Vanaf november verboden in Amsterdam: de bierfiets. Revu reed een dagje mee

Een overkokende woningmarkt, liquidaties aan de lopende band of het verdwijnen van iconische coffeeshops? Nee, het is de gehekelde bierfiets die al jaren grote irritatie opwekt in de hoofdstad. Revu klom een weekendje aan boord van de rijdende kroeg en maakte kennis met de banale scheldsalvo's van extreem intolerante Amsterdammers. Uiteraard onder het genot van een pils.

Fotografie Amaury Miller

Zaterdagmiddag 13.00 uur, een verscholen parkeerterreintje achter een onophoudelijke mensenmassa van Amsterdam Centraal. Om de hoek verschijnt ineens een fietsend kroegje, royaal voorzien van zestien zitplaatsen en biertap, bestuurd door Pepper (61). Doordeweeks de zelfbenoemde baddest bass-player you’ve ever heard, in het weekend bestuurder van een van de spraakmakende bierfietsen die onze hoofdstad al jarenlang onveilig maakt – volgens menig bewoner letterlijk.

De ingeburgerde Amerikaan rijdt voor Damtours, een van de vier Amsterdamse exploitanten van zeven beerbikes, en maakt mij vandaag wegwijs op een swingend ritje door de bruisende binnenstad. Het voelt bijzonder prettig om eindelijk plaats te nemen op het mystieke rijtuig én om het eerste biertje te tappen terwijl we richting de Mokumse grachten peddelen onder uitleg van onze goedlachse reisgids. ‘Dames, sommige Amsterdammers willen ons liever weghebben. Ze vinden ons niet leuk, maar trek je niks aan van mensen die shit roepen of toeteren. Verder niet afstappen tijdens de rit, geen drankjes uitdelen aan voorbijgangers, toon respect naar elkaar en de mensen van Amsterdam, but most importantly: enjoy the ride!’

Ik heb mezelf uitgenodigd voor een merkwaardig beheerst vrijgezellenfeestje van acht tuttige jongedames van begin twintig uit de Londense wijk Chelsea. Shauna (21) gaat trouwen en mag daarom nog één keer de bloemetjes buiten zetten met haar BFF’s in het Sodom en Gomorra dat Amsterdam heet en hoe doe je dat? Juist, op het meest waanzinnige voertuig van de stad; de bierfiets! Toch?

Londense modepopjes

‘Ok ladies, vul je glas en beweeg je beentjes. Here we go!’ De kans dat ik figurant zal zijn in een fietsende af levering van Geordie Shore is verwaarloosbaar. Deze Londense modepopjes hebben meer aandacht voor hun smartphones dan voor de koude f lessen Prosecco, die de gebruikelijke dertig liter pils vandaag vrouwvriendelijk vervangt. Gelukkig voor Pepper en mij is deze beerbike voorzien van een bescheiden aandrijving, want ook in het fietsen zelf zien deze prinsesjes weinig heil. ‘Come on ladies! Peddle, peddle, peddle!’ Dwars door de chaotische drukte en toeristenmassa’s bewegen we ons richting Dam. De eerste bedreigende toeters vliegen ons om de oren, ook al fietsen we netjes op het fietspad, wachten we op elk rood licht en doen we klaarblijkelijk niets verkeerd. Het fietsende terras trekt sowieso f link bekijks; toeristen op straat stoppen om foto’s en filmpjes te maken en juichen ons luidkeels toe. Getreiterd door de lichte motregen trappen we via de Rozengracht naar de Jordaan. Taxi’s en bussen toeteren ons geïrriteerd toe, passerende fietsers maken het zichzelf moeilijk door ons met overdreven maneuvres en banale scheldsalvo’s in te halen. De vijandige en hatelijke gezichtsuitdrukkingen spreken boekdelen, maar Pepper houdt de goede moed erin. ‘Let maar niet op die boze blikken, dames. De locals vinden ons niet leuk, maar dat vinden wij helemaal niet erg. We just want to have fun, right?!’

