Kim Holland: ‘We zijn echt verpreutst’

Wie een jaar of tien geleden op de Boulevard Adolphe Max in Brussel verzeild raakte, kon een merkwaardige ontdekking doen. Aan die statige, ietwat sjofele laan zat een ouderwetse seksbioscoop, de ABC. Geen cabines met video’s, maar een zaal met echt geprojecteerde films en af en toe een striptease. De ABC was een relikwie uit een ver filmverleden, door de tijd vergeten. Wie anno 2012 bloot wilde zien, had daarvoor zoveel andere mogelijkheden tot zijn of haar beschikking. Toen een paar jaar later alsnog het doek voor de ABC viel, had de bioscoop een verrassing in petto. De eigenaar, ooit uitbater van een heus Belgisch seksimperium, had in veertig jaar tijd nooit iets weggegooid. De posters, de foto’s, de administratie, zelfs de films: het lag er nog allemaal opgeslagen. Medewerkers van cultbioscoop Cinema Nova herkenden de buitengewone waarde van de vondst en redden wat er te redden viel. De films werden toevertrouwd aan het Koninklijk Belgische Filmarchief.

Nu is in het Brusselse museum voor hedendaagse kunst MIMA een selectie tentoongesteld van wat allemaal is weggevoerd uit de ABC. Het is een klein, maar zorgvuldig samengesteld overzicht van een halve eeuw sekscultuur. Zo is er een kolossale collage te zien van vitrinefoto’s waarop destijds al het bloot was gecensureerd.

Grappig genoeg laten de foto’s met afgeplakte geslachtsdelen weinig aan de verbeelding over. Er zijn de schitterende handgeschilderde posters te zien die destijds elke twee weken werden vervangen. Als de ABC dan geen nieuwe film had, werd een nieuwe titel verzonnen voor de seksprent die er al draaide. Zelfs de acteursnamen bedacht de eigenaar ter plekke.

Aparte aandacht is er in de tentoonstelling voor de striptease. Toen de opkomst van voorbespeelde videobanden in de jaren tachtig een serieuze bedreiging werd voor de seksbioscoop, besloot het management burlesk-dansers in te huren. De vrouwen voerden tussen de filmvoorstellingen hun act op en de tamelijk keurige optredens waren een succes. De tentoonstelling toont een paar brieven van solliciterende danseressen. Zoals ‘Joy’, die vraagt of ze haar Duitse herder mag meenemen naar de ABC.

Op de voorste rij zit een pop van een klassieke vieze man, omringd door plastic draagtassen en met één hand in zijn broek

In een aparte ruimte is een filmzaaltje nagebouwd dat precies de sfeer van een seksvoorstelling uit de jaren tachtig weergeeft. Door op het doek niet alleen een film, maar ook de voorkant van de zaal te tonen, zie je bezoekers in- en uitlopen of onderling ‘contact’ hebben. Op het scherm worden in loops onder meer coupures vertoond die om wat voor reden dan ook uit de seksfilms waren verwijderd. Speciaal werd een striptease opgenomen om een indruk te geven hoe zo’n optreden eruit zag. Een heel authentieke performance, want stripteuse Charlotte heeft nog in de ABC gedanst.

Misschien wel het leukste onderdeel van de tentoonstelling vinden we op dit ‘balkon.’ Op de voorste rij zit een pop van een klassieke vieze man, omringd door plastic draagtassen en met één hand in zijn broek. Je kunt als bezoeker aan een wieltje draaien, waarop... Nou ja, probeer het maar. Samensteller Laurent Tenzer van Cinema Nova vertelt dat bijna niemand van de bezoekers dat durft. Wel melden zich regelmatig mensen verontrust bij de kassa van het MIMA met de mededeling dat ‘er zo’n vreemde man in het zaaltje zit.’

Verpreutst

Hoe kijkt iemand uit de seksindustrie van nu naar de attributen en rituelen van een halve eeuw geleden? Kim Holland werd een pornoster in een tijd dat seksbioscopen als de ABC al nauwelijks nog bestonden. Voor haar is de tentoonstelling dan ook geen nostalgie, eerder het bewijs hoeveel de business waarin ze al 25 jaar haar brood verdient, veranderd is. Dat begint al bij die collage van vitrinefoto’s waarmee de tentoonstelling opent. Kim wijst een op zich onschuldige foto van een jonge vrouw met vlechten aan. ‘Dit zou voor sommigen nu al bijna kinderporno zijn, zoiets zal je niet meer zien. Zelfs al is het meisje in kwestie ruim boven de achttien.’

Ook bij de wand met krantenadvertenties pikt ze feilloos de huidige taboeonderwerpen uit.

