Viva Las Staatskas - 40 jaar Holland Casino

Op 1 oktober 1976 opende de overheid de eerste vestiging van Holland Casino. Een mooie gelegenheid om uit te gaan, maar net even minder glamoureus als Las Vegas. Nieuwe Revu blikt met oud-croupiers terug op veertig jaar valsspelen, drugs en schandalen. ‘Holland Casino was Boer Vergokt Geld. En dat is het nog steeds.’

Als Nieuwe Revu op een donderdagavond in september Holland Casino in Nijmegen bezoekt, blijkt Las Vegas héél ver weg. Het ‘gokpaleis’ ziet er aan de buitenkant uit als een accountantskantoor in een provincieplaats. De draaideur moeten we zelf duwen. Glitter? En glamour? Jongens op spotschoenen hangen aan een roulettetafel, senioren zitten geroutineerd achter de gokkasten met de hand op de knop en de blik op oneindig. En wij maar denken dat we deze avond een spannende gokwereld zouden beleven. Nou nee.

Voor wie weleens één van de veertien vestigingen van Holland Casino betreedt, zal het geen verrassing zijn: Holland Casino is bepaald geen Las Vegas. En dat was veertig jaar geleden niet veel anders. Toen ging op 1 oktober 1976 het eerste legale Nederlandse casino open, in Zandvoort.

‘Nee, je moet je er zeker niet te veel van voorstellen, van dat eerste casino’, vertelt een voormalige croupier die er vanaf die eerste dag bij was. ‘Er waren, uit mijn hoofd, zestien speeltafels, een barretje in een hoekje en verder niets. Geen speelautomaten. Maar de directie heeft wel oprecht geprobeerd om de boel in de eerste weken vlot en met een randje glamour te laten verlopen. Zo hadden ze heel slim de spelregels van roulette en blackjack een paar keer in De Telegraaf laten afdrukken.

Want die spellen kenden veel Nederlanders nog helemaal niet. En het waren de enige spellen die we hadden. Ik weet nog dat de vrouwelijke dealers achter de blackjacktafels lange, zwierige cocktailjurken droegen, met dito mouwen. Een mooi gezicht maar een totale ramp bij het schudden van de kaarten. Er waren geen kledingvoorschriften voor de gasten, dus die verloren op slippers en in afgezakte zwembroek hun vakantiegeld. Boer Vergokt Geld, zeg maar. En dat is het in feite nog steeds. Maar ik heb toen wel een geweldige tijd gehad.’

Cocaïnefeestjes

Die geweldige tijd zat hem vooral in de chaos die Holland Casino de eerste jaren was. Onze voormalige croupier: ‘De top van de Nationale Stichting Casinospelen, zoals Holland Casino toen heette, bestond uit ex-politici die géén idee hadden hoe je een casino moest runnen.’ Dat bleek al snel, in de praktijk.

Het vak croupier bestond nog niet in Nederland en dus werd vooral in het buitenland personeel geworven om de kaarten te delen. In Zandvoort trof je de eerste maanden onder meer Oostenrijkse, Franse, Maltese en Duitse croupiers aan, en een handjevol Nederlandse. ‘Dat was een redelijke chaos, want niet iedereen sprak even goed Engels. Bovendien werden wij publiekelijk door onze buitenlandse collega’s uitgelachen als we weer eens een fout maakten.’

De beveiliging was hetzelfde rommeltje, weet een andere oud-medewerker. ‘Die bestond onder meer uit boksers en voormalige politiemensen. Die wisten niets van gokken, dus ze hadden geen idee waar ze op moesten letten. Wij overigens ook niet hoor.’ Dat blijkt. Volgens de krantenarchieven werden al tijdens de eerste drie dagen dat het eerste legale casino in Nederland open was, niet minder dan veertig gasten – uiteindelijk – toch betrapt op valsspelen. ‘Kun je nagaan, hoeveel dat er in werkelijkheid moeten zijn geweest.’

