‘Dé witte man bestaat niet’

Nog anderhalve maand tot de verkiezingen. Gaat het lekker met BIJ1?

‘Laat ik het zo zeggen, we voeren een campagne die anders is dan anders. Met de lockdown kunnen we niet de zaaltjes in. Daarom voeren we acties in de buitenlucht, zoals vorig jaar in Amsterdam voor de daklozen die tijdens deze coronacrisis echt helemaal in de kou staan. En onlangs nog deden we als enige landelijke partij mee met de demonstratie tegen het opkomend fascisme in Nederland – en eigenlijk overal.’

Het opkomende fascisme in Nederland? Wordt de Tweede Kamer straks ook bestormd door gewapende fascisten?

‘Dat hoeven ze niet, want ze zijn er namelijk al jaren vertegenwoordigd door partijen als de PVV en de FvD die openlijk pleiten voor het etnisch zuiveren van Nederland en Europa, non-stop fake nieuws verspreiden en altijd en overal achter groepen blijven staan die fysiek politiek geweld gebruiken. Het is niet onschuldig. Iedereen heeft vorig jaar kunnen zien hoe tractoren provinciehuizen belegerden en binnenreden, hoe politici geïntimideerd worden met huisbezoeken. Het is niet onschuldig. De uitspraken, de politieke programma’s, de daden – alles ademt fascisme – en je hoeft je ook geen enkele illusie te maken over wat er gaat gebeuren in Nederland als dit soort partijen ooit werkelijk aan de macht komen. Dus kijk uit wat je doet met je zogenaamde proteststem tegen de politieke elite. Als je op de PVV en FvD stemt krijg je er fascisten voor terug.’

Veel mensen associeren BIJ1 vooral met het racismedebat, dat voor veel mensen symbool staat voor de toenemende spanning tussen bevolkingsgroepen die daarvóór vrij probleemloos met elkaar omgingen.

‘Volgens mij gaan de meeste bevolkingsgroepen hier redelijk probleemloos met elkaar om. Kijk op straat, kijk op scholen, kijk bij bedrijven; je ziet collega’s en vriendengroepen, stelletjes in allerlei kleurencombinaties. Dat wil niet zeggen dat we er al zijn. Er is nog veel racisme en discriminatie, kijk naar de toeslagenaffaire, waarbij honderden levens op zijn kop zijn gezet door systematisch discriminatoir beleid vanuit de overheid. Kijk naar wat er allemaal voorbijkomt aan rassenhaat op social media en in politieke partijprogramma’s die mensen tegen elkaar opzetten op basis van etniciteit. Dat wordt echt te weinig geadresseerd. Maar daarnaast zijn wij ook een partij die consequent opkomt voor kwetsbare groepen. Het maakt in Nederland helaas nog heel veel uit waar je wieg staat voor de kansen die je krijgt om je talenten te ontwikkelen. Dat is zonde van het talent dat er wel is. Het systeem reproduceert bestaande ongelijkheid – het is nu moeilijker om vooruit te komen vanuit armoede dan dertig jaar geleden. En dat komt door 25 jaar neo-liberaal beleid. VVD PvdA en D66 bedankt! Wij willen mensen die in kwetsbare posities zitten bij elkaar brengen, van welke kleur ze ook zijn. Alleen zo kunnen we een vuist maken tegen de gure, rechtse uitverkoop van Nederland.’

Kijk uit wat je doet met je zogenaamde proteststem tegen de politieke elite. Als je op de PVV en FvD stemt, krijg je er fascisten voor terug

Dat klinkt oldskool Marx. Dave Ensberg, een CDA-prominent die te boek staat als redelijk progressief, vergeleek jullie programma met het communistisch manifest.

‘Dave zou als CDA’er de Bijbel eens naast ons programma moeten leggen. Dan zal hij misschien wel overeenkomsten zien. Zorgen voor elkaar, zorgen voor de aarde. Naastenliefde. Eerlijk delen. Inclusiviteit. Klassiek christelijke idealen die bij het CDA alleen nog met de mond worden beleden omdat ze bang zijn om stemmen te verliezen aan Wilders en Baudet.’

In jullie programma staan best radicale punten. Gaan de rijken straks betalen voor de coronacrisis?

‘We zijn radicaal in onze keuzes voor een samenleving waarin kansen eerlijker worden verdeeld. Dat betekent ook dat we publieke behoeftes, zoals zorg, onderwijs, openbaar vervoer, sociale zekerheid en vooral ook wonen, niet meer willen uitleveren aan de vrije markt. We zijn niet voor een communistisch systeem waarin ondernemen een doodzonde is, maar als je ziet welke desastreuze gevolgen het vrijemarktdenken heeft gehad voor de betaalbaarheid en kwaliteit van publieke behoeften, dan is het hoog tijd voor een radicale koerswijziging. Als corona één ding heeft laten zien is het wel dat veel meer mensen kwetsbaar zijn dan we denken. En ja, dat vergt serieuze investeringen die ergens van moeten worden betaald. Als het aan ons ligt door de mensen met de sterkste schouders en niet door de mensen die al op een houtje bijten.’

