Gaat het nog een beetje, meneer West?

Het leven kent vele onzekerheden, maar sommige dingen staan gewoon rotsvast. Zo moeten we allemaal netjes belasting betalen en gaan we allemaal een keertje dood. Nog zo’n zekerheidje: Kanye West – onder puristen ook wel bekend als Yeezy, Ye, Pablo, Mr. West, Yeezus, Ye Guevara, Kon The Louis Vuitton Don en, in de straten van Bennebroek, Karel West – haalt minimaal wekelijks het wereldnieuws. Daar waar wij de Belastingdienst met enige kennis en kunde nog weleens ontduiken en de dood kunnen uitstellen, door veel quinoa-shakes te nuttigen bijvoorbeeld, ontkomt heden ten dage niemand meer aan Kanye West. Al twintig jaar doet de rapper uit Chicago waar hij ongeëvenaard goed in is: vriend en vijand shockeren met onnavolgbare uitspattingen en twijfelachtige keuzes. Meest recente wapenfeit: zijn oprechte aspiratie president van de Verenigde Staten te worden. Waarom ook niet? #Kanye2020, het kan allemaal, het mag allemaal. Op 4 juli maakte de superster zijn politieke ambities wereldkundig via Twitter: ‘Ik stel mijzelf bij deze kandidaat als volgende president van de VS! Het lot van Amerika ligt nu in handen van God.’ Neem vooral die laatste zin zoals u zelf wilt.

Mijn man is ontzettend onvoorspelbaar. Er is geen peil op hem te trekken

Vanzelfsprekend barstte, luttele seconden nadat de tweet via Ye’s ongetwijfeld peperdure smartphone live ging, wereldwijde discussies, steunbetuigingen, verontwaardiging, lachsalvo’s, angst en zelden eerder vertoonde emoties los. Fans, liefhebbers en kenners van de hiphopmiljardair zullen de onthutsende aankondiging met enige scepsis hebben ontvangen; het is verre van Yeezy’s eerste poging om de boel op stelten te zetten. De verrassing was, om die reden, vier dagen later misschien nog wel groter, toen Forbes, het gezaghebbende Amerikaanse zakentijdschrift, een bloedserieuze Kanye West aan het woord liet voor tekst en uitleg. Een kleine greep uit deze uiterst merkwaardige, vier uur durende woordenwisseling: ‘Mijn vrouw, Kim Kardashian, zal samen met Tesla-baas Elon Musk als mijn campagnemanager gaan dienen. Musk wordt bovendien de baas van ons ruimteprogramma. Ik noem mijn partij Birthday Party, want als ik win is iedereen jarig. Mijn missie om president te worden is geheel in dienst van God. Ik ben pro-wapenbezit en antivaccinaties. Het Witte Huis richt ik in als Wakanda, het fictieve koninkrijk uit de film The Black Panther. En mijn vicepresident wordt Michelle Tidball.’ Die laatste aankondiging vergt enige uitleg: Tidball is van beroep een ‘Bijbelse lifecoach’. Wat dat exact inhoudt, weet Tidball vermoedelijk zelf ook niet.

Smeekbede van Kim

Het grote woord is er dus uit: Kon the Louis Vuitton Don doet per direct mee aan het bizarre en het met miljarden dollars doordrenkte mediaspektakel dat zich de presidentsverkiezingen van Amerika mag noemen. Wie sinds 4 juli de naam van de rapper, producer, modeontwerper, zakenman en filantroop intikt in de Google-zoekmachine, stuit op de talloze nieuwsverhalen over zijn voornemen om een van de grootste, machtigste en gepolariseerde naties ter wereld te leiden. Onder diezelfde nieuwsverhalen wordt de lezer, zoals gebruikelijk, uitgenodigd verder te lezen bij gerelateerde nieuwsverhalen. In dit geval betreft het nagenoeg exclusief verhalen over de bipolaire stoornis van diezelfde Kanye West, waarvoor hij zich in 2016 al eens liet opnemen. Geen bijster geruststellende gedachte, voor een man die solliciteert naar de machtigste baan ter wereld. Waar veel van Ye’s volgers hun ideale leider inmiddels aanmoedigen, reageren familie en intimi minder uitzinnig. Sterker, alle Kardashians maken zich grote zorgen om hun geliefde Kanye, echtgenote Kim voorop. Via – uiteraard – haar sociale media maakte het wulpse model zich recentelijk druk om de gedragsstoornis van haar ‘briljante, maar gecompliceerde’ partner. ‘Mijn man is ontzettend onvoorspelbaar en verkeert soms wekenlang in een bepaalde gemoedstoestand. Er is geen peil op hem te trekken.’ In haar smeekbede om liefde en empathie beweert Kardashian dat juist diezelfde stoornis haar man zo briljant maakt. Begripvolle reactie, gezien West enkele dagen eerder twitterde dat hij al zeker een jaar snakt naar een scheiding. Het is een van de tientallen verwilderde tweets die Mr. West de afgelopen weken deelde met zijn schare fans. Wat bezielt Karel West?

