Nazi-moordcomplot: Roosevelt, Churchill en Stalin waren in 1943 bijna het haasje

Teheran, Iran
28 november 1943

De president houdt zich schuil. De straat staat vol soldaten, duizenden aan weerszijden, gewapend met mitrailleurs. De meesten dragen Sovjetuniformen, een enkeling is Brits of Amerikaans. In de droge hitte gebruiken ze hun wapens en lichamen om de luidruchtige menigte te bedwingen, die in groten getale is komen kijken naar wat er aan de hand is, of beter gezegd, naar wie er langskomt. De brede laan is de voornaamste verkeersader door Teheran, de bruisende hoofdstad van Iran. Het is eind november 1943 en er is commotie alom. Vanaf vandaag is dit de plek waar een van de belangrijkste gebeurtenissen van de oorlog plaatsvindt. Tot zojuist was de hele operatie nog geheim, maar het nieuws is net bekend gemaakt. Hoewel Iran geen actieve rol speelt in de oorlog, staat het onder geallieerd gezag. Dit verklaart de grote hoeveelheid Sovjettroepen die de stad beveiligen. Een rumoer stijgt op. Soldaten en omstanders richten hun aandacht op de naderende colonne auto’s, een mengeling van militaire en burgervoertuigen. In het hart van deze karavaan glinstert een donkere limousine in de middagzon. Dit is het voertuig dat de soldaten moeten bewaken.

Wie het lukt een blik in de limousine te werpen ziet achter het stuur een chauffeur en op de achterbank één passagier zitten, een rijzige man met grijs haar. Af en toe steekt hij zijn hand uit het raam en zwaait. De menigte leunt massaal naar voren, want iedereen probeert een glimp op te vangen van Franklin Delano Roosevelt, de president van de Verenigde Staten. Tenminste, dat denken ze.

Een haast onvoorstelbaar brutaal plan: hier in Teheran, tijdens deze historische top, willen de nazi’s de drie grootste wereldleiders ombrengen

De presidentiële karavaan baant zich een weg door de stad, langs drukke markten en flatgebouwen waar bewoners vanuit de ramen en vanaf de daken toekijken. De bestemming van de limousine is geen geheim: de president is op weg naar de Sovjetambassade, een ommuurd en zwaar bewaakt complex in het noorden van de stad. Daar ontmoet Roosevelt straks zijn twee bondgenoten, secretaris-generaal van de Sovjet-Unie Jozef Stalin en Winston Churchill, premier van het Verenigd Koninkrijk. Het wordt een conferentie van historisch belang, de eerste ontmoeting van de drie machtigste leiders van de geallieerden. Vanwege de internationale coördinatie en de veiligheidsrisico’s kostte de voorbereiding bijna een jaar. Echter, iets in dit spektakel is niet wat het lijkt. Zonder dat de menigte en de soldaten – en zelfs een groot deel van de karavaan – het weten, is de rijzige man in de limousine niet de president van de Verenigde Staten, maar een met kogelvrij vest uitgerust lid van de Amerikaanse geheime dienst. De echte Roosevelt bevindt zich niet eens in de colonne. Hij zit weggedoken op de achterbank van een heel ander soort auto: een kleine en vuile vierdeurs die zich door de straten van Teheran spoedt. En waar de presidentiële bolide in de karavaan is omgeven door pantserwagens en beveiligers, heeft de onopvallende auto waarin de echte Roosevelt zich verschuilt slechts één enkele jeep als escorte.

Verontrustend nieuws

Maar waarom zulke omslachtige maatregelen? De avond ervoor kreeg de Amerikaanse veiligheidsdienst van hun Russische collega’s verontrustend nieuws: nazi-agenten in vermomming waren het geallieerde bolwerk binnengedrongen. En volgens de Sovjets was hun missie het elimineren van Roosevelt – en van Churchill en Stalin. Een haast onvoorstelbaar brutaal plan: hier in Teheran, tijdens deze historische top, willen de nazi’s de drie grootste wereldleiders ombrengen.

Als dat lukt, zijn de gevolgen wereldschokkend.

De Tweede Wereldoorlog houdt de wereld inmiddels al vier jaar in zijn greep. Grote delen van Europa, Azië en Noord-Afrika liggen in as. Een gigantisch aantal mensen is dagelijks slachtoffer van het conflict. De wandaden die worden gepleegd zijn bijna niet te tellen. En op dit moment is er geen eind in zicht.

De oorzaak van deze oorlog is een angstaanjagende ideologie die in verschillende landen wortel heeft gevat, maar die op zijn sterkst is in nazi-Duitsland. Het is een mismaakte vorm van extreme vaderlandsliefde, gevoed door rassenhaat, massapropaganda, samenzweringstheorieën, het demoniseren van minderheden en een persoonlijkheidscultus rond een narcistische leider. Met deze ideologie heeft de meedogenloze nazipartij een voorheen democratisch land omgevormd tot een autoritaire staat vol haat en geweld. Duitsland en zijn voornaamste bondgenoten Italië en Japan zijn verantwoordelijk voor deze gruwelijke oorlog.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Je leest 't in de nieuwste Revu.