'Iedere verstoring van de matrix zorgt voor grote morele paniek'

Confrontatie is aanstootgevend, kritiek verstoort de balans en wie drukt op een open zenuw, zet de wissel om voor treinen richting het oosten. Het zijn nieuwe waarheden die steeds sneller ingesleten zijn geraakt in ons publieke debat. Iedere verstoring van de matrix zorgt voor grote morele paniek.

Om confrontatie te voorkomen, worden we opgezadeld met het tegenovergestelde. Met Rob Jetten die ‘hyperpositief’ is over het ‘doorslaande succes’ van Marokkanen in Nederland. Met VVD-nono Mark Harbers die verkrachtingen, pogingen tot moord en kinderporno stilletjes onder het nietszeggende kopje ‘overig’ wegschrijft in de misdaadstatistieken van criminele asielzoekers. En met de kijkers van Game of Thrones, die altijd hysterisch enthousiast waren over hun van bloed en draken doordrenkte serie – totdat de afloop hen niet beviel en ze per petitie de makers oproepen een beter einde te schrijven.

We willen geen confrontatie, we willen geen teleurstelling en iedereen moet de mantel der liefde omslaan en over het regenboogpad van de zachtmoedigheid, langs de fontein van de eeuwige onschuld en door het bos van de warme gevoelens naar het land van melk, honing en brand safety. Want daar is het rustig, vredig en goed, en baadt iedereen in het oeverloze geluk van zijn allerbeste selfie.

De schets van die eeuwige vrede wordt dag in dag uit voor ons uitgetekend in de retoriek van Frans Timmermans en Mark Rutte, die angst voeden door voor ‘het populisme’ te waarschuwen in citaten waarmee democratische uitdagers in een vrije politieke arena tot vijand worden verklaard: hun ideologische opponenten zijn ‘idioten’ en ‘zolderkamergeleerden’ die ‘baggerfilmpjes’ maken om ‘Europa kapot te maken’. Nog een toefje Poetin-vrees bovenop de retorische suikertaart, en zo krijgen we het hele gerecht door de strot geduwd.

Het werkt. Deze confrontatieschuwe natie heeft een tweede natuur gemaakt van conflictvermijding, door er een hele verkleedkist aan ‘tolerantie’ overheen te trekken. ‘Je kan confrontatie heel lang uitstellen. Of geld naar het probleem gooien om confrontatie te vermijden. Maar er zit wel een einde aan die strategie,’ zei Hans Teeuwen in een interview in dit blad. Dat is zeker waar.

Maar voordat die strategie zich stukloopt op de weerbarstige realiteit, verbeeld door de bekende emmer die zich langzaam met druppels vult, vrees ik dat hij tot de laatste snik zal worden uitgebuit. Kritiek wordt gesmoord, afwijkende meningen verdacht gemaakt en kritische geluiden kapot gedrukt tussen steeds strakker afgestelde sociale normen. Daarna wacht het onvermijdelijke onheil van een heilstaat.