‘Geluid is mijn vijand geworden’

Sindsdien kijkt Patrick Kicken (45) anders naar het radiowereldje en zijn eigen leven. Dankzij John de Mol. ‘John heeft me in de liefdevolle armen van de wereld van de podcasts gedreven. Ik zou voor geen goud nog voor hem willen werken.’

Voor dit interview wilde je per se bij jou thuis afspreken. Vanwege chronische lichamelijke gebreken, of, zoals jij dat noemt ‘een kwaaltje’. Zullen we dat gelijk afhandelen? Hebben we het ongemakkelijke deel van dit vraaggesprek alvast gehad.

‘Dat heeft inderdaad alles te maken met een kwaaltje dat ik aan al dat radio- en dj-werk heb overgehouden: hyperacusis. Simpel gezegd: overgevoeligheid voor geluid. Als je met mij in gesprek gaat in een restaurant of koffietent, dan ben ik constant afgeleid. Mijn brein pikt al het geluid in de buurt op alsof het allemaal even belangrijk is. Het filter is eraf. Om die reden heb ik ook oordoppen aan mijn sleutelbos hangen. Geluid is dus nu mijn vijand geworden. Overigens koester ik ook nog een andere dj-kwaal: tinnitus, ofwel last van chronisch oorsuizen. Schijn ik ook nooit meer vanaf te komen.’

En dan sta je ook nog te boek als die bekende voormalige dj, die in 2011 een burn-out opliep en in 2015 de landelijke radio de rug toekeerde. Verwijt je jezelf achteraf ook iets? Dat je bijvoorbeeld slecht naar je lichaam hebt geluisterd?

‘Wat heeft dat nou voor zin? Ik stond toen totaal anders in het leven. Ik wilde mezelf voortdurend bewijzen en zolang ik vol gas kon blijven geven, maakte ik me nergens druk over. Ik leefde als een straaljager. Ik heb veertig jaar in twintig jaar gestopt. Ochtendshows, avondshows, een programmaatje in de middag doen. Ik zei zelden ergens nee tegen. Mijn leven was één grote rollercoaster. Achteraf bezien was die burn-out ook een wake-upcall, dat je de dingen anders moet gaan zien of organiseren in je leven. Dat je moet ophouden met alleen maar bezig zijn met uiterlijk vertoon, luistercijfers, virals scoren en dat je ook moet ophouden met voortdurend vragen wat anderen van je vinden.’

Je bent wel gaan graven in je eigen verleden, tot je jeugd aan toe. Hiervan wat wijzer geworden?

‘Ik ben erachter gekomen waar die tomeloze en uiteindelijk zelfdestructieve geldingsdrang vandaan komt. Het begint met een negatief zelfbeeld. Dat zorgt ervoor dat je op zoek gaat naar erkenning. Maar dat brandt je op. Je kunt niet dag in, dag uit aanstaan. De oorzaak ligt in mijn jeugd. Ik moest en zou overal de beste in zijn. Dat begon al op de basisschool. Dat komt ook doordat in ons onderwijssysteem alles draait om cijfers en prestaties. Als je een negatief zelfbeeld hebt is meer, meer, meer nóg niet genoeg. Je kunt aan de lopende band waardering oogsten, maar als er iets onder zit wat fout is, ben je alleen maar een bodemloze put aan het volgooien. Ik ben met coaches gaan praten en die gesprekken heb ik opgenomen. Leven Zonder Stress, heette de eerste interviewpodcast. Ik dacht toen: dan hebben andere mensen er ook nog wat aan. Dat bleek een helder moment te zijn. Een nieuwe wereld ging voor me open.’

Weet je waarom ik ooit voor de radio wilde werken? Chicks. Ik had geen flauw idee hoe ik een vriendinnetje kon regelen

Op je vijftiende begon je radiocarrière bij lokale stations, zes jaar later belandde je bij de TROS op 3FM, om vervolgens op je 29ste een lucratieve transfer te maken naar het commerciële Veronica en in 2005 jaar ontving je de vakprijs van populairste radiodj van Nederland. Hoe valt dat te rijmen met je negatieve zelfbeeld?