Auto­-ongeluk

In een poging de beste man überhaupt iets beter te begrijpen, moeten we even terug naar het begin. Vele miljoenen jaren geleden was daar ineens de aardbol, vanuit een oerknal of uit handen van God. Daar is nog niet iedereen het over eens. Minstens zo discutabel is de geboorteplaats van het fenomeen Kanye Omari West (1977). Sommigen zeggen Atlanta, sommigen claimen Douglasville. Weer anderen zeggen ‘uit handen van God’. Het doet er niet echt toe, want op zijn derde verhuist hij met zijn pas gescheiden moeder naar Chicago. Hier groeit West op en ontwikkelt er al vroeg zijn creatieve geest. Zijn eerste raps spit hij al in groep drie van de basisschool; zijn jongste muzikale composities stammen uit groep zeven en op zijn vijftiende kweekt de gedreven puber zijn allereerste samples, een productietechniek waarmee hij later in zijn ijverige leven de miljoenen zal binnen harken. Muziek krijgt vanaf dit punt de hoogste prioriteit in het prille leven van West. Eerdere studiekeuzes als schilderen en Engels moeten ervoor wijken, tot grote ontgoocheling van moeder West.

Het millennium loopt op zijn eind als een experimenterende Kanye West in de schaduw van de snel groeiende glamour & glitter van de hiphop-industrie voorzichtig zijn eerste succesjes boekt. In 2000 ziet de jonge producent Het Licht, en wel in de vorm van zwaargewicht Jay-Z en diens geldmachine Roc-A-Fella Records. Hij ziet in West een rauw talent en daarmee is het hek van de dam. Producties voor welgestelde namen als Ludacris, Alicia Keys en Janet Jackson stapelen zich in rap tempo op. Niks mis mee, zou je zeggen. Toch knaagt er iets aan de man achter de succesvolste beats ter wereld. Veel liever zou Yeezus zelf op dat podium staan, microfoon in zijn hand, knallend voor bomvolle zalen. Menig platenlabel, onder wie zijn eigen Roc-A-Fella Records, delen dat verlangen allerminst; Kanye West zou als rapper simpelweg niet gangster genoeg zijn om miljoenen hiphopplaten over de toonbank te jagen. Dat zijn lang gekoesterde wens alsnog in vervulling gaat, dankt West aan een auto-ongeluk in 2003, waarmee hij zijn eigen kaak verbrijzelt. Met zijn nog gehechte gebit rapt hij over zijn crash; het succes daarvan leidt tot zijn veelgeprezen debuutplaat The College Dropout. Het megasucces zou de eerste van vele worden.

Willy Wonka

Collega-rapper Biggie waarschuwde er ooit voor: mo’ money, mo’ problems. Parallel met zijn wereldfaam lopen de controversiële uitspattingen van Kanye West kaarsrecht door zijn illustere carrière. De muzikant zet zichzelf in 2005 op de kaart als ongeleid projectiel, als hij toeschouwers van een groots benefietconcert voor slachtoffers van orkaan Katrina toeschreeuwt dat George Bush niets geeft om zwarte mensen. De toenmalig president noemt het een van de walgelijkste momenten van zijn termijn. Een jaar later pronkt West als een reïncarnatie van de Heer op de cover van het gevierde Rolling Stone, compleet met doornenkroon.

Zijn doorbraak als mondiale mafkees maakt hij in 2009 op het podium van de MTV Video Music Awards. Daar bestormt hij het podium tijdens een liefkozende prijsuitreiking aan popzangeres Taylor Swift en graait de microfoon naar zich toe, om doodleuk te ventileren dat hij het niet eens is met deze keuze van de winnares. Die had volgens Ye naar Beyoncé gemoeten. Uiteraard waren daar weer de reacties, tot Barack Obama (‘He’s a jackass’) en Donald Trump (‘Boycot Kanye West’) aan toe.

Slechte reclame is ook reclame, moet de volhardende entertainer gedacht hebben. De waslijst aan buitensporigheden begint hier pas namelijk echt. Een zeer profijtelijk optreden op de bruiloft van een familielid van de Kazachse president, dwars tegen het strenge advies van menig mensenrechtenorganisatie in. Steunbetuigingen voor de ‘onschuldige’ Bill Cosby in diens omvangrijke zedenzaak tegen meer dan vijftig seksueel mishandelde vrouwen. De nasleep van vierhonderd jaar slavernij bagatelliseren in interviews. Zichzelf vergelijken met Leonardo da Vinci, Michelangelo, Pablo Picasso, William Shakespeare, Socrates, William Wallace, Andy Warhol, en, jawel, Willy Wonka.