‘Hier: De verkrachters; zo’n titel is gelukkig nu ondenkbaar, maar kon toen blijkbaar. Gewoon omdat men dat niet letterlijk nam. Of dit: Vrouwen in ketenen. Op deze manier in beeld gebracht zou absoluut niet meer mogen. Van de samenleving hè, niet van de wet. Bijna alles wat hier staat kan niet meer, wat dat betreft is er een hoop veranderd. Wij zeggen dat we nu zo vrij zijn, maar we zijn veel meer verpreutst dan we denken.’

Toen Kim Holland midden jaren negentig haar eerste amateurfilms schoot, lieten wet en publieke opinie de pornowereld nog grotendeels met rust. ‘Dat was nog de tijd dat ik zelf mijn eigen video’s verkocht. Dan konden mensen mij gewoon bellen om ze te bestellen, haha. Of ik bracht ze langs bij benzinepompen. Dichterbij kon je het eigenlijk niet krijgen, dat maakte het ook wel weer bijzonder.’

Ze vroeg destijds 25 gulden voor een vhs-tape, soms 50 als mensen speciale wensen hadden. ‘Dan wilden ze dat ik een roze slipje aantrok, of seks had in het bos, dat soort dingen. En het liep storm, ik was denk ik de eerste in Nederland die zo close met de klanten was. We deden ook veel beurzen. Kamasutra, Extravaganza, die werden enorm goed bezocht. Het was de tijd van tv-programma’s als Seks voor de Buch en De Wallen op stap en er kwamen soms wel dertigduizend mensen op af. Ik deed daar shows voor een publiek van duizenden, mannen én vrouwen. Op een podium, in m’n eentje, en dan lekker gaan. Na afloop posters signeren, ik moet duizenden handtekeningen hebben gezet.’

Ik verkocht zelf mijn eigen video’s. dan konden mensen mij gewoon bellen om ze te bestellen of ik bracht ze langs bij benzinepompen. Dichterbij kon je het eigenlijk niet krijgen

Het was een totaal andere tijd, vindt ze. Niet per se onschuldiger, wel vrijer. ‘Ik deed bijvoorbeeld graag gangbangs. Maar als het iets is vanuit je eigen beleving en plezier, voelt het inderdaad onschuldig. Mijn toenmalige partner met wie ik het bedrijf heb opgezet, wilde mij graag met anderen zien en ik vond het ook heel spannend dat allemaal mee te maken. Dus zag ik het werk lang als het verlengde van ons seksspel. Tot mensen mij erop wezen dat ik anderen aan mij liet verdienen. We kregen daarna goede zakenpartners en leerden zakelijke beslissingen te nemen.’

De zelfgemaakte video’s leidden tot een grote internetsite, daarna volgde een eigen nachtclub en uiteindelijk de samenwerking met kabelaars als KPN en Ziggo waar Kim nog steeds erotische zenders voor verzorgt.

Film over gluurders

Midden jaren tien zag Kim een kentering ontstaan: een opkomende preutsheid, vooral in het publieke debat. ‘De laatste jaren gaan we een meer moralistische kant op, dat is natuurlijk van alle tijden. Ik sprak laatst iemand van de publieke omroep, die zei: “Jullie hebben een film over gluurders gemaakt, dat vind ik heel bedenkelijk. Dat is stalken.” Ik zei: “Een film over gluren betekent alleen maar dat je als toeschouwer meekijkt.” Je kunt zo alles negatief vertalen en dat maakt het wel heel moeilijk. We moeten niet roomser dan de paus gaan worden.’

Dat de media die nieuwe preutsheid ook uitdragen, vindt ze zorgelijk. ‘Uit vrijheid wordt alles geboren, dat is wat kunstenaars nodig hebben. Die vrijheid is er nu minder. Een van de meest voorkomende fantasieën van vrouwen is overweldigd worden, dus een vorm van gedwongenheid. Maar wel binnen de fantasie. Als jij als filmmaker duidelijk laat zien dat een vrouw dit zelf aangeeft, komt het nooit als gedwongen seks over. Het heeft er mee te maken dat je overmand wilt worden, de mannelijkheid willen voelen, op jouw voorwaarden. Je kunt met zo’n thema spelen, maar ook daarvan wordt door sommigen nu gezegd: dat kan eigenlijk niet.’

Porno chic

We vervolgen de tentoonstelling, waar een gang behangen is met de filmposters uit die tijd. De eerste seksfilms uit de jaren zestig predikten seksuele bevrijding en kwamen uit Scandinavië. In de jaren zeventig kwam de ‘porno chic’ op: hoogwaardige speelfilms uit de VS die met flinke budgetten waren gedraaid. De posters reflecteren dit: smaakvolle ontwerpen en uitgekiende marketing. Wat opvalt is dat overal de mannelijke blik dicteert. In de jaren zeventig volgde de pornografie grotendeels de trend die je ook zag in de rest van de samenleving: de volgzame vrouw.