‘Zal ik jou dan eens een onder dj’s goed bewaard geheim verklappen? Weet je waarom ik ooit voor de radio wilde werken?’

Vertel...

‘Dat kwam voort uit puur compensatiegedrag: ik was als puber enorm onzeker, voelde me een nerd en dan was ik ook nog iemand die onder de pukkels zat. Ondertussen zat ik opgescheept met een frustratie waar ik maar geen vat op kon krijgen: chicks. Ik had geen flauw idee hoe ik een vriendinnetje kon regelen. Ik durfde niet eens een leuke meid aan te kijken. Maar toen zag ik mijn broer bezig die bij de radio werkte. En daar legde hij heel makkelijk de leukste contacten met allerlei chicks. En toen dacht ik: verdomme, dat wil ik ook.’

En toen kwam, zag en overwon Patrick Kicken Hilversum en de rest van radioland?

‘Ja, vanaf dat moment was het gas erop en gaan. Wist je trouwens dat dit ook hét verhaal is achter Giel Beelen? Want je denkt toch niet dat een mooie meid ook maar even naar hem had omgekeken als hij geen bekende radio-dj was? Dat geldt voor veel meer dj’s. Iedere radio-dj heeft van oudsher een negatief zelfbeeld, durf ik zelfs te beweren. En hoe compenseren ze dat? Door te durven en omdat ze doorhebben dat ze via de radio wel chicks kunnen regelen. Deze compensatiedrang zie je ook terug bij veel cabaretiers. Die moeten het evenmin van hun looks hebben.’

En nu wil de ironie dat je podcast pratenoverbewustzijn.nl, die je samen met filosoof en cabaretier Paul Smit bestiert, inmiddels is uitgegroeid tot hét online podium met dialogen van twee heren die er naar eigen zeggen ‘zeker op liefdesgebied weinig van bakken’. En dat voor algauw 50.000 luisteraars per maand, en al tien jaar lang. Reden voor een feestje?

‘Reken maar. Zaterdag 7 september vieren Paul en ik dit 10-jarige bestaan met tweehonderd diehard fans in een theater in Haastrecht. Kijken we enorm naar uit. We hebben een hele community opgebouwd rond onze podcast, die niet alleen gaat over filosofische inzichten, maar ook over onze levens, ups en downs. In het hele podcastwereldje gaat het er ook sympathiek aan toe. Het is een beetje zoals het piratenwereldje vroeger. Iedereen kent iedereen, je zit in hetzelfde wereldje en we zijn ervan overtuigd dat radio zijn langste tijd heeft gehad.’

Kan je van dit piratenbestaan leven?

‘Je wilt dus weten wat het verdienmodel is van mijn podcasts? Dan zeg ik: je krijgt er een hoop vrienden en leuke connecties bij en met de interviews kom je op plekken waar je anders nooit zou komen. Dat is dus hét verdienmodel. Maar als je het echt wilt weten: ik schrijf al jaren zwarte cijfers met m’n podcasts. Met dank vooral aan een trouwe, stille sponsor. Daarnaast heb ik altijd wel geweten dat de dag zou komen dat Hilversum mij niet meer zou pruimen, en vice versa. Daarom heb ik ook in de loop der jaren wat centjes opzijgezet. Dus ik kan sowieso wel even vooruit.’

Dat laat onverlet dat je ooit een van de grootste radiotalenten van Hilversum was. En nu zit je op je zolderkamertje in Vinkeveen uitzendingen in elkaar te knutselen voor je podcasts, en voor twee uurtjes in de week voor het regionale commerciële station Wild FM Hitradio. Terwijl je met jouw kwaliteiten net zo goed nu geramd had kunnen zitten op bijvoorbeeld NPO Radio 2 of een andere landelijke zender van formaat. Schiet dat weleens door je hoofd?