Van begin af aan is dit fenomeen geen geliefde attractie geweest. Althans, bij Amsterdammers. Rond de eeuwwisseling doken de eerste Nederlandse bierfietsen op van het Fietscafé, een idee van Henk en Zwier van Laar. ‘De beginjaren verliepen rustig, maar na drie jaar begonnen er geregeld klachten binnen te komen van de buurtbewoners,’ herinnert Zwier zich. ‘De laatste jaren is het geëxplodeerd.’

Terreurkastelen

Wie zoekt zal nieuwsberichten uit 2010 terugvinden waarin gepikeerde Amsterdammers al f lirten met het idee van een bierfiets-verbod. In de zomer van 2015 zijn 6500 inwoners van het toeristenwalhalla helemaal klaar met ‘terreurkastelen die hun mooie stad verzieken’ en tekenen een petitie van de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad, in het kader van project wegmetdebierfiets . nl . ‘Het is hier geen pret­park’ is een dagelijkse uitspraak van menig Amsterdammer om diens irritatie en haat jegens de fietsende feestjes in ‘hun’ binnenstad uit te drukken. Dat die haatgevoelens diep gaan, blijkt wel uit de reacties op diezelfde website. ‘Wat een lawaai, wat een geschreeuw, wat een platheid, wat een verloedering. Ik voel me aangerand als zo’n ding voorbijkomt.’ En: ‘De bierfiets is een enorme klont lelijkheid die onze stad besmeurd met zijn smerige herrieschoppende, bierzuipende barbaren van schepsels die het apparaat voortbewegen.’

De ergernis dat ‘hun’ stad verandert in een luidruchtig, dronken pretpark vol schreeuwende en lallende toeristen wordt dramatisch aangedikt met klachten over wildplassers, straten vol met bierblikjes, lege wijnf lessen en afval, luid geschreeuw en openbare dronkenschap. Naar inhoudelijk solide argumenten is het goed zoeken op deze website. Naast emotionele uitspattingen van inwoners van een van de grootste toeristische trekpleisters ter wereld die minder toeristen willen in hun woonplaats, is verkeersveiligheid eveneens een argument om de bierfiets voor eens en altijd te verbannen. Hoe ijverig ik er ook naar zoek; tijdens mijn middagje met Pepper en acht steeds aantrekkelijker ogende Engelse meisjes op een van de drukste zaterdagen van het jaar zie ik hier niets van terug. Sterker nog, het zijn ironisch genoeg steeds weer de locals zelf die gevaarlijke situaties creëren door met hun theatraal wijde bogen zo ver mogelijk van ons feestje langszij proberen te komen.

In zijn twee jaar bij Damtours heeft Pepper geen ongelukken meegemaakt, laat staan veroorzaakt. ‘Er is wel eens een lamzak van mijn fiets afgevallen in een bocht, maar die hing binnen negen seconden weer onder de tap. Ik heb nog nooit schade gemaakt, mijn collega’s ook niet trouwens. De fietsers en auto’s doen graag alsof wij een gevaarte zijn, maar het is hier sowieso heel druk. Kijk om je heen! Hoezo krijg ik hier de schuld van?’ Achter ons vrijgezellenfeestje fietst collega Don (25) met een even degelijke groep van Engelse kerels. Ook hij verwondert zich dat veiligheid gebruikt wordt als argument door verbolgen bewoners. ‘In mijn eerste week was ik wel bang dat ik iets kapot zou rijden met dit apparaat. Nergens voor nodig bleek achteraf. We rijden acht kilometer per uur, netjes op het fietspad. We zijn gecertificeerde voertuigen die aan alle regels en eisen voldoen, we doen niets verkeerd. Ook tegen de klanten zijn we duidelijk en streng als het op veiligheid aankomt. In mijn vijf jaar als bestuurder heb ik geen schrammetje gemaakt.’

