'Geen hek is bestand tegen de olifant'

In Malawi is vorige maand de grootste olifantenverhuizing ooit geweest. Verantwoordelijk daarvoor: natuurorganisatie African Parks, ooit opgericht door wijlen miljardair en filantroop Paul Fentener van Vlissingen. Wij spreken Fundraising Director Europe Tineke Floor over olifanten en hoe je van het particulier beheer van nationale parken een succes maakt.

Tekst: Danny Koks

262 olifanten verhuizen van het ene park naar het andere, hoe doe je dat?

'De operatie, die is medegefinancierd door de Nationale Postcodeloterij, ging eigenlijk nog beter dan we van tevoren hadden verwacht. De oorspronkelijke planning was om 250 dieren over te brengen. Dat ging zo goed dat we nog twaalf extra olifanten hebben gedaan. Belangrijk was dat we complete families verhuisden, want olifanten zijn heel sociaal gevoelige dieren. Een helikopter dreef ze naar een open vlakte in het Liwonde National Park en daar zijn ze, ook vanuit de helikopter, verdoofd. Daarna zijn ze op opladers getakeld, vrachtwagens in gedirigeerd en driehonderd kilometer over de deels erg slechte wegen van Malawi naar hun nieuwe onderkomen gebracht, het Nkhotakota Wildlife Reserve.'

Verliep dat vlekkeloos?

'Het vangen, verdoven en transport wel, maar in hun nieuwe park is een van de mannetjes door de afrastering heengebroken. Hij heeft veertig kilometer door bewoond gebied gelopen en daarbij helaas drie mensen vertrapt voordat hij door rangers uiteindelijk is doodgeschoten. Dat was vreselijk. Het is onze taak om die parken te herstellen, maar ook om zo goed mogelijk te beschermen. Inmiddels heb ik wel begrepen dat als een mannetje van zes ton iets wil, er geen betaalbaar hek ter wereld is dat daar iets tegen kan uitrichten. Wij houden nauwlettend in de gaten of er iets met die hekken is gebeurd. We werken met early warning systems en patrouilles rond de klok en als er iets mis is, handelen we direct.'

Met de rest van de kudde gaat het wel goed?

'Ze gedijen uitstekend in hun nieuwe omgeving. We beheren ook een park in Tsjaad, waar de olifanten erg onder druk staan. En als deze dieren angst voelen, groeperen ze samen. In Tsjaad hebben we een kudde van vierhonderd olifanten die bovenop elkaar staan, wat echt een teken van stress is. In het park in Malawi lopen ze verspreid rond, dat is een heel goed teken.'

Waarom was die verhuizing nodig?

'Het park waar de olifanten naartoe zijn gegaan, was nagenoeg leeggestroopt. In het park waar ze vandaan kwamen deden ze het zo goed, dat er juist te veel waren. De vuistregel is dat elke olifant een vierkante kilometer leefgebied nodig heeft. In het Liwonde-park leefden er veel meer, waardoor olifanten uitbraken en in conflict kwamen met de plaatselijke bevolking. Sinds wij het management van het park hebben overgenomen, zijn er zeventien dodelijke ongelukken geweest, waarvan de helft door olifanten. Dat is best fors. Dus het idee was om daar de druk te ontlasten, zodat de olifanten niet het park uit hoeven om voedsel te vinden.'

Waarom wordt het ene park wel leeg gestroopt en het andere niet?

'Liwonde was het paradepaardje van Malawi en heeft altijd veel steun gehad van NGO's. Het is het best beschermde park van het land waar veel toeristen op afkomen. Toen African Parks in 2000 begon, wilden we Liwonde al graag hebben. We kregen een minder functionerend park in het zuidwesten. Toen we daar begonnen, was het helemaal leeg gestroopt. Er liepen alleen nog konijnen rond. Dat hebben we in dertien jaar volledig hersteld. Er zijn nu zelfs overschotten, niet alleen van olifanten maar ook van andere diersoorten. De hele regio is opgebloeid. Er is nu onderwijs, malariapreventie, veel werkgelegenheid, veel toerisme. Daar profiteert de hele bevolking van.'

Zijn jullie de enige particuliere organisatie die wildparken in Afrika beheert?

'Wel op deze manier. Wij maken met overheden heel duidelijke afspraken als volwaardige partner en sluiten contracten af voor twintig jaar. Het management wordt volledig gedelegeerd aan ons. Wij streven niet alleen naar ecologische duurzaamheid, maar ook naar sociale. De plaatselijke bevolking profiteert mee en worden er zo van bewust dat een mooi, vol park op de lange duur meer geld oplevert dan stroperij.'

Parken moeten onder jullie financieel rendabel worden?

'Liefst wel. Dat is niet altijd mogelijk. We beheren een park in de Democratische Republiek Congo. Dat ligt midden in het gebied waar rebellenleider Joseph Kony zit, daar krijg je geen toerist naartoe. Maar dat is wel het streven: zorgen dat de parken financieel op eigen benen kunnen staan en niet tot in lengte der jaren afhankelijk blijven van donaties. En het werkt. Nadat wij ons eerste park in Malawi hadden opgeknapt, heeft de overheid ons zelf benaderd of wij ook hun twee andere parken wilden beheren.'

https://www.youtube.com/watch?v=DHWyXhZO_Ps