‘In één klap was ik een fucking fenomeen’

Toen acteur Dave Franco, bekend van komische kaskrakers als Superbad en 21 Jump Street, twee jaar geleden auditie deed voor de rol van Vanilla Ice in de gelijknamige biopic, had hij geen flauw benul waar hij aan begon. ‘Tijdens ons eerste telefoongesprek kon hij zijn oren niet geloven,’ vertelt het rap-icoon vanuit het privétheater van zijn riante Miami-mansion. ‘Toen Dave zich in mijn leven begon te verdiepen, raakte hij zowat in shock. “Waarom is er in godsnaam nooit eerder een film over jou gemaakt?! Jouw leven is fucking crazy!” riep hij steeds tijdens ons eerste telefoongesprek.’

Van de uitspraken van Franco is geen woord gelogen. Het krankzinnige leven van Robert Matthew Van Winkle begon 53 jaar geleden in South Dallas, de Amerikaanse variant van de Amsterdamse Bijlmer. Een gemiddelde jeugd was hem niet gegund. ‘Mijn moeder trouwde een keer of zeven met andere mannen, waardoor wij constant moesten verhuizen. Haar relaties duurde nooit lang. Eentje heb ik zelfs nog nooit ontmoet. Het grootste deel van mijn jeugd pendelde ik tussen Dallas en Miami, waar een van mijn stiefvaders in auto’s handelde.’

Aldaar kweekte Van Winkle op jonge leeftijd zijn liefde voor de pen. Gevoed door de opkomende hiphopcultuur vanuit New York experimenteerde de tiener er gretig op los met vunzige poëzie en ingewikkelde breakdancemoves. ‘In groep zes schreef ik al zoetsappige gedichtjes voor mijn klasgenootjes, daar scoorde ik echt veel meisjes mee. Mijn lieve rijmpjes werden steeds seksueler van aard. In groep acht schreef ik eigenlijk alleen nog maar regelrechte porno. Verrassend genoeg regelde ik daar nog steeds veel meisjes mee. Mijn breakdanceskills leverden me een leuk zakcentje op. Op een drukke dag in het winkelcentrum pakte ik 40 dollar. Ik had veel talent en kon zelfs op mijn hoofd draaien. De hiphopcultuur was in opkomst. Ik groeide op met weinig blanke mensen om me heen, al mijn vrienden waren zwart of Mexicaans. Overal waar ik kwam, zag ik dikke gettoblasters, breakdancecrews en rappende jongeren op de feestjes.’

Blank jochie

Als enige blanke in zijn eigen dansgroepje verdient Van Winkle zijn bijnaam Vanilla. Dolblij is hij daar niet mee, al plakt hij er zelf Ice achter voor zijn live-debuut als rapper in de lokale nachtclub City Lights. ‘Ik kwam binnen met een vals ID-bewijs, maar ging naar buiten als veelbelovende MC. Niet gek voor een blank jochie dat een volledig zwart publiek voor zich moest winnen, toch? Ik kreeg zelfs respect van gasten als Ice-T en Public Enemy, voor wie ik het voorprogramma verzorgde. In de vroege jaren 80 was dat ongekend voor een blanke rapper. Ik heb op dat gebied veel muren omver moeten werken, heel veel haat moeten incasseren. Toen mijn carrière van de grond kwam en ik in de VS tourde als beginnende rapper, was mijn publiek steeds weer volledig zwart. Overal waar ik het podium betrad, kreeg ik vreemde blikken. “Gaat deze witte jongen voor ons rappen?” hoorde ik ze zeggen. Ik vergelijk mezelf daarom altijd met Jimi Hendrix. Hij werd ook raar aangekeken omdat hij de eerste zwarte rock-’n-roll-ster was.’

Overal waar ik het podium betrad, kreeg ik vreemde blikken. “Gaat deze witte jongen voor ons rappen?” hoorde ik ze zeggen’

Er klinkt een flinke dosis irritatie door in de stem van Van Winkle, nadat hij zelf zojuist het rassenthema aansneed. ‘Tot op de dag van vandaag blijft het me verbazen hoeveel mensen onderscheid maken tussen zwarte en witte muziek. Daar kan ik me enorm over opwinden. Muziek is kleurloos! Om mij een witte rapper te noemen, is pure onwetendheid. En als je de muziek niet leuk vindt, luister dan gewoon niet! Maar hou je negatieve bullshit en hokjesdenken voor je.’

Tegen de zwarte stroom in zet Van Winkle zijn droom om beroemd te worden als rapper stug door. Zijn tweede liefde, racen op motors, moet er na drie titels op topniveau zelfs voor wijken. Op zijn zestiende schrijft hij de tekst voor Ice Ice Baby. De keuze om een van de grootste rockplaten in de geschiedenis instrumentaal een-op-een te kopiëren, is volgens Van Winkle geen bewuste. ‘Mijn broer luisterde veel rock-’n-roll, ik had er zelf helemaal niks mee. Queen vond ik wel funky. Toen ik Under Pressure hoorde, dacht ik: hier kan ik best over rappen. Mijn dj werd laaiend enthousiast van dat idee, dus gingen we aan de slag.’