In de posterkunst van de jaren tachtig lijkt er iets te veranderen. Vrouwen worden dominanter opgevoerd, getuige de affiches waarop toenmalige superster Traci Lords figureert. Op die van New Wave Hookers laat Lords er geen twijfel over bestaan dat zij de bovenliggende partij is. Kim signaleert nog iets bij de posterwand. ‘Ik zie toch ook veel blije en vrolijken gezichten. Wij maken amateurporno, bij ons zie je dat ook. Amateurs zijn totaal niet met de camera bezig. Die willen gewoon laten zien wat genieten is, vaak ook heel creatief. Zodra iemand het vanuit een professie gaat doen, krijg je veel geliktere plaatjes. Ik vind dit spannender.’

Holland denkt dat ze gedurende haar carrière heeft kunnen bijdragen aan de acceptatie van porno. ‘Toen ik begon, overheerste de male gaze, daar ging ik tegenin. De ultieme kracht van een mens zit in de onderbuik. Als je die sex power openbreekt in een vrouw, creëer je zin voor allebei, en niet alleen voor de ander. Want daar krijg je die ongelijkheid van. Zoveel vrouwen zijn in de loop der jaren naar me toe gekomen: “Kim, ik ben zo blij dat jij laat zien hoe het is om te genieten.” Ook werd porno lang als iets gezien dat werd bedreven door mensen aan de verkeerde kant van de samenleving. Ik heb het met mijn bedrijf meer geaccepteerd gemaakt. Daar ben ik best trots op.’

Ik heb bij de Jehova’s de best mogelijke opleiding gehad in het aanspreken van wildvreemde mensen over iets waar ze niet op zaten te wachten

Ze is inmiddels gestopt met het spelen in haar eigen films, maar regisseert nog wel en onderhoudt het contact met nieuwe modellen die zich aanmelden. Amateurs, want dat is nog steeds wat ze het leukste vindt. ‘In porno uit de glamourstudio’s gaat het veel zakelijker toe. Bij ons is het altijd zo dat je eerst kennis met elkaar maakt, drankje erbij, hapjes. Dat geeft een ander gevoel. Zo heb ik het altijd gedaan en het betaalt zich terug in de beelden. Ik zeg altijd: wij maken van porno weer lekkere seks. Dat is wat we willen uitstralen. Je moet het echt vanuit je eigen gevoel doen. Deze amateurs zijn de erotische kunstenaars van deze tijd, sommige doen je echt verbaasd staan. De diversiteit maakt het zo leuk.’

Van meisjes die naar Oost-Europese landen worden gelokt voor filmopnamen hoort ze soms schrijnende verhalen. ‘Daar draait het om zulke grote belangen. Allerlei grote producenten uit Amerika en Frankrijk komen daarnaartoe. Die hebben een bak modellen tot hun beschikking en daar gaan ze mee filmen. Ik zeg tegen meisjes die dat willen gaan doen: geef altijd aan wat je absoluut niet wil, want daarna wordt het gevoel van genieten van seks een stuk minder. De dingen met plezier doen is het allerbelangrijkste. Nooit iets tegen je zin.’

Ontdekkingstocht

We lopen van het MIMA in Molenbeek naar het centrum van Brussel om te gaan lunchen. Het gesprek komt op de Jehova’s getuigen. Kim Holland brak als jonge vrouw met de geloofsgemeenschap, maar kijkt niet negatief terug op haar jaren binnen de strenge religie. ‘Ik heb bij de Jehova’s de best mogelijke opleiding gehad in het aanspreken van wildvreemde mensen over iets waar ze niet op zaten te wachten. Iets goed kunnen uitleggen zat er bij mij al vroeg in en dat vonden ze bij onze Jehova’s gemeente ook. Ze zetten mij op grote podia om over het geloof te vertellen en dat vond ik geweldig. Ik vroeg me ook niet af of het wel klopte wat er allemaal gezegd werd. Pas later ben ik daar echt over gaan nadenken, maar toen dacht ik: als God het zo ziet, dan is het zo.’

Ze was op 10-jarige leeftijd haar oma gevolgd de gemeente in, een directe reactie op de dood van haar moeder. Twijfels kwamen toen tien jaar later ook haar vader overleed, die zelf geen Jehova’s getuige was. ‘Ik werd me voor het eerst bewust dat het leven eindig was en begon een ontdekkingstocht naar alles wat niet mocht. Ik was in mijn puberteit helemaal niet met de puberteit bezig, was nog nooit in een discotheek geweest. Toen ik wilde ontdekken hoe mooi de wereld was, mocht dat niet want een vriend van de wereld is een vijand van God. Alles wat ik deed was plotseling niet goed.’ Ze keerde het geloof de rug toe.

