Ongeleid projectiel Mickey Rourke: ‘Ik ben in de hel geweest'

In de film The Wrestler, uit 2008, speelt Micky Rourke de rol van een oude, versleten worstelaar op de rand van de afgrond. De gloriedagen van diens personage, Randy ‘The Ram’ Robinson, liggen ver achter hem. Hij woont in een smerig trailerpark, werkt in een kleine supermarkt en kampt met hartklachten. Zijn lichaam valt zowat van ellende uit elkaar door alle geïncasseerde klappen en goedkope steroïden. Toen Rourke dit script in zijn handen kreeg, werd hij nog net niet getroffen door een paniekaanval. ‘Nadat ik het had gelezen, dacht ik: o mijn god. Dit is het leven wat ik heb geleefd,’ zei de acteur destijds in Variety.

Aanvankelijk wilde Rourke, vooral bekend van grote jarentachtigfilms als Rumble Fish en 9½ Weeks, bedanken voor de eer. Te confronterend. ‘Dit is een man die in schaamte leeft, die ooit iemand was en nu vergane glorie is. Ik wist niet of ik die hele donkere plekken van mijzelf opnieuw wilde bezoeken en in contact wilde komen met die emoties,’ aldus de acteur.

De gelijkenissen tussen ‘The Ram’ en Rourke zijn inderdaad bizar. Beiden kenden grote successen in de jaren tachtig, maar raakten daarna uit de gratie. Beiden hadden hun familie en vrienden verwaarloosd. Beiden waren aantrekkelijke mannen geweest, maar door al het geweld in hun leven flink gehavend uit de strijd gekomen. En beiden waren op zoek naar een comeback. ‘The Ram’ in de vorm van één laatste worstelpartij tegen zijn grote rivaal, Rourke als de gevallen acteur op zoek naar zijn eerste hoofdrol in twintig jaar tijd. Beiden gingen de confrontatie aan, met succes.

Rondom de release van de film, die lovende recensies kreeg en van de 56-jarige Rourke voor het eerst in zijn carrière een Oscar-kandidaat maakte, vertelde de acteur in The Guardian openhartig over de grote moeite die de rol hem kostte. ‘In de rol van Randy herkende ik de vernedering waarmee ik zelf vijf, zes, zeven, acht, negen, vijftien jaar heb geleefd. Die ik mijzelf heb opgelegd. Ik verloor alles, de vrouw, het huis, mijn vrienden, mijn naam. Ik betaalde 500 dollar per maand voor een appartement met mijn honden. Niemand wist echt hoe blut ik was. Een vriend gaf mij een paar honderd dollar per maand om iets te eten te kopen. En ik belde mijn ex-vrouw en huilde als een baby en probeerde haar terug te krijgen. Ik was wanhopig. En ik was helemaal alleen. Ik ben in de hel geweest. En dit ging jarenlang door.’

‘Niemand wist echt hoe blut ik was'

Rauwe acteerstijl

Terugspoelen naar de zomer van 1981. Body Heat, een thriller over een jonge vrouw die haar louche advocaat overtuigt haar rijke echtgenoot te vermoorden, is dan in Amerika de absolute summer-blockbuster. De wereld ligt aan de voeten van de hoofdrolspeler, de 29-jarige Mickey Rourke. ‘Een jonge Hollywood-leeuw, een acteur met de melancholische intensiteit van Marlon Brando en de elektriciteit van James Dean,’ zo omschrijft de LA Times de geboren New Yorker. De vergelijking met die filmlegendes dankt Rourke aan zijn looks, maar vooral aan zijn natuurlijke en rauwe acteerstijl. ‘Hij heeft een scherp randje, een aantrekkingskracht en een pure, lieve glimlach die je verrast,’ duidt de gevierde filmcriticus Pauline Kael de nieuwe sensatie van Amerika.