Hoogmoedswaanzin

En nu dus voornemens president van de Verenigde Staten te worden, een uitspatting die reeds serieuze vormen aanneemt. Medio juli gaf de entertainer zijn eerste verkiezingsrally in South Carolina. Gehuld in kogelvrij vest en met het getal ‘2020’ in zijn kapsel geschoren, brulde een microfoonloze West enkele honderden bezoekers een onsamenhangend relaas toe, alvorens uit te barsten in een hysterische huilbui. ‘Ik heb bijna mijn dochter vermoord!’ riep de wankelende West, doelend op de abortus die zijn vrouw van plan was te ondernemen. Tussen de tranen door beloofdeWestdat,alshijdaadwerkelijkwordt verkozen, iedereen die een kind krijgt beloond wordt met een miljoen dollar. Zelfs voor Kanyes grootste fans geldt het ongemakkelijke optreden als een waarschuwing om vooral niet om hun idool te stemmen. ‘Dit was het hoogtepunt van zijn bipolaire stoornis,’ stelt Luc Teunissen, actief lid van Kanyes twee grootste fanclubs. ‘Als muziekliefhebber heb ik Kanye hoog zitten. Niet per se als rapper, maar als producer is hij fantastisch. Buiten zijn muziek om vind ik hem evengoed fascinerend. Maar hij is natuurlijk zo bipolair als de pest. Dat is begonnen toen zijn moeder stierf in 2007. Zijn moeder was zijn alles. Vanaf dat moment ging het bergafwaarts met hem. Dat hoor je terug in zijn muziek, dat is sindsdien nooit hetzelfde geweest. Vooral het eerste album na die gebeurtenis was kut. Momenteel is hij weer heel veel met God bezig in zijn muziek en projecten, een duidelijk teken dat het weer niet goed met hem gaat. Ik denk dat hij aan hoogmoedswaanzin lijdt. Het valt mij op dat zijn bipolaire fases altijd opspelen als hij een album uitbrengt. Vorige week zou hij zijn nieuwe album uitbrengen, maar dat heeft hij wéér eens uitgesteld. Of dat door zijn stoornis komt, durf ik niet te zeggen, maar voor de fans is dat redelijk irritant.’

Over de kansen van West als president van de VS is Luc resoluut. ‘Een bipolaire president, dat kan natuurlijk niet. Ik zou sowieso niet op hem stemmen, daar ben ik te progressief voor. Kanye is toch vrij conservatief.’

Geen ervaring

De experts beamen de geringe kansen van West op het Witte Huis. Amerika-deskundige Marco van den Doel volgt het ‘machtig interessante spel’ van de Amerikaanse presidentsverkiezingen sinds 2009 op de voet. ‘Toen ik hoorde dat Kanye West zich kandidaat ging stellen, dacht ik aan een publiciteitsstunt voor een nieuw album of zo. Nu blijkt hij toch serieus. Hij staat al in een aantal staten op het stembiljet, al is de deadline in de meeste staten al ruim verstreken. Om een echte kans te maken, is West daarom te laat. 28 Democratische kandidaten zijn al sinds 2018 bezig teams om zich heen te bouwen, geld in te zamelen en campagne te voeren in alle staten. West komt nu pas om de hoek kijken. Met een supersterrenstatus alleen ga je het niet redden in drie maanden. Je kan nog zoveel geld stoppen in je campagne, maar je moet gewoon een stevige organisatie hebben, tot aan mensen die voor jou langs de deuren gaan om kiezers te winnen. Bovendien heeft hij totaal geen politieke ervaring. En hij doet mee als onafhankelijke kandidaat, dus niet namens de Democraten of Republikeinen. Dat heeft in de omvangrijke geschiedenis nog nooit tot succes geleid.’

Realistisch gezien is Kanye kansloos. Maar Donald Trump is ook president geworden, dus zeg nooit nooit

Maar Kanye zou Kanye niet zijn als hij zou luisteren naar mensen die het weten. Zelfs in de staten waar het stembiljet niet langer haalbaar is, hoopt Kanye als write-in-kandidaat alsnog stemmen te winnen. ‘Stemmers moeten dan zijn naam in de blanco vakjes op het verkiezingsbiljet schrijven,’ verklaart Van den Doel. ‘Dat is in het verleden nog nooit gelukt. Realistisch gezien zijn de kansen van West nihil. Maar Donald Trump is ook president geworden, dus zeg nooit nooit.’

President worden lijkt er dit jaar dus niet in te zitten voor Ye Guevara. Toch zou hij in de komende drie maanden volgens Van den Doel een noemenswaardige invloed op de uitslag kunnen uitoefenen. ‘Indien het West lukt om in de swing states (staten met geen overduidelijke voorkeur voor een presidentskandidaat, red.) op het stembiljet te komen, kan hij cruciale stemmen afsnoepen van Biden en Trump. West is conservatief christelijk en tegelijkertijd populair onder de zwarte gemeenschap. Voor beide presidentskandidaten, Democratisch en Republikeins, zou hij daarmee een bedreiging kunnen zijn. Zeker in de swing states, waar het uiteindelijk wordt beslist, kan het kwartje dus net de andere kant opvallen.’

En wat het zou beteken voor Amerika in het knotsgekke scenario dat Kanye de verkiezingen in november gewoon gaat winnen? ‘Een nog uniekere situatie dan we nu hebben,’ lacht Van den Doel. ‘Tijdens zijn rally riep hij iets over porno en abortus, maar wat zijn visie is op het buitenlandse monetaire beleid? Goede vraag.’