'Fysieke verandering leidt niet automatisch tot mentale verlossing'

Er is een Nederlandse vlogger met een internationaal uiterst succesvol YouTube-kanaal: Nikkie Tutorials, en ik leerde dat kennen toen Nikkie bekendmaakte dat ze ooit een Niels was. Ze maakte wereldkundig transgender te zijn, voordat anderen – die haar wilden chanteren – het bekend konden maken.

Het applaus was oorverdovend en het regende steunbetuigingen. Minister Van Engelshoven (D66) noemde de mogelijkheid om je geslacht eenmalig te wijzigen een ‘#dapper’ voorbeeld van ‘echt vrij’ zijn. Een irrationele overreactie op (en politisering van) een uiterst ingewikkelde geestelijke gemoedstoestand met fysieke verlangens.

Welke keuzes Nikkie maakt, en wat die keuzes doen met haar lichaam, zal me afgesneden worst wezen. Aan haar kanaal te zien, heeft ze de zakelijke en populaire capaciteiten om een succesvolle vloggersonderneming te runnen – hats off to her. Maar dit anekdotische succesvoorbeeld ten spijt, het snoeien van je snikkel leidt niet per definitie tot begrip over wie je vanbinnen bent, of denkt te zijn.

Hoe lekker Nikkie persoonlijk ook in haar vel zit, het applaus van de goegemeente wekt de misplaatste suggestie dat het transgenderschap een plank in de supermarkt van het maakbare leven is, in plaats van wat het werkelijk is: een afwijkende biologische situatie die we psychisch nog niet goed in kaart hebben, maar waarvan we wel weten dat veel patiënten (om dat woord maar te gebruiken) grote last, emotioneel leed, of erger ervaren. Fysieke verandering leidt niet automatisch tot mentale verlossing.

Die realiteit poets je niet weg met de verklaring dat het een dappere stap voor de ‘vrijheid’ is als één populaire vlogger dit defect lijkt te hebben overwonnen. Of ze het écht overwonnen heeft, weten we niet, maar we komen allemaal al lang genoeg op internet om te weten dat velen zich gelukkiger en positiever voordoen als de camera’s snorren, dan wanneer ze thuis onder een deken op de bank tijdens het bingewatchen een bak ijs wegscheppen om hun eigen Weltschmerz even te kunnen parkeren – we doen het allemaal weleens.

Het jubellied klinkt me derhalve vals, omdat het iets onbevattelijks tot ideologisch sentimentalisme reduceert: de mens bepaalt alles zelf – tot het biologische geslacht aan toe. En zodra feiten ideologie in de weg gaan staan, wordt kritiek leveren gevaarlijk. Maar we kunnen niet genezen waar we de oorzaak niet van (ver-)kennen, zeker als je niet mag opperen dat genderverwarring een (biologische) afwijking of een (geestelijke) ziekte is – ook al bedoel je daar niet mee dat de patiënt minderwaardig is. Als dat ‘vrijheid’ is, falen wij de vrijheid.