Body Heat is voor Rourke een springplank naar een glansrijke carrière. Een jaar later volgt Diner, een geprezen drama met Rourke als vrouwenverslinder met een gokprobleem. De rol past hem als een jas. Ook voor zijn personage Motorcyle Boy in de film Rumble Fish (1983), van Francis Ford Coppola, kan Rourke dicht bij zichzelf blijven. De acteur wordt in die periode vaak gespot op zijn Harley Davidson, brommend op de Sunset Boulevard van Los Angeles, geflankeerd door zijn motorvrienden en bloedmooie vrouwen. Omar Albertto, eigenaar van een groot modellenbureau in Los Angeles en New York, omschrijft Rourke in 1991 als volgt: ‘Mickey is de coolste man in Los Angeles. Hij brengt dat straatgevoel naar LA, wat hard nodig was in een stad vol licht, plastic en chroom.’

In 1986 bereikt zijn carrière een piek, ironisch genoeg gestuwd door zijn eerste flop. De film 9½ Weeks is volgens The Wall Street Journal ‘een lange Calvin Klein-commercial’ en scoort op alle fronten belabberd. Wat de erotische thriller wel doet, is een nieuwe versie lanceren van Mickey Rourke: die van de meest begeerde man op aarde. Zelf hekelt hij de status van sekssymbool, zo moppert hij in interviews. ‘Ik heb mezelf nooit op die manier voorgesteld of er zo uitgezien,’ zegt hij in 1991 in Vanity Fair. ‘Na 9½ Weeks greep ik daarom ook elk project ter wereld aan om juist in de tegenovergestelde richting te gaan. Totdat die instelling mij bijna failliet maakte. Barfly was mijn dieptepunt. Een Franse interviewer zei destijds tegen mij: “Kijk eens wat je jezelf aandoet. Besef je niet wat je doet?” Ze had tranen in haar ogen.’

Hoe hard Rourke eind jaren tachtig ook zijn best doet, ontkomen aan zijn imago van vrouwenverslinder lukt hem niet. Steeds vaker wordt hij gecast als de pretty boy in matige en soms ronduit belabberde films. Op de set van Wild Orchid (1990), een erotische film met een lachwekkend script, spatten de vonken er weliswaar vanaf op de filmset (Rourkes seksscènes met tegenspeelster Carré Otis, de vrouw met wie hij twee jaar later in het huwelijksbootje zou treden, zijn niet geacteerd); de film wordt gefileerd door de pers. Kort daarna neemt Rourke, een van de succesvolste acteurs ter wereld, een rigoureus besluit. Films maken wil hij niet meer. In 1991 besluit hij zich vol overgave te storten op een nieuwe carrière: die van professioneel bokser.

Body Heat

Rumble Fish

Wild Orchid

Mickey Rourke en Kim Basinger in 9½ Weeks.

'Een vriend gaf mij een paar honderd dollar per maand om iets te eten te kopen’

Carrièreswitch

Hollywood verklaart Rourke voor gek, maar helemaal uit de lucht vallen komt die carrièreswitch niet. Als tiener was hij al idolaat geweest van de sport. In de 5th Street Gym van Miami, waar Rourke vanaf zijn zevende levensjaar opgroeide, maakte de tiener zijn eerste meters. Tussen legendes als Muhammad Ali en Luis Rodriguez, die in dezelfde gym trainde, ontpopte de jonge Rourke zich er tot veelbelovend bokstalent. In Interview Magazine blikt de acteur in 2009 met warme gevoelens terug op die periode: ‘Toen ik twaalf of dertien was, gaf Ali mij een van zijn zwembroeken van wit satijn met gouden strepen. Ze zaten vol bloed en mijn moeder gooide ze weg. Ik denk dat het de eerste keer is dat ik tegen mijn moeder vloekte.’

Rourke was 12 jaar toen hij zijn eerste officiële zege noteerde. 27 overwinningen volgden, tegenover slechts drie verloren partijen. Toen twee zware hersenschuddingen een dikke streep zetten door zijn ambities om prof te worden, rolde Rourke per toeval de showbusiness binnen. Op het strand van Miami vroeg een vriend hem auditie te doen voor diens lokale theaterproductie. Rourke raakte er naar eigen zeggen ‘direct verslaafd aan acteren’ en vertrok erna richting New York, met 400 geleende dollars van zijn zus, om het te maken als filmster.