Maar daar zijn bijna alle partijen het inmiddels toch wel over eens?

‘Vergis je niet. De VVD waarvan je nu weleens leest dat ze zouden zijn opgeschoven naar links, wil de vrijehuursector de komende jaren gewoon nog verder kapot liberaliseren. De woningmarkt die nu al verrot is. Lees hun programma er maar op na. Als het aan de VVD ligt, krijgen vastgoedspeculanten en huisjesmelkers straks nog meer ruimte om de middenklasse uit te knijpen dan nu. Alle partijen die nu lopen te piepen over doorgeschoten marktwerking hebben hem zelf ingevoerd, de VVD en het CDA voorop, met steun van de LPF, de PVV, D66 en de PvdA.’

Moeten linkse partijen elkaar niet juist steunen in plaats van de tent uitvechten?

‘Wij steunen linkse partijen alleen als ze “linkse dingen” doen en opkomen voor sociaal kwetsbare mensen. In Amsterdam werken we prima samen met de SP, PvdA en GroenLinks, maar ook met de Partij voor de Dieren en Denk, hoewel die laatste twee niet per se links zijn. Maar wij maken radicalere keuzes in het eerlijk verdelen van de lasten en het strijden voor sociale rechten. Dat zie je bij ons ook terug in de keuzes die we maken in de politieke representatie van groepen die nu te weinig in beeld komen, bijvoorbeeld mensen van kleur. Dat moet ook wel, want kijk naar de kieslijsten van andere politieke partijen: er staan niet of nauwelijks mensen van kleur op verkiesbare plaatsen.’

Ben je niet bang dat jullie focus op kleur de klassenstrijd juist in de weg zit?

‘Nee hoor. Wij focussen helemaal niet op kleur. Wat we wel doen is laten zien dat het helemaal niet moeilijk is om mensen met politiek talent op een verkiesbare plek te zetten, ook niet als ze een kleurtje hebben. Dat is gewoon een kwestie van willen en doen. Maar wat BIJ1 vooral doet, is het ontmaskeren van de politieke strategie waarmee de sociale uitverkoop van Nederland is verkocht aan al die witte middenklassers die nu in de knel zitten omdat ze hun huren, hypotheken en zorgverzekering niet meer kunnen betalen.’

En wat is die strategie dan?

‘Rechts beleid verkopen aan witte kwetsbare middengroepen met als rookgordijn: vreemdelingenhaat en islamofobie. Daar zijn eigenlijk alle rechtse partijen in Nederland groot mee geworden de laatste 25 jaar. En op die manier hebben ze hun neoliberale politiek kunnen doordrukken die Nederland heeft gebracht waar het nu is. Voedselbanken, het lerarentekort, zorglasten die onbetaalbaar zijn voor de gewone man, een woningmarkt die is overgeleverd aan speculanten en huisjesmelkers. En al die arme witte mensen maar rechts blijven stemmen vanwege Zwarte Piet en een paar duizend vluchtelingen per jaar.’

Stemmen arme witte mensen ook niet rechts omdat ze in de steek zijn gelaten door links? Wat doen jullie voor die mensen? Je hoort BIJ1 nooit over de witte onderklasse.

‘Je hoort ons over armoede en solidariteit. Witte en zwarte mensen zitten in hetzelfde schuitje, armoede selecteert niet op kleur. Groepen worden tegen elkaar uitgespeeld. Angst voor ‘de ander’ is een onmisbaar instrument voor kapitalistische uitbuiting. En zo veroorzaken racisme en vreemdelingenhaat niet alleen armoede onder niet-witte mensen, maar ook onder witte mensen die niet met een gouden lepel in hun mond zijn geboren. En de partijen die altijd wijzen naar “de ander”, zoals de PVV en FvD, stemmen altijd braaf mee met rechtse partijen. Haten op links en ondertussen doen ze niks voor armen en kwetsbaren in de samenleving.’

Eigen schuld dikke bult?

‘Kijk, veel mensen denken dat we bij BIJ1 tegen witte mensen zijn, of speciaal nog tegen witte mannen. Maar dat is helemaal niet zo. Dé witte man bestaat niet. Maar we leven in een wereld die al eeuwen doet alsof dat wel zo is. Die doet alsof alle witte mannen, als puntje bij paaltje komt, maar één echte vijand hebben, de niet-witte man of vrouw. Maar vaak is de grootste vijand van de witte man, een andere witte man. Eentje die hem de loopgraven instuurt of uitbuit in de fabriek. Die de opleiding van zijn kinderen langzaam onbetaalbaar maakt. Die ervoor zorgt dat hij zijn halve inkomen kwijt is aan een huis. Die hem een nul-urencontract geeft, terwijl aandeelhouders en directeuren naar huis gaan met volle zakken, onder het motto: “omdat het nu eenmaal zo gaat in de wereld”. Nee, het zijn keuzes, waarvan wij zeggen: dat doen we voortaan anders.’

