Neerlands Hoop: rechtsfilosoof Bastiaan Rijpkema

Nieuwe Revu portretteert de leiders van een nieuwe generatie. Zij helpen Nederland vooruit door de juiste vragen te stellen of door zelf de antwoorden te geven. Deze week: rechtsfilosoof Bastiaan Rijpkema (29).

Weerbare Democratie is uitgeroepen tot het beste politieke boek van 2016 en maakt nog steeds de tongen los. Voor de politiekfilosofische leek: wat is een weerbare democratie?

‘Democratie is een vrije strijd van ideeën. Iedereen mag eraan meedoen en krijgt gelijke rechten om elkaar in de democratische arena te bestrijden. Prachtig, maar daarmee zet je de achterdeur voor vijanden van de democratie wagenwijd open. Want stel nu dat er een partij opstaat die zegt: oké, wij spelen het spel mee. Maar als wij winnen, schaffen wij de spelregels af. Heeft een democratie dan het recht op zelfverdediging? De eerste ideeën daarover ontstonden niet toevallig in de jaren 30, toen Hitler de democratie misbruikte om in Duitsland aan de macht te komen.’

En jouw antwoord op die paradox?

‘Ja, dat recht moet er zijn. Maar het verbieden van een politieke partij is een heftig middel. En hoe bepaal je binnen een democratie wat antidemocratisch is? Om dat politiek-filosofisch te rechtvaardigen, heb je een goed doortimmerd verhaal nodig. En dat was er in mijn ogen nog niet. De echte essentie van democratie is de mogelijkheid dat je een genomen besluit altijd kunt terugdraaien. In mijn proefschrift betoog ik dat op zijn minst een drietal concrete principes gewaarborgd moet zijn om dat zelfcorrigerend vermogen te beschermen. Die principes zijn het houden van periodieke verkiezingen, het naast je dulden van andere partijen en vrije meningsuiting. Een partij die zich daartegen verzet, kan uiteindelijk worden verboden.’

Lees het hele interview met Bastiaan Rijpkema op Blendle.