We bespreken de beelden die we net gezien hebben. De pornografie zoals te zien op de tentoonstelling is typerend voor de jaren zeventig en tachtig. Het was een tijd waarin mensen nog echt hun best moesten doen om ergens een glimp bloot op te kunnen opvangen. Het verschil met de 21ste eeuw kan niet groter zijn: seks in elke denkbare vorm is voor iedereen een paar muisclicks verwijderd.

Niet per se een goede ontwikkeling, denkt Kim. ‘Ik zie het wel als een probleem dat jongeren al zoveel porno hebben gezien voor hun eerste zoen. Het is niet goed dat ze daardoor bang worden van seks of heel verkeerde conclusies gaan trekken.

Als je nog nooit hebt meegemaakt wat het is om verliefd te zijn – je eigen onhandige manier van ontdekken volgen, wat superleuk en belangrijk is – en je ziet porno, dan krijg je toch wel een verkeerd beeld van liefde.’

Vlak voor de pandemie is ze daardoor begonnen met het geven van voorlichting op scholen: Kim Licht Voor. Haar grootste troef: ze kent als geen ander het verschil tussen de fantasie van porno en de realiteit van echte seks. Ze vindt het een van de leukste dingen die ze ooit heeft gedaan. ‘Er wordt zoveel gelachen tijdens die bijeenkomsten. Als je op een passievolle manier kunt vertellen over genieten van seks en bevrijding, dan is het beter als ik dat doe dan een juf of een meester die er misschien zelf nog niet uit is.’

Goed in je velletje

Er stond een reeks voorlichtingsbijeenkomsten op het programma, maar corona gooide roet in het eten. Kim hoopt vurig dat het snel weer door kan gaan. ‘We leren van alles op school, maar niet hoe we met elkaar om moeten gaan. En als jij goed in je velletje zit, gaat het in je werk goed,

heb je een fijne vriendengroep en krijg je zelfvertrouwen. Anders is het een stuk moeilijker om een goede start te maken.’
Jongeren beginnen steeds later met seks, een direct gevolg van de beschikbaarheid van porno.

‘Versieren en verleiden is iets dat veel jongeren liever per Tinder doen dan in het echt. Een blauwtje lopen is zo leerzaam. Als je veel porno kijkt, wordt seks iets heel afstandelijks. Vroeger moest je toch echt je best doen als je zin had om een meisje of een jongen te versieren.’

Wat zijn de misverstanden die ze tijdens zo’n bijeenkomst wil ontkrachten? ‘In die films kussen de meeste meisjes niet. Jammer, wat het is zo’n intieme handeling waarbij vanzelf een soort magie ontstaat. Maar voor veel modellen wordt dat te intiem, en dat weten veel mensen niet. Net zoals het feit dat er veel viagra wordt gebruikt en gewerkt wordt met acteurs met een bovengemiddeld libido. Kids moeten beseffen dat het echt een prestatie is wat daar gebeurt. En het is een bewerkt product: er wordt zoveel weggesneden uit die scènes. Alleen al van die uitleg worden jongeren helemaal blij.’

Snuffelen

Ook volwassenen kunnen hun voordeel doen met de inzichten die Kim Holland in de loop der jaren heeft opgebouwd. Ze is als spreker in te huren, iets waar bedrijven geregeld gebruik van maken. Hoe verloopt zo’n bijeenkomst? ‘Ik zie vaak dezelfde patronen. Mannen hebben vragen en willen concrete antwoorden: geef me vijf tips en dan ga ik aan de slag. Die zitten niet te wachten op hele verhalen, terwijl vrouwen echt aan je lippen hangen. Zij willen van de hoed en de rand weten, alles voor zich kunnen zien. Meestal doe ik eerst het mannengedeelte en ga daarna uitweiden voor de vrouwen. Het is allemaal psychologie. Je mag niet generaliseren, maar we zijn heel verschillende wezens. En hoe beter we elkaar begrijpen, hoe leuker het wordt.’

Ze trekt dit moeiteloos door naar partners die op elkaar uitgekeken zijn geraakt. Ook op oudere leeftijd blijft seks van essentieel belang. ‘Voor stellen die heel lang geen seks hebben gehad is toch de oplossing: begin weer. Doorbreek die cirkel. Gewoon weer aan elkaar snuffelen.’

Ze ziet dat vrouwen die op oudere leeftijd een nieuwe vriend krijgen de overgang nauwelijks meemaken. ‘Hormonaal zijn dat net jonge meiden, ze slaan die fase bijna over. Daarom is een goed seksleven zo belangrijk. Houd het natuurlijke verlangen van jezelf in stand. Dat kan ook een goed seksleven met jezelf zijn. Als je dat uitstraalt is dat zo goed voor je zelfvertrouwen.’