Wegens geldgebrek blijft de opname van Ice Ice Baby maar liefst vier jaar rondslingeren in de persoonlijke muziekcollectie van Van Winkle. Totdat de rapper zijn eerste platencontract tekent, in dezelfde week dat hij wordt neergestoken voor de ingang van een nachtclub. ‘Een vriend van me kreeg het aan de stok met een agressieve gozer,’ herinnert de stinkrijke entertainer zich. ‘Ik had er eigenlijk helemaal niets mee te maken. Ik wilde gewoon mijn vriend helpen, maar besefte niet dat de ruziemaker een mes op zak had. Een dag later werd ik wakker in het ziekenhuis, maar een paar dagen daarna had ik wel een mooi platencontract op zak.’

B­-kant

Ices eerste wapenfeit als getekende artiest is Play That Funky Music, een single die zijn doorbraak had moeten zijn. ‘Dat liep net iets anders,’ blikt Van Winkle terug. ‘Dat liedje sloeg totaal niet aan. Gelukkig koos één dj, ergens in het zuiden van het land, om de B-kant van die plaat af te spelen. Best wel revolutionair, want die radiozender speelde exclusief zwarte muziek. Al dachten ze waarschijnlijk dat ik ook zwart was, want ik had toen nog geen geld voor een fotograaf, laat staan een videoclip. Maar die zender heeft er geen spijt van gehad. Ice Ice Baby werd het meest aangevraagde liedje in de geschiedenis van de radio. Zenders in het hele land pikten het op. Zo had ik, zonder ook maar een cent te hebben uitgegeven aan reclame of promotie, in no time de nummer 1-hit van Amerika op mijn naam. Op het hoogtepunt speelden alle radiozenders letterlijk de hele dag door non-stop mijn song. Ik was in één klap een fucking fenomeen. Van de eerste opbrengsten maakten we de videoclip. Die kostte ons 8000 dollar, maar leverde een platencontract op bij SBK Records van een dikke 15 miljoen dollar. Ik was 22 toen ik mijn handtekening onder al die nulletjes zette. Ik geloofde het gewoon niet. Holy shit, is dit real? Ik verkocht dagelijks een miljoen platen. Tien miljoen in één week. Tachtig miljoen na een jaar. Ik heb direct mijn vrienden terugbetaald, van wie ik jarenlang juwelen had geleend om er rijk uit te zien. Daarna heb ik de Mustang waarmee ik rondreed in mijn videoclip afbetaald.’

Lijnrecht tegenover zijn wereldwijde fanbase stonden vijf mannen die aanzienlijk minder enthousiast waren van het megasucces van Ice Ice Baby. David Bowie, Freddie Mercury en de overige Queen-bandleden reageerden not amused op het schaamteloze gebruik van hun melodie in de nieuwe rapvideo van Vanilla Ice. Piraterij, oordeelden de rocklegendes, die al snel met een rechtszaak dreigden. ‘Ik nam het hen niet eens kwalijk,’ blikt Van Winkle terug. ‘Die gasten begrepen hiphop gewoon niet. Samplen van andere genres is en blijft een groot goed binnen hiphop. Iedere rapper doet het. Ik was gewoon de lul omdat ik er miljoenen platen mee verkocht en daarmee opviel. Die rechtszaak is er nooit gekomen. Ik heb ze gewoon 4 miljoen dollar gegeven, daarmee was het probleem opgelost. Na een van mijn concerten stapten de leden van Queen nog op me af, om me daarvoor te bedanken. En terecht, door mij koopt de godganse jeugd nu massaal Queen-platen. Zonder mij hadden heel veel mensen nooit van Queen gehoord. Ik zou het zo opnieuw doen. Trouwens, Freddie Mercury was dol op Ice Ice Baby. En zij zijn nog steeds mijn favoriete rockband.’

De meest legendarische rapplaten, van Dr. Dre, Snoop Dogg en Tupac, zijn dus gesponsord door Vanilla Ice. geen dank