‘Welnee. Waarom zou je zowat je hele leven qua werk hetzelfde doen? Dat heeft al gauw iets triests. Net zoals ik het sneu vind dat iemand als Rick van Velthuysen in het holst van de nacht bij Powned op Radio 2 zit. Die vent is 57! Hij kan toch wel iets meer dan alleen radio maken? En had die gast allang geen plaats moeten maken voor een jong talent? Begrijp me goed: ik kijk niet om in verbittering of zo. Ik ben blij dat ik nog de gekke en goede radioperiode heb meegemaakt, de tijden waarin er nog een fatsoenlijk programmabudget was en je als radiomaker heel veel creatieve vrijheid kreeg. Maar landelijk bereik genereren kan me nu echt gestolen worden. Ik ontleen veel meer voldoening aan de bedankjes en feedback van mijn podcastluisteraars die na elke uitzending weer binnendruppelen. Mijn jasje als lekker rellende en luid aanwezige radio-dj heb ik allang uitgedaan. Dat ontregelen dat ik vroeger op de radio deed, doe ik nu met interviewen, columns schrijven en podcasts maken. Die combinatie bevalt goed. Hier zit dus een gelukkige veertigplusser voor je.’

Je ziet miljardair en mediatycoon John de Mol – inmiddels marktleider met zijn Talpa-stations Radio 10, Radio 538, Radio Veronica en Sky Radio – als kwade genius van het veranderde en verder gecommercialiseerde radiolandschap. Maar ergens ben je hem toch ook dankbaar?

‘John de Mol is de schuld van mijn vaarwel bij de radio. Hij heeft me in de liefdevolle armen van de wereld van podcasts gedreven. Ik zou voor geen goud nog voor hem willen werken, al is het alleen maar omdat ik dan in no time wederom tegen een burn-out zou aanlopen. Dat geldt ook min of meer voor Jurre Bosman, hoofd van de NPO Radio. Die man heeft eveneens voor een kaalslag helpen zorgen van het Nederlandse medialandschap. Maar John spant de kroon. Met lage salarissen tenzij je een goed scorende tv- of radioster bent, een angstcultuur op de werkvloer, zijn voortdurende bemoeizucht tot in de details plus weinig ruimte voor creatieve vrijheid. Presentatoren en dj’s zijn uitvoerders van de plannen van één man. John de Mol wikt en beschikt. En dan ook nog oude tv-meuk van stal halen en op zijn SBS6 wegzetten, zoals Lingo en Man Bijt Hond. Wat een creatieve armoede.’

De radio-dj van nu mag tussen de reclames door de clown uithangen, en dat is het dan. Kijk maar naar Gerard Ekdom op Radio 10

Je kritiek richting John de Mol en Jurre Bosman kan worden gepareerd met: ach, die Kicken is een rancuneus mannetje. Hij doet nu zuur omdat hij thuiszit, maar toen hij in Hilversum werkte, had hij helemaal niet zo’n grote muil.

‘Ik koester juist nul rancune richting Hilversum. Bovendien: als ik destijds gewoon netjes mijn mond had gehouden, dan was ik allang weer aan de bak gekomen bij een grote radiozender. Maar ik ben nu eenmaal geen allemansvriend, zoals Wouter van der Goes.’

Wat heb je tegen NPO Radio 2-dj Wouter van der Goes?

‘Helemaal niks. Maar hij vertegenwoordigt wel de huidige groep van radio-dj’s: met alle winden meewaaien en op die manier hopen tot ver in de zestig een baantje bij de radio te houden. Ik zou dat absoluut niet kunnen en doodongelukkig worden. Ik ben nu eenmaal ernstig antiautoritair. Maar knap als je op die manier vrolijk door het leven gaat zoals Wouter dat doet. Hilversum kan ook niet zonder zulke corporate survivors. Goed dan, er zijn ook nog oude rebellen actief als Ruud de Wild, Rob Stenders en Giel Beelen. Maar die worden alleen getolereerd zolang ze nog redelijk succesvol zijn.’