In de moordende concurrentie van Manhattan kwam de filmcarrière van Rourke amper van de grond. Als ober probeerde hij zichzelf te onderhouden, later ook als uitsmijter van travestietenclubs. Met tegenzin schreef hij zich in voor acteerlessen. ‘Ik dacht: dit is pussy shit. Ik kan dit niet doen,’ zou hij decennia jaren terugblikken. Toch vertelt zijn eerste auditie in New York een ander verhaal. ‘Dit was de beste auditie die ik in dertig jaar heb gezien,’ reageerde de vermaarde regisseur Elia Kazan na diens kennismaking met Rourke. Tussen medestudenten als Al Pacino, Robert de Niro en Harvey Keitel viel de jonge Rourke genoeg op voor een debuut in een film van Steven Spielberg. Twee jaar later volgde Body Heat. Een glorieuze carrière leek als in steen gegoten. Tot 1991 dus, als Rourke besluit de filmset in te ruilen voor de boksring.

Rourke is 39 jaar als hij zijn professionele debuut in de ring maakt. Over zijn terugkeer naar boksen zegt hij later in The Guardian: ‘Het was iets dat ik graag deed en waar ik van genoot. Dat was voor mij heel therapeutisch. Het is heel puur. Ik kon ermee wegkomen van die acteer-bullshit. Ik was de passie, het verlangen en het respect voor het acteren kwijtgeraakt. Dat lag misschien niet aan het acteren zelf, misschien dat ik mijzelf was verloren.’

Promotors geven de acteur geen schijn van kans. Hij is oud, doorleefd en verre van fit. Even lijkt Rourke goed op weg het tegendeel te bewijzen. Acht gevechten lang blijft hij ongeslagen en als beroemd bokser harkt hij een miljoen dollar binnen op jaarbasis. Toch zit niet iedereen te wachten op een acteur annex sekssymbool in de boksring. Fans van de sport voelen zich door zijn patserige gedrag bespot en critici verdenken hem ervan overwinningen te halen puur gebaseerd op zijn naam.

Acht gevechten lang blijft hij ongeslagen en als beroemd bokser harkt hij een miljoen dollar binnen op jaarbasis

Verbrijzelde kaak

De bokscarrière van Rourke is dan ook van korte duur. Met een verbrijzelde kaak, een gespleten tong en gebroken tenen, ribben en een neus zwaait Rourke in 1994 alweer af. De Hollywood-hunk van vijf jaar eerder is hij dan allang niet meer. Ook stapelen voor de boksende acteur de mentale problemen zich op. Hij is vaak dronken, gedraagt zich roekeloos, maakt de ene foute filmkeuze na de andere en wordt door zijn vrouw beschuldigd van huiselijk geweld.

In de Britse Mirror blikt Debra Feuer, Rourkes eerste vrouw, in 2009 terug op hun stormachtige relatie. ‘Toen we elkaar ontmoetten, rookte Mickey wel, maar hij dronk niet. Naarmate hij de grote ster begon te worden, begon hij coke te gebruiken en te drinken. Ons huwelijk hield geen stand. Hij was ongelooflijk jaloers en controlerend. Hij bedreigde zijn tegenspelers en regisseurs. Hoe groter hij werd, hoe meer hij zichzelf begon te vernietigen. Roem heeft hem onvermijdelijk veranderd.’

Na Debra Feuer trouwt Rourke in 1992 met Carré Otis, een heroïneverslaafde actrice en model. Haar verhalen over hun 6-jarige huwelijk zijn nog grimmiger, zo valt te lezen in haar biografie Beauty, Disrupted: A Memoir. ‘Op een avond gingen we uit eten. We waren bijna bij het restaurant toen ik naar beneden keek en een .357 Magnum op de grond naast mijn voeten zag liggen. Ik vroeg Mickey het ding daar weg te halen. Hij verstopte het wapen in mijn tas, zonder dat ik dat wist. Toen we weer bij Mickey thuis waren, ging het pistool ineens af. De kogel kwam op slechts 5 centimeter van mijn hart. Ik schreeuwde het uit. Ik bloedde heel erg, maar Mickey maakte zich alleen maar druk om de puinhoop. “Dit is een nachtmerrie. Maak dit schoon!” riep hij. Hij was alleen maar bang dat de pers lucht zou krijgen van het incident.’

