Punk's not dead! Het maakt juist een comeback

In Markt Centraal, een historische markthal middenin Amsterdam wordt vanavond een nieuw muzieklabel gelanceerd: Wap Shoo Wap Records. De gigantische hal is omgebouwd tot een soort minifestival, inclusief het minireuzenrad, bekend van De Parade en er is ‘Punk Pizza’ uit de houthoven. De gemene deler van de aanwezigen, een mix van twintigers en veertigers en zelfs vijftigplussers: de liefde voor vuige punk en rock-’n-roll, voor bier en rebellie. Er wordt ouderwets op los gepaft en een groepje mooie meiden deelt een zelf meegebrachte fles wijn. De insta-perfectwereld van influencers, fillers en dure merken lijkt heel ver weg, hier zie je roze en groen geverfd haar, smokey eyes, panterprint en vintage motorjacks. De sfeer is gemoedelijk en uitgelaten tegelijk. Bezoeker Melle van Baardwijk (26) begroet de ene na de andere bekende: ‘De horeca in de stad is de laatste jaren een grote eenheidsworst geworden, gerund door dezelfde groep mensen, waar je havermelk-cappuccino’s en espresso-martini’s drinkt, en iedereen dezelfde outfit draagt, maar er is ook een grote groep jongeren die daar niks mee heeft en die naar dit soort rafelrandjes snakt.’

Ook copywriter Charlie Vielvoye (29) ervaart hetzelfde: ‘Door de veryupping in de grote steden en de wooncrisis zien steeds meer jongeren in dat zij de verliezers zijn van het systeem. Er is meer om je druk over te maken en de behoefte groeit aan muziek en cultuur die schuurt. Op dit soort avonden voel ik altijd een bepaalde verbondenheid. Je beleeft het echt samen, iets wat ik soms wel mis bij house- en technofeesten waar het meer ieder voor zich is.’

Het vuur van punk – rauwe muziek, vaak met maatschappijkritische teksten – leek de laatste jaren wat te zijn uitgedoofd. Sinds de jaren 70 verspreidde de muziekstroming zich via Engeland naar Amerika en de rest van de wereld, en het kende vele gedaantes, van oi tot hardcore en pretpunk. De stroming werd al meerdere malen doodverklaard, maar herrees weer net zo vaak. De laatste jaren leek het vooral een muziekstroming voor oude mannen met bands van lang geleden, die weer op tour gingen om in hun pensioen te kunnen voorzien.

Maar toen kwam corona, jongeren raakten gefrustreerd en uit verveling werden er weer bandjes opgericht met muziek en teksten die een uiting geven aan de frustraties van het opgesloten zitten. Muziek gemaakt met akoestische instrumenten, niet geproduceerd met computerprogramma’s. Tijdens de pandemie doken kersverse, jonge bandjes als Tompoussy, Asbest Boys, Asociaal Kabaal en The Covids de oefenruimte en opnamestudio in. De teksten, met titels als Ikke, ikke, ikke en Geen Kankerduur Kankerhuis (Tompoussy), Avondklok en Geen Toekomst (Asociaal Kabaal) of Gone en Nightlife (The Covids) gaan over wat er nu speelt en voor verontwaardiging zorgt: de wooncrisis, racisme, klimaat, depressie en de lange wachtlijsten in de GGZ. Of het verlangen om na twee jaar pandemie eindelijk weer eens keihard te kunnen feesten.