Maar hoe zit het dan met dat white privilege van al die Nederlandse deplorables?

‘Ik zal dat woord nooit in de mond nemen. BIJ1 is er voor iedereen die aan het kortste eind trekt in deze neoliberale race to the bottom, welke kleur je ook hebt. Maar dat wil niet zeggen dat white privilege niet bestaat. Ik kan je overstelpen met voorbeelden, maar in essentie komt het erop neer dat je er als wit persoon vanuit kunt gaan dat je in een wereld leeft waarin je in ieder geval geen nadeel ondervindt van je huidskleur. Dat bedrijven je niet afwijzen op basis van je achternaam. Dat je niet staande wordt gehouden door de politie op basis van je huidskleur. Dat er geen politie- appgroepen zijn waarin agenten het over jou hebben alsof je tuig bent op basis van je etniciteit. Dat de Tweede Kamer niet vol zit met partijen die het land willen zuiveren van “jouw soort mensen”. Dat is allemaal white privilege. Maar white privilege hebben wil niet zeggen dat je als wit persoon niet duizend andere uitdagingen kunt hebben: arme ouders, een beperking, lage opleiding, chronisch ziek zijn, vrouw of homo zijn in een heteroseksuele mannenwereld. Maar je huidskleur is het niet. Dat is een privilege.’

Veel mensen stemmen ook rechts omdat ze bang zijn voor de radicale islam die niet alleen mensen onthoofdt en opblaast, maar ook Mohammed-cartoons wil gaan verbieden in Nederland. Hoe zorg je er als linkse partij voor dat kritiek op islamitisch-extremisme niet wordt gekaapt door radicaal rechts?

‘Door een zuivere lijn te bewandelen en niet te doen alsof de islam een monolitisch blok is. De islam kent, net zoals iedere ideologie of religie, tientallen substromingen, van verlicht en tolerant tot extremistisch en semifascistisch. Je hebt christelijke dorpen waar homo’s de straat worden uitgejaagd en witte voetbalclubs waar je als homo beter je mond kunt houden over je geaardheid. Ik vind het raar en zelf ook verdacht wanneer je doet alsof homohaat een probleem is dat alleen maar voorkomt binnen de islam. Met BIJ1 proberen wij daarom aandacht en zuurstof te geven aan die krachten binnen de moslimgemeenschap die een tolerante vorm van islam uitdragen.’

Maar ben je nu voor of tegen het verbieden van godslasterende cartoons?

‘Wat mensen over een God, of een bepaalde ideologie tekenen, mogen ze van mij zelf weten. Ook al kan zoiets beledigend of kwetsend zijn voor iemand anders. Er zullen vast ook mensen rondlopen die diep gekwetst worden door wat ik zeg over Zwarte Piet. De grens ligt voor mij bij discriminatie, racisme en smaad. En uiteindelijk leven we hier in een rechtsstaat, dus je kunt gewoon naar de rechter als dit volgens jou aan de orde is. Cartoons kunnen namelijk ook racistisch of discriminerend zijn, zelfs wanneer ze op het eerste gezicht over terrorisme lijken te gaan. Bijvoorbeeld wanneer ze suggereren dat alle moslims mensen opblazen, of heel duidelijk met twee maten meten op basis van etniciteit. Homo-onvriendelijkheid binnen de islam wel benoemen, maar doen alsof homohaat geen issue is bij andere religies zoals het christendom, het Jodendom of zelfs het boeddhisme.’

Religies lopen niet bepaald voorop in het omarmen van homorechten. Wat vindt BIJ1 daar eigenlijk van? Staan jullie pal voor homorechten?

‘Zeker weten, daarom hebben we ook heel bewust een queer-moslima op onze lijst staan. Dat is belangrijk, omdat zo iemand helemaal niet bestaat in de hoofden van veel mensen. Wij vinden het belangrijk om die mensen een podium te geven. BIJ1 staat namelijk echt voor LGBTQIA+-emancipatie en daar valt echt nog veel in te bevechten. Die rechten wil je echt niet in handen geven van de PVV of de FvD. Wilders en Baudet werken in de EU samen met de engste homohaters van Europa.’

Allemaal waar. Maar je hoort bij BIJ1 nooit iets over misstanden binnen de islam. Doe je dan niet hetzelfde als de PVV en FvD: wegkijken en meten met twee maten?