Als Rourke in 1992 voor Otis op één knie gaat, doet hij dat met een groot Japans zwaard in zijn handen. Otis: ‘Toen ik hem vroeg wat hem bezielde, staarde hij mij in mijn ogen en zei: “Dit is een harakiri-zwaard. Ik kan niet zonder jou leven. Geef antwoord, anders ga ik dood.” Later in hun relatie doet Otis aangifte van huiselijk geweld, maar de actrice trekt die aanklachten zelf weer in. In 1998 gaan de twee uit elkaar.

De carrière van Rourke is dan ook al flink in het slop geraakt, iets wat hij grotendeels aan zichzelf te danken heeft. Van de weinige regisseurs met wie de rebelse acteur geen knallende ruzie maakt, krijgt Rourke kans na kans op een glorieuze comeback voorgeschoteld, maar telkens slaat hij de rol zelf af. Zo gaan Silence of the Lambs (Anthony Hopkins), Pulp Fiction (Bruce Willis) en Beverly Hills Cop (Eddie Murphy), allemaal bestemd voor Rourke in de hoofdrol, stuk voor stuk naar andere acteurs. ‘Ik zat in een hele moeilijke tijd,’ verklaart de acteur over die periode in de New York Post. ‘Ik deed mezelf pijn en zat op een dag in de kast. Ik kon het niet meer aan en greep naar een geweer. Mijn hond Beau Jack huilde en keek me aan. Hij zei met zijn ogen: wie gaat er dan voor mij zorgen? Toen heb ik mijn geweer weggelegd. Maar ik was klaar om te gaan.’

In de wildernis

Tussen 1990 en 2005 leeft Rourke naar eigen zeggen ‘in de wildernis’. Vaak komt hij zijn huis niet uit, praat hij alleen nog tegen zijn honden en verliest hij zichzelf in drank en drugs. ‘Ik weet nog dat ik een keer een restaurant in liep en mensen mij aankeken alsof Jack the Ripper zojuist was binnengekomen,’ zegt hij in 2008 in The Guardian. Wat is er aan de hand met Rourke? Na jarenlange gedisciplineerde sessies met zijn psychiater en zijn priester komt hij tot de kern van zijn problemen, roekeloosheid en onrust. Oorzaak: Eugene Addis, zijn stiefvader, die hem jarenlang misbruikte.

Rourke werd in 1956 geboren in New York uit een stormachtige relatie tussen Annette en Philip Andre Rourke. Toen hij vijf was, gingen zijn ouders uit elkaar. Mickey verhuisde met zijn moeder, jongere broertje Joey en oudere zus Patricia naar Miami. Zijn vader zag hij daarna nog één keer, toen hij 27 was. Daarna nooit meer. Miami was geen warm bad. Zijn stiefvader dwong hem ‘daddy’ te noemen. Over het misbruik klapte Rourke in 2009 uit de school. ‘Mijn stiefvader kraakte altijd mijn hoofd, alleen maar omdat hij daar zin in had. Hij was groot, heel groot en gemeen. En hij mishandelde mijn moeder fysiek. Ik haatte die klootzak omdat hij haar pijn had gedaan, omdat hij haar bang had gemaakt,’ schrijft de acteur in het zelfhulpboek One Can Make a Difference: How Simple Actions Can Change the World. ‘Jarenlang wilde ik niets liever dan hem neerhalen. Ik kon mijn stiefvader niet verslaan, dus ik denk dat ik het in de loop van de tijd op alle anderen begon af te reageren. Toen ik volwassen was, vocht ik overal, voor wat dan ook. Het kon mij niet schelen wat de gevolgen waren. Ik dronk en gebruikte drugs. Maar meer nog was ik boos en gek en schaamde me voor de manier waarop ik was behandeld.’