Wap Shoo Wap 

In Markt Centraal staat het publiek te trappelen om Doctor Velvet en The Covids te zien spelen. Oprichter van Wap Shoo Wap Records, Gilian Profundo P. (40) speelt zelf in surfband The Phantom Four en vroeger in punkbandjes The Works en The Anomalys. Pre corona organiseerde hij punk- en rock-’n-roll-feestjes, onder andere in Pacific Parc en het Skatecafé. Daar leerde hij de muzikanten uit de bands kennen die hij nu via zijn label op vinyl uitbrengt, en waar hij tours voor organiseert door Europa. ‘In de lockdownperiode ontstond het idee om een platenlabel te beginnen met jonge Amsterdamse bands met als motto: Mess Around to the Mokum Sound. Ik nam een single op met Doctor Velvet en we brengen jonge punkbands als FuckFuckFuck en The Covids uit. Ook brachten we de punkklassieker van de Nederlandse band Ivy Green uit 1978 opnieuw uit, waar het label naar vernoemd is: Wap Shoo Wap (I’m sure We’re Gonna Make It). Ik ben zelf eind jaren 90 opgegroeid met optredens in kraakpanden, overal gebeurde wel iets. Door het kraakverbod en de oprukkende gentrificatie verdwenen de plekken uit de stad. Ook op plekken als De Melkweg en Paradiso werd nog heel weinig punk en rock-’n-roll meer geprogrammeerd en de scene vergrijsde. Maar nu borrelt van alles onder jongeren en is er weer belangstelling voor punk en rock-’n-roll. Er is veel frustratie én veel zin om te feesten, en dat komt eruit via de muziek die nu weer gemaakt wordt. Alles is gladgestreken, maar jonge mensen hebben duidelijk weer meer behoefte aan rauw en echt.’

Als in Markt Centraal Doctor Velvet begint te spelen, aanstekelijke rhythm en blues, harde rock-’n-roll met punkinvloeden, wacht het publiek geen seconde met losgaan. Er wordt wild gedanst en gesprongen en na afloop wordt er luidkeels om nog een liedje geschreeuwd. Een groep jonge gasten laat door frontman David Grutter (22) Jack Daniels in de kelen gieten. Grutter, wit T-shirt en een leren broek, oogt als een hedendaagse James Dean, hij snapt wel waar al die wilde energie bij het publiek vandaan komt: ‘Na twee jaar corona snakken mensen naar livemuziek. De kids hier hebben alle reden om nu stoom af te blazen, niet alleen vanwege de pandemie en het niet kunnen feesten, maar vanwege alles wat er speelt op het moment, van de woon- en klimaatcrisis tot aan de oorlog in Oekraïne. De wereld gaat naar de klote, en dus wil iedereen nu feesten alsof het de laatste keer is.’

Doctor Velvet was net opgericht toen corona uitbrak: ‘We konden nergens optreden, dat was heel frustrerend, maar het voordeel was wel dat we daardoor alle tijd hadden om de dingen goed aan te pakken en veel te repeteren. We stuurden een demo naar Wap Shoo Wap Records die ons meteen hebben gecontracteerd, en inmiddels hebben we er onze eerste single en clip uitgebracht en komen er meer singles en een tour door Europa aan.’

Rock-’n-roll en punk, het is nooit weggeweest, zegt Grutter, maar het heeft weleens mindere tijden gekend dan nu: ‘De dj-cultuur was jarenlang overheersend in het nachtleven. Nu zie je weer plekken ontstaan waar livemuziek te horen is, zoals hier in Markt Centraal, gerund door de familie Vollaers, bekend van voorheen Pacific Parc, Club de Ville en de April Feesten. Zij staan voor het behoud van de rafelranden van de stad en geven jonge bands een kans om op te treden en een feestje te vieren. Net als bij bluescafé Maloe Melo, dat door de oprukkende gentrificatie zijn bestaan niet meer zeker is. Eigenaar Jur is bijna tachtig, maar hij laat ons en andere jonge bands optreden in zijn kroeg. Wij moeten ervoor zorgen dat dit soort plekken niet uit de stad verdwijnen. De scene is relatief nog klein in Nederland, zeker als je het vergelijkt met Spanje, Italië en Duitsland, maar het voelt wel alsof we aan het begin staan van iets dat steeds groter wordt.”

