Neerlands Hoop: Imara Limon, curator van het Amsterdam Museum

Wat is jouw beste beslissing van de laatste twaalf maanden?

'In 2017 ben ik uitgeroepen tot Museumtalent van het Jaar. Volgens de jury met name voor twee programma's die ik voor het Amsterdam Museum heb ontwikkeld. Als gastcurator heb ik me in het kader van Black Achievement Month in 2016 ingezet voor de tentoonstelling Zwart Amsterdam, over de donkere rolmodellen die onze stad heeft. Dat maakte zo veel discussie en schurende, prikkelende vragen los dat ik daar vorig jaar op voort ben gaan borduren met het programma New Narratives. Gastrondleiders van allerlei achtergronden vertellen aan het publiek hun eigen verhaal bij de stukken en objecten uit onze collectie. Heel leerzaam en vaak ook confronterend. Gevolg was wel dat ik door allerlei musea werd gevraagd om mee te denken over diversiteit en inclusiviteit. Op een gegeven moment zat ik de hele dag alleen maar kopjes koffie te drinken met mensen. Dus mijn beste beslissing is geweest om mezelf bij al die verzoekjes om een kopje koffie te drinken of een praatje te houden, af te vragen: heeft dit ook nut voor de langere termijn? Of ga ik nu alleen maar mee in die tijdelijke, hippe hype van diversiteit en hoe je als museum een gekleurder publiek kunt bereiken?'

Je werd naar jouw smaak in een nauw hokje gestopt?

'Ja, even een koffietje drinken. Even een lezinkje over inclusiviteit houden. Zo van: dan hebben we dat onderwerp ook weer afgetikt. Het leek bijna alsof diversiteit mijn core business is. Terwijl het voor mij een vanzelfsprekendheid is dat een museum daar bij elk programma en elke tentoonstelling rekening mee houdt. Iedereen in de museumwereld hoopt er zo snel mogelijk mee aan de slag te kunnen. Ze wilden allemaal van mij weten: wat is je plan, hoe krijgen wij dit voor elkaar, hoe doe jij dat? Maar zo werkt het natuurlijk niet. Er is geen toverformule voor. Dus mijn insteek was: ik ben alleen geïnteresseerd als je echt structureel iets wilt veranderen. En dat is meer dan alleen: hoe kun je een programma neerzetten voor mensen die je normaal niet bereikt?'

Wat zegt het over de Nederlandse museumwereld dat iedereen ineens boven op jou sprong?

'Dat ze beseffen dat er echt iets moet gebeuren. Met diversiteit binnen de musea zijn we echt iets op het spoor, alleen het staat nog heel erg in de kinderschoenen. Ik denk dat het mensen een hoop heeft gegeven: meer diversiteit staat in de museumwereld al jaren op de agenda, laten we nu echt nadenken over hoe we dat verder handen en voeten kunnen geven.'

Want de meeste musea hebben geen idee hoe ze andere Nederlanders behalve blanke senioren naar binnen moeten lokken?

'Eerlijk gezegd, nee. Dat vinden ze heel moeilijk. Het gebeurt wel, maar omdat het zo'n gevoelig onderwerp is, gaat dat gepaard met veel onzekerheid. Doen we het nu goed? Kunnen we deze termen wel gebruiken? Stoten we niemand tegen het hoofd? Het is ook lastig. Als je het verkeerd aanpakt, zet je zomaar twee stappen achteruit in plaats van eentje vooruit. Dus ik vind het heel gedurfd van musea om met diversiteit aan de slag te gaan. Daarin heeft het Amsterdam Museum een voortrekkersrol. Juist omdat wij geen kunstmuseum zijn. Onze collectie is de collectie van de stad. En met onze progamma's en tentoonstellingen proberen we altijd aansluiting te vinden bij wat er leeft in de stad.'

Komt die gevoeligheid ook door de rol die ons koloniale verleden in de Nederlandse kunst speelt?

'Ik denk dat dat er mede voor heeft gezorgd dat dit onderwerp zo'n lange tijd uit de weg is gegaan. Maar ik denk dat musea inmiddels ook inzien dat er juist kansen liggen als je moeilijke onderwerpen aansnijdt op een manier die niet heel vervelend of negatief is. Die manier van denken heb ik van mijn ouders meegekregen. Thuis was alles bespreekbaar en mijn mening telde altijd. Mijn ouders stimuleerden dat door mij te vragen: wat vind jij daar van? Zo heb ik geleerd om bij alles de waarom-vraag te stellen en mijn eigen positie in te nemen. Ook als het gaat over onze eigen familiegeschiedenis. Daar heb ik me altijd voor geïnteresseerd, omdat onze stamboom veel vragen oproept. Mijn grootouders, hun grootouders, ze hadden allemaal huwelijken die niet per se vanzelfsprekend waren. Mijn overgrootmoeder had bijvoorbeeld kinderen met een Chinese zeevaarder, terwijl mijn oma uit een Surinaams ambtenarengezin kwam. Als je Surinaamse wortels hebt, weet je dat je afstamming niet zo eenduidig is. Je kunt een parallel trekken met Amsterdam. Ook onze stad is een lappendeken van culturen, en al die culturen vormen een gezamenlijke geschiedenis waar iedereen onderdeel van is. Daarom sta ik ook niet aan een bepaalde kant, ik sta er middenin. Wij staan er allemaal middenin.'

En het Amsterdammuseum past jou wat dat betreft als een handschoen?

'Toen ik hier als gastcurator kwam, vond ik het museum zo leuk dat ik heel erg mijn best heb gedaan om hier te kunnen blijven hangen. Het is een plek met fantastische kansen. Want als je onze collectie vanuit een gekleurd perspectief bekijkt, kun je ineens een compleet nieuw verhaal vertellen bij bijvoorbeeld schilderijen over schepen op zee, grachtenpanden of plantagehuizen. Ik zie het als een geweldige uitdaging om te kunnen laten zien dat de cultuurliefhebber niet vanzelfsprekend een blanke 65-plusser met een museumjaarkaart is. Maar dat heel veel mensen in dit museum iets van zichzelf kunnen vinden. Als je dat verhaal maar op de juiste manier vertelt.'

CV

De schone kunsten

Met een lerares Nederlands en een hr-manager als ouders was het geen voor de hand liggende keuze om kunstgeschiedenis te gaan studeren. Toch kon Imara de lokroep van de kunsten niet weerstaan.

Denk niet zwart-wit

Imara maakte snel naam toen ze voor het Amsterdam Museum enkele tentoonstellingen samenstelde waarbij de blanke, westerse bril subtiel van de neus werd getikt.

Museumtalent

Voor haar inzet om met het Amsterdam Museum een diverser en vooral kleurrijker publiek aan te spreken, kreeg ze in 2017 de prijs Museumtalent van het Jaar.