In 2005 durft Rourke, na zijn doorbraak op de praatstoel bij zijn psychiater, voorzichtig te dromen van een comeback. Maar echt enthousiast zijn regisseurs en producenten niet. Na kleine rollen in Once Upon a Time in Mexico, Man on Fire en Sin City lijkt de carrière van Rourke als een nachtkaarsje uit te gaan, totdat een zekere Darren Aronofsky aan de deur klopt. Voor zijn project The Wrestler, een indie-film zonder budget, wil hij per se Rourke in de rol van Randy ‘The Ram’ Robinson. ‘Ik wist dat Mickey perfect was voor mijn film, omdat hij, net als het personage, vocht voor een comeback,’ zegt hij daar later over in de media. Een probleem: Rourke zelf moet nog overtuigd worden. ‘Ik had geen respect voor worstelen vanwege mijn boksachtergrond,’ zegt de acteur in Variety. ‘En weet je, het was een van die films waarin je niet betaald kreeg. Dus ik denk dat mijn manager enthousiaster was dan ik.’

‘Het is zo’n fijn gevoel om weer trots te zijn, om niet om in schaamte, schande en mislukking te hoeven leven’

Rourke accepteert alsnog en speelt – tegen alle verwachtingen in – de rol van zijn leven. Om in shape te raken, traint de geleefde vijftiger maanden achtereen met een Israëlische kampioen kooivechten. Hij kweekt 23 kilo aan spiermassa én een nieuw respect voor de worstelsport. ‘Het duurde een tijdje voordat ik besefte dat worstelen puur entertainment is. Maar je raakt nog steeds echt gewond. Ik heb drie MRI’s gehad in de eerste twee maanden dat ik aan de film werkte. Ik had het gevoel dat het al voorbij was voordat we begonnen,’ zegt hij daar een jaar later over.

The Wrestler wint talloze prijzen, waaronder een Golden Lion bij het filmfestival van Venetië. ‘Dit is voor een film met een werkelijk hartverscheurende prestatie in elke zin van het woord. En als ik hartverscheurend zeg, weet je dat ik Mickey Rourke bedoel,’ zegt juryvoorzitter Wim Wenders tijdens de uitreiking. Rourke sluit daarmee een helse periode van zijn leven af. ‘Het is zo’n fijn gevoel om weer trots te zijn, om niet in schaamte, schande en mislukking te hoeven leven.’

Zijn oude streken is hij niet verloren. Als een paparazzo hem vraagt of de geruchten kloppen dat hij een affaire zou hebben met Evan Rachel Wood, die in de film zijn dochter speelt, snauwt hij: ‘Ze is een goede vriendin, that’s it. En zeg tegen die flikker die deze bullshit in de krant heeft geschreven dat ik zijn fucking benen wil breken.’

Als zestiger en zeventiger heeft de opgeleefde Rourke, wiens meermaals verbouwde gezicht nog amper te linken is aan zijn jongere versie, de smaak te pakken. Na The Wrestler speelt hij mee in liefst dertig films. Komend jaar staan er nog eens acht op de planning. In 2014 was er zelfs een comeback naar de boksring. In Rusland won de 62-jarige acteur zijn eerste bokswedstrijd in twintig jaar. De snelle zege op de 33 jaar jongere Elliot Seymour leek te mooi om waar te zijn, en dat was het ook. Twee weken na de wedstrijd bleek deze Seymour een dakloze vriend van Rourke te zijn, die door schimmige bookmakers speciaal werd overgevlogen naar Moskou en daar vervolgens 15.000 dollar ontving om in de tweede ronde onderuit te gaan. Rourke ontkende alles, maar van dergelijke capriolen kijkt de rest van de wereld allang niet meer op.

Ruzie maken is de acteur evenmin verleerd. Recent noemde hij Robert De Niro, met wie hij nooit helemaal door één deur kon, een ‘fucking huilebalk’, die hij ‘serieus gaat vernederen’ zodra hij hem tegenkomt. De acteur verwijt zijn collega een stokje te hebben gestoken voor een grote rol in The Irishman. Ook Tom Cruise kreeg vorig jaar de wind van voren. ‘Die gast doet verdomme al 35 jaar hetzelfde kunstje. Ik heb daar geen respect voor,’ zei Rourke in Piers Morgan Uncensored. ‘Hij is irrelevant.’ En Mickey Rourke zelf dan, volgens Mickey Rourke? ‘Ik ben als een kakkerlak. Je kunt me niet uitroeien.’