Luuk Koelman: ‘Elke dag een uur lang het wereldnieuws volgen, dat staat gelijk aan negen weken Weltschmerz per jaar’

Het buurtcafé. ‘Ach, kon ik de wereld maar veranderen...’ Met veel gevoel voor drama klimt de nieuwsconsument op de barkruk naast me. ‘Ik heb het nog nooit zo zwaar gehad als de afgelopen weken!’ Hij legt zijn smartphone voor zich op de bar. Daar is het piepje van het zoveelste pushbericht al: Israëlische luchtmacht bestookt 400 doelen in de Gazastrook, Hamas meldt 140 doden. Verontrust staart de nieuwsconsument naar het schermpje. ‘Als ik eens vragen mag’, probeer ik, ‘wat voegen die tussenstanden nu toe aan jouw eigen leven? Houd je soms alles bij in een grafiek?’ Even is de nieuwsconsument stil. Dan antwoordt hij geagiteerd: ‘Ik ben betrokken!’

‘Maar wat heb je aan die getallen?’ reageer ik. ‘Het ene is afkomstig van de Israëlische legerwoordvoerder, en het andere van de woordvoerder van Hamas. Niemand die überhaupt ooit checkt of het klopt.’

‘Er vallen daar doden, ja!’ De nieuwsconsument kijkt me vol afgrijzen aan. Hoe kan ik zo hardvochtig zijn? Al dat leed! Het minste wat je dan als medemens kunt doen, is deze ongekende rampspoed tot je nemen. ‘Maar waarom dan?’ probeer ik nogmaals.

‘Omdat het nieuws is!’

‘Nieuws is handel in aandacht. Elke krant die je leest, alle sociale media, het zijn gewoon commerciële bedrijven. Vandaar die stortvloed aan berichten. Israël claimt iets? Stukje tikken! Hamas claimt iets? Stukje tikken! Het is allemaal ruis. Tenzij je per se wil weten dat Rutte ‘een goed en stevig gesprek’ heeft gehad met Netanyahu.’

‘Ja, kijk maar weg!’ bitst de nieuwsconsument.

‘Oorlogsverslaggeving is gewoon een spannend woord voor ‘niet precies weten wat er gebeurd is, maar het er wel eindeloos over willen hebben.’ Hoe het werkelijk zit, bijvoorbeeld met die ontploffing bij het ziekenhuis in Gaza-stad, dat leer je pas jaren later, als ook deze oorlog in hetzelfde rijtje is bijgeschreven als de Zesdaagse Oorlog en de Jom Kippoer-oorlog. Dus zo ongekend is al deze rampspoed niet. Er lopen daar nu belachelijk veel journalisten rond die, als het over de waarheid gaat, niets te melden hebben. Dat is helaas hoe oorlog werkt. Maar ja, ze moeten wel met itempjes komen. En pushberichten.’

‘Ongevoelige lul.’ Driftig tikkend met zijn wijsvinger plaatst de nieuwsconsument een lange rij vlaggetjes op elk van zijn sociale media-accounts. De eigen emotie als het middelpunt van alles. ‘Waarom wil je nu, in real time, op de hoogte blijven van rampspoed waaraan je niets kunt veranderen? Omdat je je dan betrokken voelt? Wat is dat voor morbide hobby? En nog belangrijker, wat schiet je ermee op? Elke dag een uur lang het wereldnieuws volgen, dat staat op jaarbasis gelijk aan 45 werkdagen machteloosheid, oftewel negen weken aan Weltschmerz. Een zee van tijd waarin je zoveel nuttigs kunt doen. Vrijwilliger worden bij de voedselbank bijvoorbeeld. Of een dag in de week mantelzorger zijn voor die oude dame verderop in de straat.’

‘En waarom zou ik dat doen?’

‘Omdat je de wereld niet kunt veranderen, maar je eigen buurt wel.’