De clash met de oude rockgarde was niet de enige aanvaring die zijn hit Van Winkle opleverde. Platenbaas en rap-maffioso Suge Knight zou het zojuist doorgebroken hiphopgroentje over een hotelbalkon hebben gehangen. Volgens hardnekkige geruchten zou de invloedrijke rapschurk een graantje willen meepikken van het megasucces dat Vanilla Ice heette. ‘Dat is nooit gebeurd. Ja, Suge is inderdaad een aantal keer op mij afgestapt en ja, op redelijk dreigende toon. Maar hij heeft mij nooit over een balkon gehangen. Fake news. Hij wilde mij gewoon overtuigen dat ik de juiste bescherming nodig had, nu ik zoveel geld en succes had. Hij zei: “Ik kan jou opnemen in mijn crew, met Eazy-E en N.W.A.” Hij verkocht het idee aan mij als een autohandelaar. Ik stonk erin, maar het interesseerde me geen reet. Ik kon het prima missen, ik had meer geld dan ik had durven dromen. En ik vond het stiekem best cool om in hetzelfde kamp te zitten als die stoere gangsters van N.W.A. Suge is er uiteindelijk vandoor gegaan met 5 à 6 miljoen dollar van mij. Met dat geld startte hij zijn label Death Row. De meest legendarische rapplaten, van Dr. Dre, Snoop Dogg en Tupac, zijn dus gesponsord door Vanilla Ice. Geen dank.’

Xtc, cocaïne en heroïne

Miljoenen dollars, een relatie met Madonna, filmrollen en een podium delen met zijn jeugdhelden op wereldtournees. Zo snel als het leven van een superster Vanilla Ice komt aanwaaien, zo snel stort het als een kaartenhuis in elkaar. Na drie flitsende jaren raakt de uitgebluste rapper hevig aan de xtc, cocaïne en heroïne. ‘Het grote succes kwam vanzelfsprekend tot een einde. Dat kwam keihard binnen. Ik had drie jaar in een soort roes geleefd, zonder één moment van privacy. Ik kon echt van nep niet meer onderscheiden. Tot dan had ik alleen maar dingen gedaan voor het grote geld. Daarin ben ik mezelf verloren. Ik wist gewoon niet meer wie ik was, dacht dat ik gek aan het worden was. Daardoor belandde ik in een diepe depressie. Ik had miljoenen dollars op de bank, maar ik wilde alleen maar dood. Als uitweg koos ik drugs.’

Als duister dieptepunt neemt Van Winkle een dosis heroïne tot zich die een enkele reis naar het hiernamaals verzekert. Op het nippertje wordt hij door vrienden gered. ‘Achteraf heb ik die hele kutperiode nodig gehad, denk ik. Het heeft mij gemaakt tot wie ik vandaag ben. Ik ben een vrolijk persoon. Ik lach veel. Ik ben vader van drie kinderen en dat is het mooiste wat er is. En ik ben nog steeds mateloos ambitieus. Als ik mijn zinnen ergens op heb gezet, ga ik er volle bak voor. Ik word elke dag wakker met een enorme drive om mijn doelen te halen. Afleidingen, zoals feestjes, drugs en meisjes, komen daar niet meer tussen.’

Ik had miljoenen dollars op de bank, maar ik wilde alleen maar dood. Als uitweg koos ik drugs

Een oude gewoonte heeft de herboren Vanilla Ice, dertig jaar na zijn grote doorbraak, nog steeds niet afgeleerd. ‘Ik verdien nog steeds belachelijk veel geld, voornamelijk aan Ice Ice Baby. Die hit blijft verkopen, werkelijk bizar.’

Geen eendagsvlieg

Toch weigert Vanilla Ice zichzelf te bestempelen als eendagsvlieg. ‘Ik lach mensen uit die mij een one-hit-wonder noemen. Mensen vergeten vaak dat ik ook op de Ninja Turtle-soundtrack sta. Die plaat is al 18 miljoen keer verkocht. En eigenlijk heb al dat muziekgeld niet eens nodig. Met mijn tv-programma The Vanilla Ice Project hou ik me nu vooral bezig met vastgoed. Oude huizen opknappen en doorverkopen. De huizenmarkt in Florida is geëxplodeerd. Ik verkoop miljoenenvilla’s als warme broodjes. Een van mijn huizen is deze week zeven keer bezichtigd door exclusieve New Yorkers. Veel grote steden in de VS kampen momenteel met gigantische problemen zoals corona, maar ook met teruglopende economie- en en serieuze veiligheidsproblemen. Agenten die het werk neerleggen, dat soort zaken. Voor mijn business is dat natuurlijk fantastisch. Deze mensen trekken massaal naar onze paradijselijke zuidkust. Wij hebben stranden, palmbomen en pina colada’s. Huizen verkopen in de Sunshine State is een fluitje van een cent. Echt, ik word slapend rijk.’

Fans van zijn muziek hoeven zich echter geen zorgen te maken. Zodra de pandemie achter de rug is, blijft hij gewoon Ice Ice Baby spelen.

‘Voor al mijn fans blijf ik gewoon Vanilla Ice. En dan heb ik het echt niet alleen maar over oude huisvrouwen. Door mijn recente filmrolletjes met Adam Sandler heeft de jeugd mij helemaal herontdekt. Ik speel weer in volle arena’s voor 50.000 mensen. Ik ben op dit moment populairder dan Justin Bieber.’