'Het grafjaar 2022' 

Het jaar is alweer bijna voorbij. Vroeger leken ze langer te duren, maar tegenwoordig duurt een jaar gewoon twaalf maanden. Voor mij was het helaas een jaar vol begrafenissen en crematies. Ik mocht dit jaar 25 keer mijn nette schoenen aantrekken om afscheid van iemand te nemen. Naar alle waarschijnlijkheid waren dit de verdrietige naweeën van corona. Gedurende de crisis werden behandelingen stopgezet en huisartsafspraken uitgesteld. Veel mensen voelden wel dat er iets mis was, maar konden of durfden niet aan de bel te trekken, en zodoende hadden alle tumoren en gezwellen zomervakantie. Vooral kanker heeft het coronavirus als een soort Trojaans paard gebruikt. We wasten onze handen en hoopten dat we schoon bleven. We droegen mondkapjes om niets binnen te krijgen, maar dat wat al binnen was, had het rijk voor zich alleen.

In februari zag ik twee kleine kinderen boter-kaas-en-eieren spelen op de kist van hun vader. Met stiften van de Hema zetten ze rondjes en kruisjes op het elzenhout.

In april zag ik een oude vrouw haar zoon begraven. De zoon was van mijn leeftijd en hield, net als ik, enorm van hiphop. Tha Crossroads van Bone Thugs-n-Harmony klonk uit de luidsprekers toen hij naar buiten werd gedragen. In 1996 hoorden we het nummer voor het eerst. Het was ons jointjesnummer. Onze soundtrack tijdens het ontsnappen in marihuana. Maar in april was het opeens een van de mooiste begrafenisnummers ooit gemaakt. Het paste precies. Nog nooit ging het nummer zo door merg en been.

In juli was het wederom de beurt aan een jonge vader. Hij had nog een heel leven voor zich, maar opeens lag hij daar aan de koude voeten van de dood. Zijn middelste zoon wilde niet spreken, maar een voetbal hooghouden naast de kist. Zijn vader was 44 geworden, dus wilde hij met zijn 44ste balaanraking de bal in de kist tikken. Het lukte uiteindelijk na vijf keer. Alle aanwezigen gingen staan en gaven hem een met tranen doordrenkte ovatie. Hij droeg een shirt van Frenkie de Jong. En zijn vader was gewoon te jong.

In november stierf de vader van een goede vriendin. Het afscheid vond plaats in het Friese Marssum. Mijn vrouw en ik hadden thuis een lunchpakket gemaakt en aten broodjes kaas op de Afsluitdijk. De zon scheen, maar het water in het IJsselmeer bleef onveranderd grijs.

Crematies en begrafenissen zijn nooit makkelijk, maar leerzaam zijn ze wel.

In de nabijheid van een graf of een oven zie je pas hoe ongelofelijk mooi het leven is. In de nabijheid van andermans pijn voel je pas dat je nooit meer iemand anders pijn wilt doen.

Ik denk nog vaak aan die twee kleine kinderen die boter-kaas-en-eieren speelden op de kist van hun vader. Het ene kind stond op een gegeven moment een paar punten voor, maar de moeder eiste dat de kinderen door bleven spelen tot het gelijk stond. Uiteindelijk werd het 24-24. ‘Jullie hebben al genoeg verloren,’ zei ze, terwijl ze de stiften in haar handtas stopte.