Dit zal Van der Goes je niet in dank afnemen.

‘Ik ben heel goed met Wouter. Ik heb laatst nog bij hem gegeten, was heel gezellig. Maar wat me wel opvalt: sinds ik regelmatig columns schrijf over Hilversum en daarin mijn ongezouten mening spui over bepaalde radiozenders, of bijvoorbeeld over de lange arm van John de Mol of die van Jurre Bosman, word ik met de regelmaat van de klok benaderd door oud-collega’s met het verzoek om binnenkort gezellig bij te praten. Altijd leuk die belangstelling, maar misschien klampen ze me ook aan omdat ze nieuwsgierig zijn op welke nieuwe mikpunten in Hilversum ik mijn pijlen ga richten? Of misschien omdat ze een beetje angstig zijn voor mijn columns en zo alvast aan wat damage control proberen te doen? Snap ik ook ergens wel. Ik ben immers iemand die van binnen de keuken in Hilversum heeft gezien en heel goed weet hoe het er echt aan toegaat.’

Zie je jezelf ook als een soort hofnar die de spot drijft met alle pracht en praal om hem heen en tegelijk een serieuze boodschap kwijt wil?

‘Als mensen mij zien als een soort Tijl Uilenspiegel van Hilversum, dan vat ik dat op als een mooi compliment. Er lopen al veel te veel meelopers in Den Haag en in Hilversum. Voornamelijk allemaal lieden die bang zijn voor hun baantje en daarom maar even wegkijken.’

Zit het dan niet geregeld tegen als hofnar?

‘Nou, ik moet soms wel even de tijd nemen om het vertrouwen te winnen bij podcastgasten in spe. Die personen moeten even doorkrijgen dat er achter Patrick Kicken meer schuilt dan die dwarse radio-dj van weleer die graag de boel op stelten zet met lollige rubrieken als Het kontje van de dag. Dat die Kicken ook nog bloedserieus kan zijn. Op die manier heb ik bijvoorbeeld Kim Holland zover gekregen om een paar uur lang naast mij hier op het knusse bankje te zitten en met mij een podcast op te nemen. Is uiteindelijk een mooi en memorabel interview geworden.’

Ondertussen blijft het aantal betalende Spotify-luisteraars keihard groeien, terwijl lineair luisteren naar muziekzenders steeds minder relevant lijkt te worden. De radio-dj van weleer sterft dus uit?

‘Absoluut. Jongens als Jeroen van Inkel en Ruud de Wild behoren tot de laatste der Mohikanen. De radio-dj is verworden tot een FM-entertainer. De radio-dj van nu is vaak een semi-BN’er die tussen de reclames en de aan hem van bovenaf opgelegde muzieknummers door even de clown mag uithangen, en dat is het dan. Kijk maar naar Gerard Ekdom op Radio 10. Alhoewel, hij is onderhand de status van radio-dj ontgroeid. Die jongen kickt erop om een BN’er te zijn en in de bladen te staan.’

Over clowns gesproken: Coen en Sander in de middag bij Radio 538 trek je wel?

‘Hou op zeg, dat is veredelde kinderradio. Met elke keer die kinderachtige, zelfgemaakte liedjes. Bijna altijd flauw en slordig in elkaar geflanst. Ik hou wel van radio waarover een beetje is nagedacht en ik heb niet de indruk dat Coen en Sander dat doen.’

Een jaar geleden was Edwin Evers nog de koning van de ochtendradio. Is hij niet te vroeg gestopt?

‘Evers is in elk geval niet in zijn nadagen gestopt. Dan is het in stijl afscheid nemen. Ik durf wel te beweren dat hij eind vorig jaar ook met Evers Staat Op is gestopt omdat hij de toenemende bemoeienis van John de Mol aardig zat begon te worden. John belde hem geregeld voor allerlei wissewasjes, weet ik uit goede bron. Bijvoorbeeld als een gedraaide plaat hem niet aanstond omdat ie niet in de doelgroep viel, en daarmee ook niet naar de wens was van de adverteerders.’

