'Terwijl de coalitie kwebbelt over zijspoor-onderwerpen, worden de populisten gevoed'

Dit kabinet van gelegenheidsbondgenoten zorgt in al haar goede bedoelingen voor polarisatie die het populisme voedt, en dat zie je aan de onderlinge ruzietjes die ze – veelal voor de bühne – met elkaar uitvechten. VVD, D66 en CDA zijn voor het CETA-verdrag en ChristenUnie moet die meloen slikken. D66 wil legalisering van (hard)drugs, maar daar zijn alle coalitiepartners stevig tegen. D66 wil de veestapel halveren en dat wordt door het CDA hard verworpen. D66 wil als enige coalitiepartij Afrikaanse arbeidsmigranten ongelimiteerd overvaren. Zo kun je alinea’s lang doorgaan.

Moeten coalitiepartijen het dan over alles eens zijn? Natuurlijk niet. Maar hun confrontaties blijven altijd binnen een krappe bandbreedte, en meestal op ‘zijspoor-onderwerpen’ zoals drugsbeleid of abortuswetgeving. Hun ideologische basis is namelijk sterk eenduiding: migratie is een feit des levens, evenals de Europese Unie, en de door hen gevoelde noodzaak voor stringent, proactief klimaatbeleid.

De politiek gemarginaliseerde ‘grote verhalen’ van de samenleving verlangen meer zuurstof voor ideeën en gedachtegoed buiten de te krappe marges van de middenpartijen. Is migratie een voldongen feit, of zouden we op dat onderwerp ook grote, stellige stappen moeten zetten en met dezelfde voortvarendheid als in het klimaatdossier de aanpak verstevigen voor migratie, integratie en uitzetbeleid voor afgewezen aanvragen? Steeds meer mensen – misschien wel een meerderheid – wil dat.

Als je voor stikstof en CO2 normen kunt berekenen voor dit land, waarom kun je migratie dan niet in harder cijfermatig beleid gieten? ‘We hebben opvangplekken voor zo veel mensen, die zus en zo lang de tijd krijgen om door te stromen naar een X-aantal woningen en een arbeidsmarkt met een Y-aantal arbeidsplaatsen.’ Excelletje, handhaven, klaar. Bij stikstof kan het toch ook?

Idem voor de EU. De middenpartijen laten de EU voetje voor voetje verder achter de voordeur van wetgeving, handelsverdragen en nationale soevereiniteit komen zonder dat iemand duidelijke rode lijnen tekent tussen wat we willen overdragen en wat we willen behouden. De democratie erodeert ondertussen op voor eenieder zichtbare wijze: schaalvergroting betekent onherroepelijk inspraakverkleining.

Partijen buiten de kwebbelcoalitie pakken die onderwerpen wél op en terwijl het midden op elkaar moppert over xtc-legalisering, groeit de aanhang van de outsiders met kiezers die de migratie- en EU-discussie op inhoud (en normeringen) willen voeren, en daarbij de misstappen van Baudet of de harde islamretoriek van Wilders voor lief nemen. Niet omdat ze het er zo vreselijk mee eens zijn. Maar omdat de coalitie van samenklittende kartelpartijen hen geen keus laat.