Allemaal de tering

Als bestuurder van het boegbeeld van verloedering binnen de Amsterdamse binnenstad heeft het werk voor Pepper en Don leukere tijden gekend. Terwijl ik nog maar eens controleer of de biertap het nog steeds doet, roept een tweetal studentes ons toe dat we ‘allemaal de tering kunnen krijgen’. Onze Londense girls snappen er de ballen van. ‘What did she say?’ Pepper geeft geen krimp, hij weet niet beter. Radicaal ondergezeken worden door stedelingen is nu eenmaal onderdeel van zijn werk. ‘Eigenlijk was het al zo in 2015 toen ik begon, maar minder dan nu. Ik kan erom lachen, maar voor mijn klanten vind ik het vreselijk. Deze mensen zijn te gast in Amsterdam en worden schaamteloos verrot gescholden. We waarschuwen altijd van tevoren dat niet iedereen in Amsterdam even begripvol is naar ons. Het loopt soms echt uit de hand. In de meeste gevallen komen ze echt van vijftig meter speciaal op me af om ons uit te kunnen schelden.’ Na drie jaar als bestuurder bij concurrent Limobike en anderhalf jaar bij Damtours kan Don meepraten over het meest ondankbare beroep van het moment. ‘Ik heb weleens groenten naar mijn hoofd en een emmer water over me heen gekregen. Je moet sterk in je schoenen staan voor dit beroep. Als je weinig kan hebben, is dit werk ongeschikt.’ Pepper beaamt: ‘Ik ben gelukkig een positief mens. We proberen iedereen een zo leuk mogelijke tijd te bezorgen, een onvergetelijk tripje door Amsterdam. Het is gewoon heel leuk, de toeristen waarderen ons werk enorm.’

Het begeleiden van een bierfiets is een constante zoektocht naar de perfecte mix van een gezellig feestje en een verantwoord fietsritje door de stad. Pepper en Don pogen met eigen regels voor het geschreeuw en gedrag rekening te houden met de bewoners op de fietsroute. We komen aan bij onze pitstop Café de Blauwe Pan, te midden van de Jordaan. Don sust zijn doordrinkende gezelschap. ‘Er woont hier een oude mevrouw in de Tiggelstraat. Die heeft een tijd geleden aan ons gevraagd of het wat rustiger aan kan. Geen probleem natuurlijk, elke keer als we hier doorheen komen, verzoeken we de groep zich in te houden totdat we de straat weer uit zijn. Iedereen blij, zo kan het ook. Ik heb weleens een rit na een kwartier moeten stoppen, maar dat zijn uitzonderingen. Mensen denken dat we alleen maar uitbundige dronkenlappen en doorgedraaide hooligans aantrekken, maar dat is onzin. Het is meestal een rustig, beschaafd publiek.’

Volgens de parttime bestuurder zouden voorstanders van het verbod er goed aan doen om een keertje een pilsje te drinken op een ritje door eigen stad. ‘Er kwamen laatst twee gasten naar me toe met de vraag of ze even op de bierfiets mochten zitten. Dat was leuker dan ze verwachtten. “We kwamen eigenlijk naar je toe om je banden lek te steken, maar dit is eigenlijk toch wel heel tof.’

Na de pitstop dirigeren Pepper en Don de Britten door voornamelijk brede straten terug naar het station. ‘We mijden grachten en te veel smalle straatjes. Onze route en die van de concurrenten in Amsterdam bestaat voor 90 procent uit brede wegen.’

Mijn eerste (en wellicht laatste) ritje op de bierfiets is ten einde. Shauna en haar vriendinnen zijn aanzienlijk minder verlegen dan negentig minuten geleden. Ons feestje wordt passend afgesloten met een shotje Jaegermeister en een brunette die achterover van de fiets af kukelt, waarna het vrijgezellenfeestje terug slentert richting binnenstad voor een waardig vervolg op dit avontuur. Pepper oogt tevreden. ‘Today was a good day. Ik hoop dit nog heel lang te mogen doen.’