‘In de Oekraïne-oorlog focus ik me op het opduikelen en verifiëren van beeldmateriaal van de ontwikkelingen op het slagveld van minuut tot minuut’

Covid bij The Covids

In het publiek in Markt Centraal staat ook Hang Youth’s Abel van Gijlswijk, die samen met bassist Kaj The Covids komt toejuichen. Een week later verschijnt er, o ironie, een post van Hang Youth op hun socialemediakanaal over een optreden dat niet door kan gaan: ‘Covid opgelopen bij The Covids.’ Vorig jaar oktober, toen de corona maatregelen het even toe lieten, stond de Amsterdamse punkband Hang Youth met frontman Abel van Gijlswijk (31), tevens rapper, auteur en acteur, in het Patronaat in Haarlem. Honderden Gen Z-kids zingen de één minuut durende protestnummers met een knipoog, over onderwerpen als het koningshuis (De koning is een worst), Mark Rutte (Ik geef een nier voor geen Rutte 4 en Twee Kamers Geen Een Goed Idee), complotdenkers (Je Hebt Allang Een KK Grote Chip In Je Zak) en kapitalisme (Je Haat Geen Maandag Je Haat Kapitalisme), woord voor woord en vol overgave mee. Niet lang daarna deed de band het optreden nog eens dunnetjes over in een uitverkocht Paradiso. De band van de vier jeugdvrienden, opgericht en ook weer gestopt in 2015, kwam eind 2020 terug en ontplofte toen via livestreams en Spotify. Van Gijlswijk: ‘Het was meteen duidelijk dat we iets geraakt hadden. Onze fans, jonge mensen, zitten straks met de gebakken peren als de wereld in elkaar stort, zij kunnen geen huis kopen, hebben geen pensioen en geen leefbare planeet. De wereld staat in de fik en er is niemand die er iets aan doet, zo voelen veel jonge mensen het. In de muziek was al een tijdje geen nieuw hard geluid meer te horen, zo van: “STOP, FAK DIT!” Wij maken onomwonden statements met catchy muziek, via meezingbare leuzen zeggen we alles wat iedereen allang wilde horen en waar politici zich niet aan wagen.’

Hang Youth werd tijdens de pandemie uitgenodigd op radio, tv en YouTube-kanalen en tijdens corona speelde het tijdens een afzetting van de Zuidas door Extinction Rebellion, op het Woon Protest in het Westerpark, en op het Leidseplein, voor de ontruiming van kraakpand Hotel Mokum. Deze zomer headlinen ze op alle grote festivals, van Pinkpop tot Lowlands. Wijlen Henny Vrienten van Doe Maar nodigde de band uit om samen te spelen op nationale tv en noemde zanger Abel van Gijlswijk als the last rebel on stage: ‘Hij heeft iets wat wij allemaal zo’n beetje kwijt zijn geraakt: vechtlust en een wakkere kijk op de samenleving.’

Ook heel activistisch is Ivo ‘Trash’ van Rijswijk (37), al sinds zijn veertiende actief in de vaderlandse punkscene. Hij programmeert punkbands voor het Patronaat in Haarlem, het jaarlijkse festival Punkrock Ruined My Life en Vorst in de Grond Fest tijdens Koningsnacht, als een tegenreactie op het koningshuis en heeft een eigen punklabel. Van Rijswijk: ‘Ik weet nog hoe ik in de jaren 90 met mijn vuist in de lucht het nummer Kerk en Staat van de Nederlandse punkband Human Alert stond mee te zingen. Vanaf dat moment wist ik: dit is mijn tribe. De gedeelde liefde voor teringherrie, idealisme en maatschappelijke betrokkenheid is in de punkscene altijd verstrengeld geweest. Punk komt op voor de underdog, voor dierenrechten en strijdt tegen kapitalisme en het neo-liberalisme. De muziek klinkt agressief, maar punks zijn juist heel gevoelige mensen, die van de wereld een betere plek willen maken. Tijdens corona zijn er ook veel goede jonge bands ontstaan, zoals Asbest Boys, Spetterpoep en The Covids, die monsterlijk goede shows neerzetten.’

Benieuwd naar de rest van het artikel? Je leest het op Blendle.

In het artikel lees je meer over de comeback van Punk en Rock 'n Roll. ‘De toon is wat minder militant dan toen ik zestien was, wat liever, en de mode is ook minder uitgesproken dan in die tijd, je ziet nu geen hanenkammen meer, maar in de basis draait het om hetzelfde: ageren tegen de gevestigde orde. Tijdens corona is er veel vrijheid ingeleverd voor veiligheid, die vrijheid wordt nu teruggepakt en daar heb je punk voor nodig.’