen heeft afgespeeld.’