‘Waar blijft die Amerikaanse burgeroorlog eigenlijk?’

Waar blijft die Amerikaanse burgeroorlog eigenlijk? Dat vroeg een vriend uit Nederland toen we onlangs belden. En het is geen gekke vraag: iedereen heeft die rommelige bende op de trappen van het Capitool gezien, die gewapend met Trump-vlaggen en gekke bontmutsen het hart van de Amerikaanse democratie bestormde. In kranten en op het journaal hoorde je zorgwekkende taal over een land dat op de rand van de afgrond verkeerde. Is dat dan nu weer voorbij en alles nu rustig?

In 2016, toen ik door het diepe zuiden van de Verenigde Staten reisde om verslag te doen van de verkiezingsstrijd tussen Clinton en Trump, schrok ik al van de heftige opmerkingen overal. Op wapenfestivals sprak ik Trump-aanhangers, tot de tanden toe bewapend, die ervan overtuigd waren dat de oorlog zou uitbreken als Clinton zou winnen. Die zou immers hun wapens afpakken, waarop het afnemen van hun verdere grondrechten zou volgen.

Dezelfde opmerkingen hoorde ik sindsdien jarenlang, uit monde van vele fanatiekelingen overal in het land. Altijd is het hier vijf voor twaalf op de doomsday clock. De Democraten hebben er net zo goed een handje van om in zulke hyperbolen te spreken: in 2016 zeiden ze dat als Trump werd verkozen de wereld zou afbranden, in 2020 zeiden ze dat als Trump werd herkozen Amerika ten onder zou gaan.

Hier in dit land is alles een eindstrijd, de Apocalyps ligt constant dreigend aan de horizon. Wat ook niet vreemd is: de Verenigde Staten zijn opgebouwd door uit Europa gevluchte streng gelovigen, voor wie de wereld sowieso een decor is voor de strijd tussen God en de duivel.

Maar intussen is er wel daadwerkelijk iets aan het veranderen. De scheur die dwars door de maatschappij loopt is dieper dan ooit, uit onderzoek blijkt dat door de jaren heen steeds meer Amerikanen hun land als hopeloos verdeeld zien. Voor het eerst gelooft meer dan de helft niet meer in de media, terwijl ze opgesloten zitten in een opiniebubbel van sociale media. Ik spreek zelden nog iemand die vrienden heeft aan de overkant van de politieke kloof, de meeste mensen klinken als die figuren daar op de trappen van het Capitool. Soms dragen ze een net pak en hebben ze hun haren beschaafd geknipt, soms zijn het Democraten, maar hun strijdlustige taal is er niet minder om.

Het gevaar van een burgeroorlog lijkt voorlopig geweken. Maar als je hier rondloopt is het duidelijk dat je op een actieve vulkaan staat waarvan de druk alweer oploopt. Afgelopen januari barstte die al even uit. Intussen trilt de grond van spanning, terwijl politieke commentatoren de boel alweer opjutten. Het is wachten tot de aarde opnieuw splijt en we de volgende uitbarsting zien.