Ook sommige croupiers namen het niet zo nauw. Er werd al snel een croupier aangehouden die, hoe inventief, een fiche van 1000 gulden onder zijn schoenzool had geplakt. Daar keek journalist Leon Zoeteman destijds niet van op: ‘Werknemers van Holland Casino hadden in hun vrije tijd cocaïnefeestjes, dealden onderling en werkten tijdens hun vrije tijd in illegale casino’s.’ Dat laatste is opmerkelijk, want een beginnend croupier, en dat waren de Nederlanders allemaal, verdiende niet minder dan 30.000 gulden per jaar. Exclusief fooien.

Jackpot voor Den Haag

Kneuterige chaos of niet, het eerste legale casino van de polder wordt een groot succes. In een jaar tijd trekt het staatscasino 383.000 gokkers. Er was op nog niet op de helft gerekend. De 383.000 spelers verliezen in het eerste jaar gemiddeld officieel 55 gulden per keer. Kassa.

Na dit eclatante succes opent de overheid, pardon, de Nationale Stichting Casinospelen snel meer legale casino’s, in achtereenvolgens Valkenburg, Scheveningen, Rotterdam en Amsterdam. Daarna volgen nog negen vestigingen. Pas eind 2006 komt de expansie van het staatscasino tot stilstand, met het openen van Holland Casino nummer veertien, in Leeuwarden, want Friesland was qua overheidsgokken nog een witte vlek op de kaart.

Officieel is die expansie bedoeld om de Nederlandse gokker te beschermen tegen het illegale aanbod. Maar Holland Casino is tot op de dag van vandaag ook een financiële melkkoe voor Den Haag. Want niet alleen de kansspelbelasting die de inmiddels veertien vestigingen van het staatscasino genereren, is voor de staat, maar óók de winsten. In 2015 maakte Holland Casino ruim 67 miljoen euro winst, waarvan 27 miljoen euro rechtstreeks in de schatkist is gestort. De rest mocht het casino bijschrijven bij het eigen vermogen. In de eerste helft van dit jaar ging het nog beter: voor belasting verdiende de casinoketen 48 miljoen euro.

Maar die jackpot is tot groot verdriet van het Ministerie van Financiën niet lang meer in handen van de Nederlandse overheid. Den Haag moet het staatscasino, de kip met de gouden eieren, na veertig jaar van uitmelken verkopen, van Brussel. Er wordt door Den Haag al jarenlang netjes naartoe gewerkt, maar een beetje insider weet: in een aangenaam traag tempo.

Dit jaar verandert Holland Casino van een stichting in een NV, zodat het bedrijf verkocht kan worden. Ook is inmiddels van 325 personeelsleden afscheid genomen, wat leidde tot stakingen. Ook moet de cao worden versoberd, wat leidde tot, inderdaad: meer stakingen.

Écht geen creditcard

Een voormalige manager van Holland Casino legt uit: ‘Je moet beseffen dat Holland Casino een echt staatsbedrijf is. Het werd tot voor kort ook exact zo geleid. Volgens marsorders uit het hoofdkwartier in Hoofddorp, en op z’n ambtenaars. Niet voor niets moest juist de vorige ceo, Jan-Willem van den Dijssel al na amper 24 maanden weg. Zogenaamd omdat hij niet goed is omgegaan met de creditcard van de zaak.

Willem is succesvol ondernemer, hij is grootaandeelhouder van veel bedrijven. Hij heeft écht geen creditcard van Holland Casino nodig. Hij heeft het bedrijf ook weer winstgevend gemaakt, want Holland Casino zat even in zwaar weer. Mede door de kosten. Maar zo’n flamboyante ondernemer, dat kennen ze helemaal niet, in Hoofddorp. Er werken heel veel ambtenaren al héél lang bij Holland Casino. Het staatscasino is zo’n beetje, wat vroeger de PTT was: een baan voor het leven.’