NPO 3FM blijft het grootste zorgenkindje in radioland. Wat zou de zender volgens jou anders moeten doen om niet verder weg te kwijnen? Of is 3FM niet meer te redden?

‘Het komt nooit meer goed met 3FM. Het is destijds keihard geslachtofferd ten faveure van Radio 2, en daar plukken ze nu de wrange vruchten van. De jonge 3FM-dj’s worden ook nauwelijks begeleid, ze worden in het diepe gegooid en dan moeten ze zelf maar leren zwemmen. Je moet die jonge gasten juist stevig aanpakken, en dan bij voorkeur door iemand voor wie ze respect hebben en die ruimschoots zijn sporen heeft verdiend als radio-dj. Bijvoorbeeld Giel Beelen, Ruud de Wild of Rob Stenders. Maar dat is nu allemaal te laat. Maak van 3FM maar een soort podcastplatform waarop de jeugd van tegenwoordig zich lekker kan uitleven, met prikkelende en onderscheidende nicheprogramma’s. En geef NPO Radio 5 overdag de frequenties van 3FM. Daarmee help je ook Radio 5, dat zich steeds sterker profileert.’

En welke toekomstverwachtingen kunnen we achter jouw naam noteren? Misschien als oud-lijstduwer van de Ondernemerspartij van Hero Brinkman nog nieuwe politieke aspiraties?

‘Nee, de politiek is niks voor mij. Ik heb ook nooit serieuze politieke ambities gehad, al stond ik destijds wel sympathiek tegenover de meeste ideeën van die partij van Hero Brinkman.’

Staat er nog op iets je bucketlist?

‘Daar doe ik niet aan. Nou ja, ik zou nog wel een documentairereeks willen maken over honderd jaar radio, of marathoninterviews willen verzorgen met de paradijsvogels van deze wereld. Gewone mensen met curieuze interesses of met bizarre hobby’s. En dan niet even snel wat gekke quotejes scoren zoals dat bij Man Bijt Hond gebeurt, maar die mensen langdurig aan het woord laten en ze een volwaardig en eerlijk podium geven. Verder zou ik geen nee zeggen tegen een vaste column op de radio, mits ik daar dan wel volledige vrijheid in heb.’

Gaat Hilversum je ooit nog als gastheer in een radiostudio terugzien en -horen?

‘No way. Tenzij ik een creatief carte blanche krijg, dus dat ik helemaal mijn gang kan gaan in een studio zonder dat er van die marketingkutjes binnenkomen met de mededeling dat ze de studio nodig hebben om een of ander lullig promotiefilmpje op te nemen voor social media of voor de bedrijfsapp. Klinkt dat erg compromisloos? Joh, ik heb de afgelopen twintig jaar al veel te veel moeten slikken en stikken van Hilversum... Mag ik dan nu eindelijk even aan mezelf denken?’ 

NIEUWE REVU ­ONTMOET PATRICK ­KICKEN

Wanneer? Op een woensdagmiddag in augustus. Waar? Bij hem thuis in Vinkeveen. Op zolder. Waarom? De dwarse radio-dj in ruste mag dan Hilversum missen als kiespijn en een tweede jeugd zijn begonnen met z’n podcasts levenzonderstress.nl en pratenoverbewustzijn.nl, als plaaggeest van het radiowereldje laat hij zich nog steeds regelmatig gelden. Genoeg reden om eens goed bij te praten. Verder nog wat? De muur tegenover de toiletpot in huize Kicken is volgehangen met keurig geplastificeerde knipsels over hem uit Nieuwe Revu, Panorama en Autovisie. Werkt lekker ontnuchterend voor mij, bekent Kicken. Allemaal oude shit.