'Waarom veroordelen Verhofstadt en Van Baalen het geweld in Spanje niet?'

Het Spaanse constitutionele hof had het referendum van de Catalanen reeds illegaal verklaard, waarmee ook de uitslag – ongeacht de uitkomst – meteen weer de prullenbak in kon, maar toch meenden drommen politieagenten hardhandig in te moeten grijpen. We zagen beelden van mensen die voor stemhokken werden weg geknuppeld. Door allerlei opstootjes vielen er honderden gewonden – louter omdat ze hun stem wilden laten horen.

Over de rechtsgeldigheid van het referendum en de vermeende achterstelling van Catalonië? moeten de deskundigen zich nog eens buigen. Wat wel opvalt, is dat de Europese Unie, in het leven geroepen voor de eenheid op het continent, op een akelige wijze oorverdovend stil is. Dat is vooral bijzonder omdat we nog niet zo heel lang geleden Guy Verhofstadt, Hans van Baalen en andere liberale afgevaardigden uit het EU-parlement samen op het Maidanplein in Oekraïne zagen staan, waar ze tegenstanders van de regering een hart onder de riem staken. Daar werd geweld van de autoriteiten streng veroordeeld, het zou in strijd zijn met alle Europese waarden en wie die mening niet deelde, moest bij zichzelf te rade gaan.

Het zijn dit soort incidenten, voortkomend uit langlopende conflicten, die ervoor zorgen dat het nationalisme in verscheidene landen opborrelt. De Catalanen hebben zich sowieso nooit echt verwant met de regering in Madrid gevoeld, maar nu die laatste partij kritiekloos tekeer mag gaan, zonder een scherpe veroordeling van bondgenoten, wordt het anti-establishment gevoel alleen maar gevoed. Als het Catalaanse volk zegt dat het zich verweesd voelt, heeft het gewoon een punt, want nu lijkt het of hun referendum domweg niet bestaat.

Wat dat betreft is er een opmerkelijke parallel te bespeuren met de Koerden in het noorden van Irak, die daar ook een referendum organiseerden teneinde een soevereine staat te creëren. In de strijd tegen IS werden veel van deze mensen bejubeld en zelfs bewapend door het Westen, maar nu daar een beloning voor wordt gevraagd, dreigen voormalige bondgenoten met militaire sancties. Ook in deze kwestie wordt de kiem gelegd voor een ongezonde variant van het nationalisme. Er zijn veel Koerdische bewegingen die geweld niet schuwen en zich ook deze keer niet onbetuigd zullen laten. Dat is natuurlijk niet allemaal de schuld van de Europese Unie. Veel volkeren hadden al onenigheden met elkaar voor de statenbond goed en wel bestond. Maar de Europese samenwerking behelst wel dat voortslepende ruzies voorgoed worden opgelost, of anders dat ze niet opnieuw kunnen escaleren, met doden en gewonden tot gevolg.

Als de Europese Unie als autoriteit aan geloofwaardigheid wil winnen, dient ze tijdens conflicten zoals we in Spanje zagen veel daadkrachtiger op te treden. Het ongemak van verschillende lidstaten duidt erop dat de EU dit soort zaken nog steeds als een interne kwestie beoordeelt, iets waarmee het zich niet mee wil bemoeien. Vreemd genoeg was de houding in Oekraïne anders. Dit soort tegenstrijdigheden zorgt voor argwaan. In elk geval zullen veel criticasters van de EU gesterkt worden in het idee dat ze in Brussel nog een lange weg hebben te gaan voor ze ook echt serieus genomen kunnen worden.