'De media-stupiditeit verlamt het land als een besmettelijk virus'

‘Gaat de Dodenherdenking nog door op 4 mei?’ was de eerste vraag van een NRC-trutje nadat minister Grapperhaus net tot ‘1 juno’ Nederland had stilgelegd. Het zinnetje is in m’n hoofd gekropen als mantra van media-stupiditeit, die als een besmettelijk virus het land verlamt.

Horeca en sportclubs waren al uitgeschakeld, tot juni komen daar alle evenementen bij en als je met meer dan drie mensen op straat staat, ben je schuldig aan strafbare samenscholing. Kantoren en bedrijven zijn dicht, winkels sluiten, de economie knarst tot stilstand terwijl we het coronavirus het land uit proberen te trappen. En het eerste waar die tikgeit aan dacht, was de Dodenherdenking. 

Nou is de Dam 100 meter van de NRC-redactie, misschien verklaart dat de primaire kortzichtigheid van het schrijfmeisje, maar het ontiegelijk hoge bijzaak-gehalte van de vraag onthulde een allesbepalende en tamelijk zorgwekkende karaktertrek van de media: intrinsieke oppervlakkigheid, geleid door basale emoties.

Het is een virale grap geworden dat alle Facebook-Gerda’s en Twitter-Timo’s van de ene op de andere dag als viroloog zijn wakker geworden, en specifiek geïnteresseerd zijn in de meest negatieve scenario’s. Misschien zegt het iets over postmoderne verveling in een vrij land, die uiting vindt in drang naar chaos, maar het is vermoedelijk vooral intrinsieke angst over de eigen mortaliteit. En onze media zijn te kortzichtig om dat met een kritische houding te pareren – ze spelen er juist vol op in.

Media vullen zich met het ene absurde citaat na de andere angstaanjagende headline. ‘Handen schudden? Gaan we nooit meer doen,’ citeert het AD een arts. ‘Je lichaam staat als het ware in brand,’ pushberichtte De Telegraaf over coronasymptomen (bij gewone griep ook, eikels!). RTL Nieuws maakt er een bangmaaksport van om jonge kinderen met corona op te sporen. Want dat zijn er zeer weinig, maar ze bestáán wel, en RTL zal ze vinden. Alle ‘kwaliteitscouranten’, voornamelijk gevuld door journalisten die niets van cijfers, statistiek of modellen begrijpen, prognose-printen iedere dag nieuwe, nog steilere grafieken des doods.

Met het risico om in herhaling te vallen: ik vrees paniek meer dan pandemie, en de media jagen paniek te gretig aan in hun drang naar emotie, empathie en meer emotie. De lange termijn, die zien ze dan wel. Maar op deze manier staan we tijdens Dodenherdenking niet alleen stil bij 75 jaar vrijheid, maar ook bij de dood van de economie, en van de mainstream media.