Slapeloze nachten

Het is zo glashelder als het eerste biertje van anderhalf uur geleden: de bierfiets is een prima attractie die geen enkele wet overtreedt, maar krijgt de voltallige schuld voor alles wat mankeert aan Amsterdam van haar geïrriteerde bewoners die het uit de hand lopende massatoerisme beu zijn en vrezen voor de toekomst. Het levert spannende tijden op voor Pepper en Don, maar vooral de exploitanten. De petitie uit 2015 heeft iets losgemaakt in burgemeester Eberhard van der Laan, bestrijder van toenemende drukte in Amsterdam. Damtours-eigenaar Ard Karsten en de drie andere uitbaters lijden momenteel slapeloze nachten. Na een jarenlange discussie lijkt het einde nu toch echt beangstigend dichtbij te komen. De meest recente uitspraak van de voorzieningenrechter – dat de bierfiets voorlopig toch blijft rondrijden in de binnenstad – stamt alweer uit begin december van vorig jaar. Een half jaar eerder, in juni 2016, kondigde de burgemeester aan dat de bierfiets per 1 januari 2017 verboden zou worden in grote delen van het centrum. De eerder genomen maatregelen na een klachtenregen van 62 meldingen in 2014 – minder bier, ingekorte ritjes en het verbieden van muziek op de fiets – halveerde weliswaar de klachten in het jaar daarop (32 meldingen), maar lijken nu alsnog vergeefs. ‘We namen zelfs allemaal een opzichter in dienst, die ons het hele zomerseizoen op onverwachte momenten en plekken controleerde op luidruchtigheid en verstoring van de openbare orde,’ zucht Karsten. Twee dagen na mijn bieravontuur met Pepper en Don sluit ik in het gemeentehuis aan bij de strijdlustige ondernemer en zijn drie concurrenten – Limobike (twee fietsen), Fun Amsterdam (twee fietsen) en Fietscafé – tijdens de bezwaarcommissie van de gemeente. Tegenover hen zit een dame op leeftijd namens een buurt in Amsterdam-Oost waar de bierfiets niet rijdt of ooit in de buurt is geweest. Zij is er uit voorzorg, voor het geval het verbod in de binnenstad doorgaat en dus de bierfietsen ‘zich ongetwijfeld zullen verplaatsen naar Oost en West met alle bijbehorende overlast’. Van de 67 bewoners die in 2016 bij de gemeente een klacht indienden, woont eveneens het merendeel nergens in de buurt van de fietsroute. Onbegrijpelijk, volgens Karsten. ‘Ik ga toch ook niet klagen over iets in Limburg? Je moet er wel belang bij hebben.’

Versterkt door hun advocaten vuren de exploitanten stevige argumenten af op de dames van de gemeente. ‘We horen zo vaak dat we overtredingen begaan, maar er is niet één boete uitgedeeld in al die jaren. Nu willen jullie ons meteen verbannen. Geef ons dan eerst eens boetes!’

Andere inperkingen van de exploitanten die inschikkelijk worden voorgesteld zijn alternatieve routes en een geluidsmeter. Evenwel wordt het recht op schreeuwen en lallen nog eventjes aangehaald. ‘Overlast en hinder zijn geen redenen om iets preventief te verbieden. Joelen is een grondrecht.’

De tegenargumenten klinken minder overtuigend. De stellingen van de gemeente dat de exploitanten hun zaakjes evengoed buiten het centrum kunnen handhaven, dat de bierfiets niet in de smalle straatjes past en dat de vijftig ritjes op een drukke dag voor onophoudelijk overlast zorgt bij de inwoners, gaat er bij de exploitanten niet in. Zeker bij Karsten niet. ‘We moeten ons afvragen wie er niet thuishoort in het hart van een van de drukste en meest vooruitstrevende trekpleisters ter wereld; een ongevaarlijke bierfiets met lachende toeristen of een bewoner met behoefte aan rust.’

De gemeente is niet overtuigd. Joelen mag, maar niet onbegrensd. De bierfiets moet weg uit de binnenstad. Of dit gaat gebeuren, zal in de komende maanden duidelijk worden. Het lot van vier bierfiets-exploitanten, Pepper, Don en duizenden Britse vrijgezellenfeestjes hangt aan een ongunstig draadje; een strijd tussen de wet en de wil van een burgemeester die graag zijn zin doordrukt.