‘Republiek Amsterdam? Daar valt wel iets voor te zeggen’

De reacties waren lacherig, maar er valt wel iets te zeggen voor een hoofdstedelijke vrijstaat.

Beste wethouder Simone Kukenheim van Amsterdam,

Als de peilingen uitkomen en de PVV op afstand de grootste partij wordt, en Geert Wilders dan premier, dan wordt Amsterdam een republiek. U zei het vorige week tijdens een nieuwjaarsreceptie.

Ik hoorde er veel lacherige reacties op. De vorige poging Amsterdam tot republiek uit te roepen werd in herinnering gebracht: toen nog als ‘Oranje Vrijstaat’, onder aanvoering van de provo’s. Ik zocht eens op hoe zij dat toen voor zich zagen. Zo: ‘Hoe zal de nieuwe maatschappij eruitzien? (…) Het is niet meer het socialisme van de gebalde vuist, maar van de gestrengelde vingers, van de geërekteerde penis, van de vliegende vlinder, van de ontroerende oogopslag, van de heilige kat. Het is anarchisme.’

Iedereen die weleens langer dan een kwartier op een Amsterdams kruispunt heeft gestaan, weet dat het anarchisme er al meer dan voldoende in de praktijk is gebracht. En ‘het socialisme van de geërekteerde penis’, dat klinkt na Dominique Strauss-Kahn vooral als de nachtmerrie van ieder Frans kamermeisje. Maar ik ben een Limburger, de neiging niet bij de rest van het land te willen horen zit diep, net als de wetenschap dat een deel van dat land het prima zou vinden als we zouden optyfen; ook dat hebben Limburgers en Amsterdammers gemeen. Vorig jaar woonde ik een debat bij met de Londense burgemeester Sadiq Khan. Hij vatte zichzelf als volgt samen: ‘Ik ben zowel Brit als overtuigd Europeaan, migrant van Aziatische origine en Londenaar, progressief politicus en praktiserend moslim.’

Khan is, kortom, alles tegelijkertijd dat een mens zowel volgens de radicale islam als volgens Geert Wilders niet tegelijkertijd kan zijn. In tegenstelling tot zijn land wees zijn stad de Brexit af. Ook dat leidde toen tot het geluid dat Londen zich zou moeten afscheiden. Het was een grapje, maar ook niet helemaal. Khan legde goed uit waarom: veel inwoners van wereldsteden voelen zich meer inwoners van die wereldstad dan van hun land. New Yorkers voelen zich allereerst New Yorkers. Datzelfde geldt voor meer wereldsteden. Het zijn altijd de mensen wiens liefde voor hun stad door de rest van hun land ‘chauvinistisch’ en ‘arrogant’ wordt genoemd. Het stemgedrag in die steden is vaak anders dan in de rest van dat land.

Dus, Amsterdamse wethouder, zo vreemd vond ik die redenering van u niet.

Een vrijzinnige stad als Amsterdam als hoofdstad van een land met een extreemrechtse premier; het zou van geen kant kloppen. In de VS was het gouverneur Jay Inslee van Washington die opstond tegen Trumps reisverbod voor inwoners van zeven moslimlanden. Hij deed de aangifte die ervoor zorgde dat de maatregel werd teruggedraaid. Door ‘neprechters’, volgens Trump. Een term die iedere inwoner van Nederland inmiddels heel bekend voorkomt: het bruine gedachtengoed heeft overal ter wereld een beperkt vocabulaire. Bill Blasio Jr., de burgemeester van New York, is een van de leiders van het verzet tegen Trump. In een fantastische speech garandeerde hij in november al iedere inwoner van zijn stad, de bescherming van de rechtstaat. Elke maatregel van de regering-Trump die de inwoners van zijn stad zou discrimineren of bedreigen, zou hij weigeren uit te voeren. Want: ‘This is New York. We are always New York.’

‘Antidemocratisch,’ schreeuwen Trump-aanhangers dan. Allerminst. Opkomen voor burgerrechten, ook tegen de schending daarvan door een democratisch gekozen regering, is het toppunt van democratie. Alleen de timing van uw voorstel is beroerd. Er is immers maar één man die de perfecte president van de republiek Amsterdam zou zijn, en die man heeft net bekend gemaakt ernstig ziek te zijn en hopelijk nog even burgemeester mag blijven.