Frits Barend: 'Vier alles in het leven wat er te vieren valt'

Je bent net terug van je reis voor Beter laat dan nooit. Waarom wilde je mee?
‘Er werden mij, naast Zuid-Korea, met Cambodja en Nepal twee landen aangeboden waar ik nog nooit geweest was. Een groot geschenk van de makers en een mooie spiegel die ons allen werd voorgehouden door locals ver weg van hier. Zij lieten ons zien dat je met weinig gelukkig kunt zijn en dat we het in Nederland zo slecht nog niet hebben. Erg indrukwekkend was ons bezoek aan de S-21-gevangenis in Cambodja waar eind jaren zeventig onder dictator Pol Pot mensen zwaar gemarteld werden.’

Kon je dat stukje geschiedenis wel aanzien?
‘Ik heb inmiddels te veel gezien en meegemaakt om op zo’n moment in huilen uit te barsten, maar het deed me wel heel veel. Toch ben ik inmiddels wel wat geharder, omdat ik al eerder van dat soort indrukwekkende plekken heb bezocht. Zoals Auschwitz, bijvoorbeeld. Ook heb ik veel verhalen gehoord over al die mensen aan vooral de vaderskant van mijn familie die zijn uitgemoord door de nazi’s.’

De oorlog kent drie gekke fases: de gebeurtenis zelf, de jaren van herdenking en nu plotseling de Holocaust-ontkenners...
‘Zo plotseling is dat helemaal niet. Ontkenners zijn er al heel lang, maar door die coronawappies – wat vaak dezelfde mensen zijn – krijgen ze nu meer aandacht. Zij trokken tijdens de tijdelijke beperkingen afgelopen jaren de vergelijking met de maatregelen tegen de Joden in de periode 1940-1945. Ronduit schofterig, omdat je die periodes onmogelijk met elkaar kunt vergelijken. Zijn er door deze regering mensen naar concentratiekampen gebracht en vervolgens om het leven gebracht? Wat er tijdens de Tweede Wereldoorlog gebeurde is toch echt van een andere orde. We moeten de Holocaust als ijkpunt in de geschiedenis zien over hoe het niet moet. We mogen het simpelweg niet vergeten en onze kinderen erover blijven onderwijzen.’

Op scholen...
‘Uiteraard, maar er zijn meer mogelijkheden om erbij stil te staan. Gelukkig is er nu een jaarlijkse kinderherdenking in Madurodam, iets waar we gek genoeg hard voor hebben moeten vechten. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei wilde die herdenking aanvankelijk niet officieel erkennen, maar ging uiteindelijk toch overstag. Ik heb er een lezing gehouden en elk kwartier vroeg ik de kinderen, tussen de 10 en 12 jaar oud, of ze het nog begrepen en nog interessant vonden. “Ja, meneer, ja.” Ze luisterden ruim een uur lang stuk voor stuk ademloos en stelden zinnige vragen.’

‘Mijn moeder benadrukte dat ik alles wat er te vieren viel in het leven moest vieren. Omdat ik dat kan en zij dat jarenlang niet heeft kunnen doen’

Waarom is het belangrijk nieuwe generaties hiermee kennis te laten maken?
‘Zodat ook zij weten dat je nooit iemand moet uitsluiten om wie of wat hij of zij is. Ik vroeg alle kinderen met een bril om op te staan. Van de zeshonderd stonden er vijftig op. “Nou,” zei ik, “het zou zomaar kunnen zijn dat er op een dag een leider opstaat die vindt dat alle kinderen met een bril ons in de weg zitten en daarom vermoord moeten worden. Hoe zou je dat vinden? Precies zo ging het tachtig jaar geleden met de Joden. Zij hadden niets misdaan, maar werden zonder pardon uit de weg geruimd.” Zo probeer ik het beeldend voor hen te maken. Het verhaal van de oorlog en de gruwelijkheden die daarin hebben plaatsgevonden moet je blijven overdragen.’

Je eigen moeder sprak er weinig over.
‘Ik heb als jongetje wel degelijk gevraagd waarom ik geen oma en opa had en wat er achter de plotselinge emigratie van een aantal ooms en tantes naar Amerika zat, maar daar wilde ze ons als kinderen niet te veel mee belasten. Uit gezinnen waar de oorlog dagelijks besproken werd, zijn kinderen gekomen die het daardoor waanzinnig zwaar hebben gehad. Bij ons niet. Mijn moeder benadrukte bijvoorbeeld dat ik alles wat er te vieren viel in het leven moest vieren. Omdat ik dat kan en zij dat jarenlang niet heeft kunnen doen. Meer zei ze er niet over.’

Benieuwd naar de rest van het interview? Je leest 't in de nieuwste Revu. Vanaf vandaag verkrijgbaar!