‘Nee. Wij meten namelijk met één maat. Wij zijn voor vrouwen- en LGBTQIA+-rechten, veel explicieter en radicaler dan alle liberale en linkse partijen bij elkaar. Maar we gaan er niet een bepaalde zondebok uitpikken, zoals sommige andere partijen graag doen. Een afkeer van LGBTQIA+-mensen is namelijk een veel groter probleem dan een paar imams en macho straatjongeren. Wij richten ons op concrete oplossingen in plaats van dat we in ons programma iedereen gaan opsommen die homo’s marginaliseert. Dan kunnen we wel aan de gang blijven: Arie Slob, de homohaters in de voetbalkleedkamers, de Proud Boys van de FvD, radicale moslims, Terfs, de mannen van Veronica Inside. Die lijst is eindeloos.’

Oké, even genoeg over politiek. Hoe gaat het verder?

‘Ik ben moe en energiek tegelijk. We gaan nu vol de landelijke verkiezingen in. Ik heb mijn raadszetel in Amsterdam vorig jaar opgegeven om mezelf helemaal te focussen op de verkiezingen, er is geen plan B. Ik maak een sprong in het diepe, maar ik doe het voor de kwetsbare mensen in Nederland, van alle kleuren en geaardheden. De energie van de mensen om me heen – binnen en buiten de partij – geeft mij ook zoveel energie...’

Bestaat er eigenlijk ook nog een niet-politiek actieve Sylvana?

‘Jazeker! Ik kan me thuis uren vermaken met mijn hobby: tekenen. Ik lees graag, kijk graag naar woon- en kookprogramma’s en ik probeer zo vaak als mogelijk mijn kinderen en kleinkind te zien. Mijn leven is de laatste jaren ingrijpend veranderd, dat heeft veel impact gehad. De combinatie met corona maakt dat ik tegenwoordig veel meer een huismus ben. Thuis is het veilig en gezellig. Verder gebeurt er weinig spannends in mijn leven momenteel. Het enige spannende is de politiek om eerlijk te zijn.’

Een toeslagenaffaire had nooit kunnen plaatsvin­ den als volksvertegen­ woordigers in Den Haag niet zo ontzettend ver af zouden staan van de kwetsbare burger

Heeft je politieke carrière je tot nu toe gebracht wat je dacht en hoopte?

‘Ja, maar dat komt omdat ik politiek echt bedrijf vanuit persoonlijke drijfveren, niet vanuit mijn ego of voor het geld. Ik had ook prima dagvoorzitter kunnen blijven in het bedrijfsleven, à 5000 euro per dag. Scheelt me ook nog eens een boel doodsbedreigingen. Maar ik miste echt een goed en doorleefd verhaal over sociaal-economische ongelijkheid in de Nederlandse politiek. Een goed en echt doorleefd verhaal over racisme en discriminatie, LGBTQIA+-rechten, inclusie van mensen met een lichamelijke of geestelijke beperking. Dat gemis wordt veroorzaakt door het gebrek aan politieke representatie binnen de Haagse politiek. Kijk maar naar de huidige samenstelling van de Tweede Kamer en naar de nieuwe lijsten die nu bekend zijn, zelfs bij linkse partijen. Daarom heb ik BIJ1 opgericht. Wij hebben niet alleen mensen van kleur in onze top 10, maar ook queers, vrouwen die weten wat armoede is. En daarom is iedere zetel voor BIJ1 waardevoller dan weer een extra zetel voor een andere linkse partij. Een toeslagenaffaire had nooit kunnen plaatsvinden als volksvertegenwoordigers in Den Haag niet zo ontzettend ver af zouden staan van de kwetsbare burger.’

Wat ga je met je leven doen als het straks geen Tweede Kamer wordt?

‘Ik geloof niet in een plan B. We gaan gewoon de Kamer in. En zo niet, dan gaan we gewoon door. Er zijn meer steden dan Amsterdam waar in 2022 een zetel gehaald moet worden in de gemeenteraad.’

NIEUWE REVU ONTMOET SYLVANA SIMONS

Hoe? Lekker via Signal. ‘Met of zonder beeld?’ vraagt Sylvana. ‘Hangt er een beetje vanaf of je vandaag een goeie haardag hebt of niet, Sylvana.’ ‘Prima haardag hier. Als je maar niet vraagt of je er aan mag zitten, haha.’ Gezellig aan de babbel dus, voor de lopende camera, over opkomen voor mensen die in de knel zitten, ook als het witte heteroseksuele mannen zijn. Wokeness 2.0 en nog heel veel meer dan dat.

Nog iets genuttigd? Kopje koffie en een pak krakelingen bij de hand. Sylvana is er helemaal klaar voor: ‘Ik ben stiekem een ontzettende snoeperd. Maar alles met mate.’