'Psychopaten zijn de volgende stap in de evolutie'

De kans is groot dat je een psychopaat bewondert. Grote criminelen zijn vaak psychopaat, maar hetzelfde geldt voor de betere CEO’s, strafrechtadvocaten en politici. Filmsterren? Als ze succesvol zijn – denk Johnny Depp, denk Tom Cruise – zijn ze hoogstwaarschijnlijk... Inderdaad. Dat zegt Nieuwe Revu niet, dat zegt Kevin Dutton, onderzoeker aan de Universiteit van Oxford.

Dutton is niet de eerste de beste. De psychopatenkenner doet al jarenlang onderzoek naar de intrigerende geestesziekte. Of is het geen geestesziekte? De Brit, die qua uiterlijk veel wegheeft van een jongere versie van horrorauteur Stephen King, reist momenteel de wereld rond met de claim dat we door steeds meer psychopaten worden omringd. En dat worden er volgens hem nog meer, omdat psychopathie volgens hem de volgende, logische stap zou zijn in de evolutie. Is dat erg? Nou, dat ligt er maar net aan.

De fascinatie voor psychopaten heeft Dutton niet van een vreemde. Zijn eigen vader was een psychopaat. Maar wel: ‘Een hele goede psychopaat, die in de maatschappij prima functioneerde,’ aldus Dutton. Want het woord psychopaat mag dan veelal onmiddellijk associaties oproepen met seriemoordenaars, terroristen en misdadigers, volgens de Brit is dat stereotiepe beeld volstrekt niet terecht. Misschien heeft de samenleving anno 2019 juist wel psychopaten nodig. Want ze zijn onverschrokken, zelfverzekerd, charismatisch en gefocust. Wat wil je nog meer? Volgens Dutton kunnen ‘normale’ mensen daarom verrassend veel van psychopaten leren. Maar wat is precies een psychopaat? En wat hebben we eraan?

Psychopaten zijn doorgaans bijzonder charismatische mensen die in elk geval één biologisch gegeven gemeen hebben: een afwijking in het gedeelte van de hersenen dat de amygdala wordt genoemd. De amygdala legt verbanden tussen informatie die van verschillende zintuigen afkomstig is, en koppelt deze aan emoties. Bij psychopaten werkt die onvolprezen amygdala anders dan bij ‘gewone’ mensen. Kevin Dutton: ‘De amygdala is de emotionele verkeerstoren van het brein. Hij controleert ons emotionele luchtruim en is verantwoordelijk voor wat we bij bepaalde dingen voelen. Maar bij psychopaten is een deel van dat luchtruim, het deel dat correspondeert met angst, leeg. Er is daar niets. Nul. Nada.’

Door dat ‘defect’ – de vraag is, of het anno 2019 wel een defect is, of juist heel erg handig – hebben bijna alle psychopatische mensen meerdere van de volgende persoonlijkheidskenmerken: ze zijn redelijk gewetenloos, impulsief, narcistisch, manipulatief, gevoelloos en ze liegen meer dan een ander. En daar kunnen ze niets aan doen. Psychopaten die op volwassen leeftijd geen gewelddadig of impulsief gedrag (meer) vertonen, worden door Dutton ‘functionele psychopaten’ genoemd.

Functionerende psychopaten zijn zich bewust van hun wat abnormale karaktertrekken en proberen zich zo goed mogelijk aan te passen om bepaalde doelen te bereiken. Volgens de psychopatenexpert heeft de samenleving dit soort mensen nodig. Sterker nog, we worden – volgens hem – al veel meer door hen omringd dan we beseffen. ‘Het is de volgende stap in de evolutie. Mensen met hardere karaktertrekken zijn in deze moderne tijd nodig.’

De citaten van Kevin Dutton komen uit zijn boeken De Lessen van de Psychopaat en De Goede Psychopaat, en van zijn website.

Lees het hele artikel in Nieuwe Revu 24 of op Blendle.