Luuk Koelman: 'Navalny was een ultranationalist, verkleed als liberale held om het Westen te paaien'

De Russische Jezus, gekruisigd! Hij leed voor ons! En toen was zijn lichaam ook nog eens zoek! Over de doden niets dan goeds, maar het gedweep met Navalny is nauwelijks nog te harden. Stemmen gaan zelfs op om de Haagse straat waaraan de Russische ambassade ligt, om te dopen tot Navalnylaan. Prima idee, mits je de politieke carrière van de beste man niet kent.

Die begon aanvankelijk heel gewoontjes, toen hij zich in 1999 aansloot bij de links-liberale partij Jabloko. Maar toen die de kiesdrempel niet haalde, volgde de ommezwaai. Navalny richtte het ultranationalistische Narod op. Een beweging die fel ageerde tegen alle arbeidsmigranten uit Centraal-Azië en de Kaukasus. In 2007 en de jaren daarna liep hij mee met de ‘Russische Mars’, dwars door Moskou. Tezamen met skinheads en neonazi’s die swastikavlaggen droegen en massaal de Hitlergroet brachten. In verkiezingsfilmpjes presenteerde hij zichzelf als de ongediertebestrijder die immigranten uit de Kaukasus (‘kakkerlakken’) verdelgt.

Toen ook dat niets opleverde, besloot Navalny een Wildersje te doen. Hij zette zijn ultranationalisme in de ijskast en gooide het over een heel andere boeg: de strijd tegen de corrupte elite. En dus tegen Poetin. Een schot in de roos, helemaal toen tijdens de parlementsverkiezingen van 2011 grootschalige corruptie aan het licht kwam. En ere wie ere toekomt, Navalny onthulde een karrenvracht aan zaken die het daglicht niet konden verdragen. Maar hij keurde ook openlijk de Russische annexatie van de Krim goed. Dit tot grote frustratie van veel Oekraïners, die in hem een Russische imperialist zagen. Een ultranationalist, verkleed als liberale held om het Westen te paaien. Dus geen bloemen voor hem in Kyiv.

Maar daar hoor je niemand over. In ons narratief is Navalny de vrijheidsstrijder die bereid was tot het uiterste te gaan, vastberaden en onversaagd. In die emotie, los van alle ratio, past naadloos de claim dat ‘miljoenen Russen hem steunden’ en ‘dus’ westers georiënteerd zouden zijn. Maar de realiteit is eenvoudiger. Navalny’s achterban vond elkaar in één grote gemene deler: de strijd tegen corruptie. Sterker nog, ook miljoenen Russen die Navalny níét steunden (omdat ze in hem een marionet van het Westen zagen), zijn alle corruptie meer dan zat.

Maar dat betekent niet dat al die Russen tezamen ‘dus’ de annexatie van de Krim veroordelen, of het huidige Russische buitenlandbeleid. Integendeel, want zoals wij westerlingen Rusland wantrouwen – precies zo wantrouwt de doorsnee Rus ons. Immers, wij zijn degenen die sinds de val van de muur steeds verder oostwaarts oprukken, Oost-Indisch doof voor alle tegenwerpingen. En nu knijpen we Rusland ook nog eens economisch af. Probeer dan maar eens positief naar het Westen te kijken.

Ooit is Poetin opgerot. Maar ook elke volgende president zal opkomen voor de Russische nationale belangen – en niet voor de westerse. Of laat ik het anders zeggen: zélfs als Navalny president was geworden (de natte droom van het Westen), dan zou het Russische buitenlandbeleid er niet veel anders hebben uitgezien. In één zin: van harte bereid tot onderhandelen, maar níét over de Krim. Stof tot nadenken voor westerse politici, tussen alle krokodillentranen door.