Rommelige aanloop naar anoniem #MeToo-meldpunt voor acteurs

Het reeds in november vorig jaar aangekondigde anonieme en onafhankelijke meldpunt voor discriminatie, intimidatie en machtsmisbruik in de tv-, film- en theaterbranche zit in een rommelige eindfase richting 1 mei 2018. Dat is namelijk de streefdatum waarop het meldpunt, na maandenlang getouwtrek, operationeel moet zijn. Het begint er echter steeds meer op te lijken dat ook deze datum te vroeg komt, omdat verschillende deelnemers vanuit de branche het nog altijd niet eens zijn over het te voeren beleid.

De verklaring van voormalig castingdirector Job Gosschalk over zijn grensoverschrijdend gedrag, afgelopen najaar, is voor het bestuur van de Dutch Academy For Film (DAFF) nu aanleiding om zijn lidmaatschap te beëindigen, zo maakt Jenny Booms van de organisatie vandaag aan ons bekend. ‘Zijn handelingen zijn strijdig met de gedragsnormen. Leden mogen zich niet inlaten met praktijken die de wet overschrijden of regels die fatsoen te buiten gaan.’

Ook is Gosschalks verklaring mede aanleiding voor het ontwikkelen van een anoniem en onafhankelijk meldpunt, waar slachtoffers van ongewenst gedrag voortaan terecht moeten kunnen. Ruim vijf maanden na dato is er echter nog steeds geen plek gecreëerd dat dit mogelijk maakt en het is maar de vraag of de, vorige week in Nieuwe Revu aangekondigde streefdatum, haalbaar is. ‘We streven ernaar om uiterlijk 1 mei onder de naam MORES operationeel zijn en de website Mores.online in gebruik’, aldus Marlies Oele van de Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten (NAP). ‘We willen een gezonde, professionele en hygiënische sector zijn met een meldpunt, ook voor ZZP’ers.’

Opvallend in het conceptvoorstel Gedragscode Ongewenste Omgangsvormen, die onze redactie als eerste mocht inzien, is het benadrukken van zaken die volgens de makers onlosmakelijk bij het werkveld horen. Zoals fysiek contact, aanraking, onregelmatige werktijden en lang, intensief werken onder hoge druk. ‘Vergelijk het met topsport of medici’, aldus Oele.

De passage is tegen het zere been van Ron Toekook, bestuurslid van de Nederlandse Beroepsvereniging van Film- en Televisiemakers (NBF). ‘Ik ken uit eerste hand een verhaal van een productiemedewerkster bij Talpa die tot 3.00 uur 's nachts moest werkte en de volgende ochtend props ophaalde aan de andere kant van het land. Maar ook een medewerkster van de nog te verschijnen film Redbad die door lange werktijden een auto-ongeluk kreeg. Als ik daar dan vervolgens tijdens het najaarsoverleg van de filmsector iets over zeg, word ik in mijn gezicht uitgelachen. Langdurig overwerk is ongezond. Word jij bijvoorbeeld graag geopereerd door een arts waarvan je weet dat hij al achttien uur op zijn benen staat?’

In het conceptvoorstel staat verder dat het meldpunt vooral een bemiddelende en adviserende rol heeft. Bemiddelend tussen werkgever en werknemer, zelfs bij pesterijen en dubbelzinnige opmerkingen, en adviserend wanneer het tot een rechtsgang komt. ‘De rechter zal bij de beoordeling van de vordering naar verwachting belang toekennen aan de uitspraak van de klachtencommissie of aan het feit dat de klachtencommissie niet in de gelegenheid is gesteld om een uitspraak te doen’, staat er in het document te lezen. ‘Het ligt uiteindelijk altijd bij de melder. Als deze besluit er niets mee te willen doen of anoniem te willen blijven, dan is dat de uitkomst’, bedrukt Oele van het NAP.

Toekook: ‘Voor de duidelijkheid, je kunt altijd naar de rechter. Welk convenant je ook tekent. De situatie zoals nu in het voorstel omschreven, maakt het mogelijk dat zaken die klein lijken worden opgeblazen, en dat is nu juist wat we niet willen. In februari stelde ik al voor te handelen naar Brits model. In de Bullying and Harrassment Guidance van het British Film Institute is vastgelegd dat alle partijen die publiek geld verstrekken, zoals het Filmfonds en het NPO Fonds, producenten en al haar medewerkers bij aanvang van elke productie verwachten het protocol te ondertekenen, zodat iedereen gelijk behandeld kan worden. Sinds enkele jaren verplicht het Filmfonds bij projecten dat alle medewerkers inzage geven in de boekhouding om daarmee inzichtelijk te maken dat het geld ook echt gaat naar de middelen en functies waarvoor dit bedoeld is. De fondsen met publiek geld kunnen dit afdwingen. Dinsdag zitten we weer bij elkaar voor een ledenvergadering, waar ik men erop opnieuw van probeer te overtuigen hierin mee te gaan. Lukt dat niet, dan zal de NBF toch echt zelf eens het voortouw moeten gaan nemen.’

Volgens Marlies Oele van de Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten, die in gesprek ging met juristen, is de Engelse markt niet met de Nederlandse te vergelijken en kan het protocol daarom ook niet letterlijk worden overgenomen.

Producent EndemolShine vind het een goed initiatief: ‘Een anoniem meldpunt voor intimidatie en machtsmisbruik en een gedragscode vinden wij een goed plan. Verplicht conformeren aan die code ook en daar moeten dan controle mechanieken en sancties voor bedacht worden. Voor wat betreft de boekhouding, wij informeren al zeer gedetailleerd over cijfers, structuren, plannen en voorwaarden van onze deals.’

Jacek Magala van de NPO zegt: ‘Intimidatie en machtsmisbruik zijn ontoelaatbaar. We zijn wel benieuwd wat een nieuw meldpunt toevoegt aan het CIPO, de Ombudsman, de vertrouwenspersonen en klachtencommissies bij omroepen en NPO, de Raden van Toezicht en van Bestuur, de politie en alle andere wettelijke mogelijkheden om je recht te halen. We zijn dus benieuwd naar exacte uitwerking van de plannen en willen benadrukken dat er ook bij de publieke omroepen veel mogelijkheden zijn om aan de bel te trekken. Want als er geïntimideerd wordt, moeten mensen hun beklag kunnen doen.’