5 miljard euro

Dat oude en dus dure personeelsbestand kan wel eens een lastige hobbel zijn bij de verkoop van het staatscasino. Want welke gokpartij heeft er zin in de overname van een relatief dure club werknemers? De hoofdprijs krijgt Den Haag sowieso niet meer, die kans kwam voorbij in 2006. Toen wilde de Amerikaanse gokgigant Caesars zo’n 4 tot 5 miljard euro betalen voor de overname van Holland Casino als geheel. Den Haag zei: nee.

De verkoop van Holland Casino is sowieso een lastige klus, want volgens veel bronnen die Revu spreekt, maakt Den Haag dat op het oog zo ingewikkeld mogelijk. Het bedrijf wordt namelijk niet in zijn geheel verkocht, maar in stukken gehakt. Eén groep van tien casino’s blijft Holland Casino heten en gaat in zijn geheel onder de veilinghamer. De andere vier vestigingen worden los verkocht. Maar welk casino in welk pakket zit, is nog niet duidelijk. Daarnaast worden er twee vergunningen geveild voor nieuw te bouwen casino’s, zodat er eindelijk een beetje concurrentie op de ingeslapen Nederlandse casinomarkt komt.

In 2006 wilde bijvoorbeeld de Franse casinogroep Tranchant in Bergen op Zoom een gigantisch casino bouwen, waar Las Vegas zich niet voor zou hebben geschaamd. Ook die plannen heeft Den Haag toen tegengehouden. In plaats daarvan kwam er een nieuw filiaal van Holland Casino, in notabene een voormalige loods, op een industrieterrein in Venlo. Toch heeft Holland Casino anno 2016 wel degelijk concurrentie. Namelijk van online casino’s.

Volgens gokbranchevereniging Speel Verantwoord is de online casinomarkt in Nederland al lang goed voor zo’n 250 miljoen euro per jaar. Uit een onderzoek door Motivaction in opdracht van Holland Casino blijkt dat anderhalf miljoen Nederlanders weleens een gokje op internet wagen. Het staatscasino staat erbij en kijkt ernaar. Pas volgend jaar gaat Den Haag, na een slordige tien jaar van soebatten, debatteren en vertragen, vergunningen voor online casino’s verstrekken. En pas dan kan Holland Casino online de rouletteschijven en fruitrollen laten draaien, want het staatsbedrijf moet uiteraard strikt volgens de Nederlandse wet opereren.

Alles gaat langzaam

Maar andere casinobedrijven nemen het minder nauw met het wetboek. Internet barst al jaren uit zijn voegen qua casino’s. En die worden allang niet meer gerund vanuit schimmige zolderkamertjes. Twee van de grootste op Nederland gerichte online casino’s, Kroon Casino en Oranje Casino, zijn eigendom van het Zweedse, beursgenoteerde miljardengokconcern Betsson.

Andere grote spelers zijn onder meer de Britse gokgrootmachten William Hill en Unibet. Holland Casino moet zich dus invechten tussen professioneel gerunde bedrijven met miljoenenbudgetten en jaren voorsprong qua ervaring. Als dat maar goed gaat. Zekerheidshalve heeft Holland Casino zelf ook een multinational in de arm genomen om de strijd op internet aan te gaan: goksoftwarebedrijf Playtech, beursgenoteerd in Londen.

De voormalige casinomanager: ‘Ik houd mijn hart vast. Bij Holland Casino gaat alles van oudsher langzaam, terwijl op internet de ontwikkelingen juist razendsnel gaan. Toentertijd in Zandvoort is het uiteindelijk allemaal goed gekomen, maar we hebben door onze onervarenheid jaren leergeld betaald. En in de organisatie van Holland Casino is er bijna niemand met enige ervaring met online gokken.’ Daarom alvast één tip van de voormalige croupier: ‘De online dealers niet in een jurkje met te grote mouwen steken…’