Neerlands Hoop: Yorick Bruins

Deze week: oprichter van koffie-startup Wakuli, Yorick Bruins (29).

Wat is je beste beslissing van de laatste twaalf maanden?

‘Om Wakuli onder te brengen bij Amsterdam Roasters, een collectief waar diverse start-ups in de duurzame koffiesector – van importeurs tot branders – onder één dak zitten. Dat heeft ons al heel veel opgeleverd. De oprichter ervan, Arnoud Aalbersberg, is inmiddels investeerder geworden bij ons en werpt zich ook op als een soort mentor. Daarnaast kunnen we veel gebruikmaken van de kennis en faciliteiten die hier in het pand aanwezig zijn, zoals de koffiebranderij.’

Wat maakt Wakuli anders dan andere koffiemerken?

‘We willen de koffieboeren en de koffiedrinker in een zo kort mogelijke keten met elkaar verbinden. We werken samen met coöperaties van kleinschalige boeren om hun koffie – zonder gebruik te maken van grote handelshuizen en retailers – vers gebrand bij de consument door de brievenbus te krijgen. Daarmee lossen we twee problemen op. Ten eerste: er zijn 25 miljoen kleinschalige koffieboeren die bijna niks verdienen, omdat de mondiale sector wordt beheerd door een handjevol grote handelaren die de helft van de markt in handen hebben. Dat gaat over veel geld: koffie is na ruwe olie het meest verhandelde product ter wereld en goed voor zo’n 200 miljard dollar per jaar. Ten tweede: de consument komt maar moeilijk aan betaalbare koffie van hoge kwaliteit. In tal van productgroepen zijn we qua smaak geëvolueerd, maar we drinken nog steeds met z’n allen dezelfde koffie die onze overgrootouders ook dronken. Die koffie is te donker gebrand, laag van kwaliteit en de koffieboer krijgt er te weinig voor betaald. We willen af van het idee dat koffie de motorolie van de maatschappij is: dat je zonder niet naar je werk kan en dat je daarom maar gore koffie drinkt.’

We willen af van het idee dat koffie de motorolie van de maatschappij is

Om inzichtelijk te krijgen hoe grote bedrijven de koffiemarkt domineren: wat voor reis leggen koffiebonen af van het moment dat de boer in Afrika ze van het land haalt tot het welbekende pak koffie in de supermarkt ligt?

‘Laten we zeggen dat een kleine koffieboer een hectare grond heeft met vijf- tot zeshonderd koffiestruiken. Als hij de bessen heeft geplukt, probeert hij ze direct te verkopen aan een lokale handelaar, want de boer heeft cash nodig, maar heeft niet de middelen om de bessen zelf te verwerken. De lokale handelaar gaat vervolgens naar de grootste stad in de regio en verkoopt de partij weer door aan een trader. Die brengt de oogst meestal naar de veiling. Op dat moment is al niet meer duidelijk waar de koffie vandaan komt, wie het heeft verbouwd en wat eraan is verdiend. Op die veiling wordt de koffie opgekocht door internationale handelshuizen, dat opvallend genoeg bijna altijd Duitse of Zwitserse bedrijven zijn. Zij verkopen het tot slot door aan een multinational, die de koffie branden – heel kort en op hoge temperatuur, want dat is het goedkoopst – en verwerken tot de pakken koffie die in jouw supermarkt liggen. Al die tussenschakels gooien natuurlijk iets bovenop de prijs want ze willen eraan verdienen, en de boer trekt eigenlijk altijd aan het kortste eind. Als een koffiemultinational zegt dat ze een topjaar hebben gedraaid ‘omdat de grondstofprijzen zo laag zijn’, dan hebben ze het dus over die 25 miljoen kleine boeren die moeten leven van een dollar per dag.’

Hoe is Wakuli begonnen?

‘Na mijn studie ging ik in 2015 werken als landbouwconsultant voor boerencoöperaties, eerst in Oost-Afrika en later in Zuid-Azië. Daar zag ik hoe de koffieboeren worden uitgeknepen door de grote spelers omdat ze zelf geen directe toegang tot de markt hebben. Ik ben Wakuli gestart met Lukas Grosfeld, een studievriend die als venture builder diverse start-ups bouwde. Met mijn netwerk en zijn online skills zijn we tot deze oplossing gekomen: de koffiebonen rechtstreeks bij de boeren vandaan halen, ze hier in Nederland laten branden en vervolgens de koffie online verkopen en in abonnementsvorm aan de consument leveren. We hebben nu bijna zesduizend abonnees en hopen dat de teller eind dit jaar op vijftienduizend staat.’

Wat merken jullie van de coronacrisis?

‘Omdat iedereen zoveel mogelijk thuis moet werken, zien we dat er per huishouden meer koffie wordt gedronken. Maar we merken ook duidelijk de negatieve gevolgen. Social distancing is een luxe van de westerse wereld. Voor koffieboeren die in korte tijd met meerdere mensen de oogst moeten plukken, is anderhalve meter afstand houden ondoenlijk. Ook loopt de export fikse vertragingen op. Onze koffie uit Colombia is eindelijk onderweg, maar wel een maand te laat. In Mexico zijn de exportkantoren dicht. In Afrika begint de oogst in de zomer, we moeten nog zien wat daar de gevolgen zijn.’

Met hoeveel koffieboeren werken jullie inmiddels samen?

Met 2500 boeren, waarvan we van zo’n 1500 boeren het grootste gedeelte van hun oogst afnemen. Momenteel komt er maandelijks een container koffiebonen voor ons binnen in de haven van Rotterdam of Hamburg, dan heb je het over ongeveer vierduizend kilo. Omdat ik zelf dus een aantal jaar heb gewoond en gewerkt in Oost-Afrika komen daar de meeste van onze leveranciers vandaan, maar inmiddels hebben we ook goede relaties opgebouwd in Azië en Latijns-Amerika. Als een koffieboer zijn oogst verkoopt aan een lokale handelaar, zal hij grofweg rond de 1,20 euro per kilo krijgen. Wij betalen de koffieboeren tussen de 3,10 en 5,80 euro, een enorm verschil. Maar omdat wij alle tussenschakels eruit hebben gehaald, kunnen wij onze koffie nog steeds aanbieden voor een vergelijkbare prijs als het topsegment koffie in de supermarkt. Bovendien weet je precies welke boer het heeft geteeld. Gelukkig willen consumenten meer en meer weten waar hun voedsel vandaan komt en of dat op een beetje fatsoenlijke manier is geproduceerd. Natuurlijk moet elk bedrijf gewoon winst maken, de vraag is alleen hoe.’ 

Studie

Yorick haalt zijn master Voedselbeleid in Londen en gaat daarna aan de slag als landbouwconsultant voor koffieboeren in Afrika.

Bodemprijs

Daar ziet hij hoe de boeren hun oogst voor een appel en een ei moeten verkopen en amper rond kunnen komen.

Wakuli

Met een studievriend begint hij in 2019 Wakuli, dat koffie rechtstreeks van de boer aan de Nederlandse koffieleut levert.